ایمان در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۲ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۴۶

مقدمه

ایمان مصدر باب افعال، از ریشه "أ ـ م ـ ن"، در لغت به معنای تصدیق است^[۱]، به معنای ایجاد اطمینان و آرامش در قلب خویش یا دیگری. تصدیق کردن خبر کسی بر اثر اطمینان یافتن از صحت و عدم کذب آن^[۲] و از‌ بین‌ رفتن ترس، اضطراب و وحشت از دیگر معانی کاربردی آن است^[۳]. دستیابی انسان به آرامش و اطمینان با اعتقاد به خدا و تصدیق او احتمالا سبب استفاده از «امن» برای مفهوم ایمان بوده است^[۴].

واژه ایمان از ریشه "أمن" گرفته شده است که فعل ثلاثی مجرد آن أمِنَ، یأمن و أمناً به معنای آرامش و اطمینان قلب و نبود ترس است. فعل ثلاثی مزید آن آمَن، یؤمن و ایماناً است که اگر متعدی به با و لام باشد به اتفاق اهل لغت به معنای تصدیق کردن است و به همین معناست آیه ﴿وَمَا أَنتَ بِمُؤْمِنٍ لَّنَا﴾^[۵] ای: بمصدِّق^[۶].

امّا اگر متعدی به ذات خود باشد به معنای اطمینان پیدا کردن است که در برابر ترسیدن و هراسان کردن است و در این صورت با ثلاثی مجرد هم معناست^[۷].^[۸]

منابع

پانویس

↑ الْإِيمَانُ: التصديق نفسه‌؛ (کتاب العین، ص۱۰۸).
↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۸۹.
↑ مقاییس‌اللغه، ج‌۱، ص‌۱۳۳؛ لسان العرب، ج‌۱، ص‌۲۲۳‌ـ‌۲۲۷، «امن».
↑ التحقیق، ج‌۱، ص‌۱۵۰‌ـ‌۱۵۱، «امن».
↑ اگر (هم) راستگو می‌بودیم؛ سوره یوسف، آیه۱۷.
↑ کتاب العین، ص ۴۰؛ معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص ۱۳۳ـ ۱۳۵؛ لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳ـ ۱۶۴۴؛ اقرب الموارد، ج۱، ص ۷۳۳
↑ لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳.
↑ عصیانی، علی رضا، مقاله «ایمان»، دانشنامه معاصر قرآن کریم؛ روحی، ابوالفضل، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵، ص۱۸۹؛ عالمی، سید محمد، مقاله «ایمان»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۵۶۹-۵۸۵؛ باذلی، رضا، مقاله «ضرورت ایمان به ائمه»، موسوعه رد شبهات ج۱۶ ص ۵۱.

[1] الْإِيمَانُ: التصديق نفسه‌؛ (کتاب العین، ص۱۰۸).

[2] خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۸۹.

[3] مقاییس‌اللغه، ج‌۱، ص‌۱۳۳؛ لسان العرب، ج‌۱، ص‌۲۲۳‌ـ‌۲۲۷، «امن».

[4] التحقیق، ج‌۱، ص‌۱۵۰‌ـ‌۱۵۱، «امن».

[5] اگر (هم) راستگو می‌بودیم؛ سوره یوسف، آیه۱۷.

[6] کتاب العین، ص ۴۰؛ معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص ۱۳۳ـ ۱۳۵؛ لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳ـ ۱۶۴۴؛ اقرب الموارد، ج۱، ص ۷۳۳

[7] لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳.

[8] عصیانی، علی رضا، مقاله «ایمان»، دانشنامه معاصر قرآن کریم؛ روحی، ابوالفضل، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵، ص۱۸۹؛ عالمی، سید محمد، مقاله «ایمان»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص۵۶۹-۵۸۵؛ باذلی، رضا، مقاله «ضرورت ایمان به ائمه»، موسوعه رد شبهات ج۱۶ ص ۵۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == مقدمه ==
-* [[ایمان]]: [[تصدیق]]<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۸۹.</ref>، جای‌ گرفتن [[اعتقاد]] در [[قلب]]<ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۱، ص۴۵.</ref>، سخن کسی را [[باور]] کردن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۲۵.</ref>. [[ایمان]] از ریشه "أمنْ" به این [[حقیقت]] اشاره دارد که [[مؤمن]] با [[اعتقاد قلبی]] خود از [[شک]] و [[شبهه]] که آفت [[اعتقاد]] است، در [[امان]] می‌ماند.
+[[ایمان]] مصدر [[باب]] [[افعال]]، از ریشه "أ ـ م ـ ن"، در لغت به معنای [[تصدیق]] است<ref>{{عربی|الْإِيمَانُ: التصديق نفسه‌}}؛ (کتاب العین، ص۱۰۸).</ref>، به معنای ایجاد [[اطمینان]] و [[آرامش]] در [[قلب]] خویش یا دیگری. [[تصدیق]] کردن خبر کسی بر اثر [[اطمینان]] یافتن از صحت و عدم [[کذب]] آن<ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۸، ص۳۸۹.</ref> و از‌ بین‌ رفتن [[ترس]]، [[اضطراب]] و [[وحشت]] از دیگر معانی کاربردی آن است<ref>مقاییس‌اللغه، ج‌۱، ص‌۱۳۳؛ لسان العرب، ج‌۱، ص‌۲۲۳‌ـ‌۲۲۷، «امن».</ref>. دستیابی [[انسان]] به [[آرامش]] و [[اطمینان]] با [[اعتقاد]] به [[خدا]] و [[تصدیق]] او احتمالا سبب استفاده از «امن» برای مفهوم [[ایمان]] بوده است<ref>التحقیق، ج‌۱، ص‌۱۵۰‌ـ‌۱۵۱، «امن».</ref>.
-* واژه "[[ایمان]]" مصدر باب [[افعال]] از ماده "ا، م، ن" است. اَمن در برابر [[ترس]] و [[امانت]] در برابر [[خیانت]] و همچنین "[[ایمان]]" در مقابل [[کفر]] آمده است<ref>لسان العرب، ج۱، ص۲۲۳.</ref>. همچنین، [[ایمان]] به معنای [[تصدیق]]، [[امنیت]] و [[آرامش]] و نیز، رفع [[خوف]] و [[وحشت]] استعمال شده است<ref>التحقیق، ج۱، ص۱۶۳ و ۱۶۴؛ العین، ج۸، ص۳۸۹.</ref>.
-* [[ایمان]] در لغت به معنای [[آرامش]] و [[اطمینان]] [[قلب]] و نبود [[ترس]] است، همچنین به معنای [[تصدیق]] کردن هم آمده است<ref>کتاب العین: ص ۵۶.</ref><ref>[[سید محمد عالمی|عالمی، سید محمد]]، [[ایمان - عالمی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص ۵۶۹-۵۸۵.</ref>
-== ایمان ==
+واژه [[ایمان]] از ریشه "أمن" گرفته شده است که فعل ثلاثی مجرد آن أمِنَ، یأمن و أمناً به معنای [[آرامش]] و [[اطمینان]] [[قلب]] و نبود [[ترس]] است. فعل ثلاثی مزید آن آمَن، یؤمن و ایماناً است که اگر متعدی به با و لام باشد به اتفاق اهل لغت به معنای [[تصدیق]] کردن است و به همین معناست [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا أَنتَ بِمُؤْمِنٍ لَّنَا}}<ref>اگر (هم) راستگو می‌بودیم؛ سوره یوسف، آیه۱۷.</ref> ای: {{عربی|بمصدِّق}}<ref>کتاب العین، ص ۴۰؛ معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص ۱۳۳ـ ۱۳۵؛ لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳ـ ۱۶۴۴؛ اقرب الموارد، ج۱، ص ۷۳۳</ref>.
-«[[ایمان]]» در لغت به معنای [[تصدیق]] است<ref> {{عربی|الْإِيمَانُ: التصديق نفسه‌}}؛ (کتاب العین، ص۱۰۸).</ref>. [[اهل]] نظر برای ایمان، تعاریفی ذکر کرده‌اند که میان آنها وجوه مشترکی هست؛ مانند «حالتی [[قلبی]] و [[روانی]] که در اثر دانستن یک مفهوم و [[گرایش]] به آن حاصل می‌شود و با شدت و [[ضعف]] هریک از این دو عامل، کمال و [[نقص]] می‌پذیرد»<ref>آموزش عقاید، ج۳، ص۱۲۷.</ref> و «پیوندی که میان نفس و متعلق [[علم]] آن حاصل می‌شود»<ref>جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، ج۱، بخش ۱، ص۱۵۴ و ۱۵۷؛ همو، شناخت‌شناسی در قرآن، ص۲۷۱؛ همو، تبیین براهین اثبات خدا، ص۷۶ و ۱۱۶؛ همو، مراحل اخلاقی در قرآن، ص۳۴۸-۳۴۹.</ref>. پس ایمان بر دو رکن [[استوار]] است: علم و گرایش<ref>ر. ک: مطهری، مرتضی، انسان کامل، ص۱۵۶؛ آموزش عقاید، ج۳، ص۱۲۷ و ۱۲۸.</ref>. ایمان تنها گرایش و [[تسلیم]] نیست، بلکه مستلزم علم و [[آگاهی]] نیز هست. علم، محصول پیوندی است که در حوزه نفس، میان موضوع و محمول یک قضیه برقرار می‌شود. [[انسان]] تا هنگامی که از محتوای یک قضیه [[آگاه]] نباشد، نمی‌تواند به آن ایمان بیاورد. از این رو، علم را شرط لازم برای حصول ایمان دانسته‌اند<ref>ر. ک: مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۲۳.</ref><ref>[[سعید بهشتی|بهشتی، سعید]]، [[تربیت عقلانی (مقاله)| مقاله «تربیت عقلانی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۱۷۸.</ref>
+امّا اگر متعدی به ذات خود باشد به معنای [[اطمینان]] پیدا کردن است که در برابر ترسیدن و هراسان کردن است و در این صورت با ثلاثی مجرد هم معناست<ref>لسان العرب، ج۱، ص ۱۶۳.</ref>.<ref>[[علی رضا عصیانی|عصیانی، علی رضا]]، [[ایمان - عصیانی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]؛ [[ابوالفضل روحی| روحی، ابوالفضل]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵، ص۱۸۹؛ [[سید محمد عالمی|عالمی، سید محمد]]، [[ایمان - عالمی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۵۶۹-۵۸۵؛ [[رضا باذلی|باذلی، رضا]]، [[ضرورت ایمان به ائمه (مقاله)|مقاله «ضرورت ایمان به ائمه»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۶ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۶]] ص ۵۱.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
+# [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[علی رضا عصیانی|عصیانی، علی رضا]]، [[ایمان - عصیانی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[ابوالفضل روحی| روحی، ابوالفضل]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]
 # [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[سید محمد عالمی|عالمی، سید محمد]]، [[ایمان - عالمی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]
-# [[پرونده:1368102.jpg|22px]] [[سعید بهشتی|بهشتی، سعید]]، [[تربیت عقلانی (مقاله)| مقاله «تربیت عقلانی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۴''']]
+# [[پرونده:IM009895.jpg|22px]] [[رضا باذلی|باذلی، رضا]]، [[ضرورت ایمان به ائمه (مقاله)|مقاله «ضرورت ایمان به ائمه»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۶ (کتاب)|'''موسوعه رد شبهات ج۱۶''']]
 {{پایان منابع}}