فساد در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۸

مقدمه

فساد در لغت در معنای تباهی و ضد صلاح به کار رفته است^[۱].

برخی لغویان گفته‌‏اند: فساد عبارت است از خروج از حدّ اعتدال؛ کم باشد یا زیاد^[۲]. این معنا در نفس و بدن و اشیایی که خروج از استقامت و حدّ اعتدال در آنها متصور است به کار می‌‏رود^[۳].

فساد در هر چیزی بر حسب آن است. فساد میوه به تغییر مزه، رنگ یا بوی آن و فساد عقیده به شرک، کفر و امثال آن از انحرافات اعتقادی است؛ چنان که فساد در زمین با ایجاد رعب و وحشت در مردم و نا امن کردن راه‌ها و مانند آن تحقق می‌‏یابد. فساد در اصطلاح، مقابل صحّت به کار می‏‌رود و عبارت است از ناتمام بودن عملی به جهت نقصان در جزء یا شرطی که عمل بدون آن فاقد آثار مطلوب خواهد بود. به عنوان مثال، نماز فاسد به نمازی گفته می‏‌شود که فاقد بعضی اجزا و ارکان، مانند رکوع یا شرایط، مانند طهارت باشد و معامله فاسد به معامله‌‏ای اطلاق می‏‌شود که فاقد ارکان و یا شرایط لازم باشد، مانند مجهول بودن عوض در معامله^[۴].

فساد عقیده

برخی قدما استحقاق فرزند بزرگ میّت نسبت به حبوه را مشروط به عدم فساد عقیده او دانسته‏‌اند^[۵]. بسیاری از فقها شرط پذیرش روایت را وثاقت راوی دانسته‏‌اند. بنابر این، اگر راوی فاسد العقیده باشد، لکن در نقل روایت، ثقه و مورد اطمینان باشد، روایتش پذیرفته است^[۶].^[۷]

مفسده داشتن تصرفات ولیّ

تصرفات ولیّ، همچون پدر و جدّ پدری در اموال مولّی علیهم؛ اعم از نابالغ و دیوانه منوط به عدم مفسده است. بنابر این، تصرفی که در آن بیم از بین رفتن مال یا زیان دیدن مولّی علیهم می‏‌رود، جایز نخواهد بود ^[۸].^[۹]

تبعیت احکام از مصالح و مفاسد

از دیدگاه شیعه احکام شریعت تابع مصالح و مفاسد است؛ بدین معنا که شارع مقدس به کاری امر نمی‏‌کند مگر آنکه برای بندگان مصلحتی در آن باشد و بندگان را از کاری بازنمی‌‏دارد، مگر به جهت مفسده‌‏ای که در آن وجود دارد^[۱۰].

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس

↑ کتاب العین و لسان العرب، واژه «فسد».
↑ المفردات (راغب)، واژه «فسد».
↑ المفردات (راغب)، واژه «فسد».
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۳.
↑ کتاب السرائر، ج۳، ص۲۵۸؛ التنقیح الرائع، ج۴، ص۱۶۸.
↑ موسوعة الخوئی، ج۱۷، ص۲۳۵؛ مدارک العروة، ج۲۶، ص۱۳۲.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۷.
↑ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۳۲۲ و ج۲۵، ص۱۵۹ ـ ۱۶۰؛ بلغة الفقیه، ج۳، ص۲۷۱.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۷.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۷.

[1] کتاب العین و لسان العرب، واژه «فسد».

[2] المفردات (راغب)، واژه «فسد».

[3] المفردات (راغب)، واژه «فسد».

[4] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۳.

[5] کتاب السرائر، ج۳، ص۲۵۸؛ التنقیح الرائع، ج۴، ص۱۶۸.

[6] موسوعة الخوئی، ج۱۷، ص۲۳۵؛ مدارک العروة، ج۲۶، ص۱۳۲.

[7] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۷.

[8] جواهر الکلام، ج۲۲، ص۳۲۲ و ج۲۵، ص۱۵۹ ـ ۱۶۰؛ بلغة الفقیه، ج۳، ص۲۷۱.

[9] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۷.

[10] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، ص ۶۹۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = فساد
+| عنوان مدخل  = فساد
+| مداخل مرتبط = [[فساد در لغت]] - [[فساد در قرآن]] - [[فساد در فقه اسلامی]] - [[فساد در حقوق اسلامی]] - [[فساد در جامعه‌شناسی اسلامی]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-{{امامت}}
+== مقدمه ==
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+[[فساد]] در لغت در معنای [[تباهی]] و ضد [[صلاح]] به کار رفته است<ref>کتاب العین و لسان العرب، واژه «فسد».</ref>.
-: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[فساد]] است. "'''[[فساد]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[فساد در قرآن]] - [[فساد در فقه اسلامی]] - [[فساد بنی امیه]] - [[فساد در جامعه‌شناسی اسلامی]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+برخی لغویان گفته‌‏اند: فساد عبارت است از خروج از حدّ [[اعتدال]]؛ کم باشد یا زیاد<ref>المفردات (راغب)، واژه «فسد».</ref>. این معنا در نفس و بدن و اشیایی که خروج از [[استقامت]] و حدّ اعتدال در آنها متصور است به کار می‌‏رود<ref>المفردات (راغب)، واژه «فسد».</ref>.
-[[فساد]] در لغت در معنای [[تباهی]] و [[ضد]] [[صلاح]] به کار رفته است.<ref>کتاب العین و لسان العرب، واژه «فسد».</ref>
-برخی لغویان گفته‌‏اند: فساد عبارت است از خروج از حدّ [[اعتدال]]؛ کم باشد یا زیاد.<ref>المفردات (راغب)، واژه «فسد».</ref> این معنا در نفس و [[بدن]] و اشیایی که خروج از [[استقامت]] و حدّ اعتدال در آنها متصور است به کار می‌‏رود.<ref>المفردات (راغب)، واژه «فسد».</ref>
+فساد در هر چیزی بر حسب آن است. فساد میوه به [[تغییر]] مزه، رنگ یا بوی آن و فساد [[عقیده]] به [[شرک]]، [[کفر]] و امثال آن از انحرافات اعتقادی است؛ چنان که [[فساد در زمین]] با ایجاد [[رعب]] و [[وحشت]] در [[مردم]] و نا [[امن]] کردن راه‌ها و مانند آن تحقق می‌‏یابد. فساد در اصطلاح، مقابل صحّت به کار می‏‌رود و عبارت است از ناتمام بودن عملی به جهت نقصان در جزء یا شرطی که عمل بدون آن فاقد آثار مطلوب خواهد بود. به عنوان مثال، [[نماز]] [[فاسد]] به نمازی گفته می‏‌شود که فاقد بعضی اجزا و ارکان، مانند [[رکوع]] یا شرایط، مانند [[طهارت]] باشد و معامله فاسد به معامله‌‏ای اطلاق می‏‌شود که فاقد ارکان و یا شرایط لازم باشد، مانند مجهول بودن عوض در معامله<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، ص ۶۹۳.</ref>.
-فساد در هر چیزی بر حسب آن است. فساد میوه به [[تغییر]] مزه، رنگ یا بوی آن و فساد [[عقیده]] به [[شرک]]، [[کفر]] و امثال آن از [[انحرافات اعتقادی]] است؛ چنان که [[فساد در زمین]] با ایجاد [[رعب]] و [[وحشت]] در [[مردم]] و نا [[امن]] کردن راه‌ها و مانند آن تحقق می‌‏یابد. فساد در اصطلاح، مقابل صحّت به کار می‏‌رود و عبارت است از ناتمام بودن عملی به [[جهت]] نقصان در جزء یا شرطی که عمل بدون آن فاقد آثار مطلوب خواهد بود. به عنوان مثال، [[نماز]] [[فاسد]] به نمازی گفته می‏‌شود که فاقد بعضی اجزا و ارکان، مانند [[رکوع]] یا شرایط، مانند [[طهارت]] باشد و [[معامله]] فاسد به معامله‌‏ای اطلاق می‏‌شود که فاقد ارکان و یا شرایط لازم باشد، مانند مجهول بودن عوض در معامله.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۶۹۳.</ref>
+== فساد عقیده ==
+برخی قدما [[استحقاق]] فرزند بزرگ میّت نسبت به حبوه را مشروط به عدم فساد عقیده او دانسته‏‌اند<ref>کتاب السرائر، ج۳، ص۲۵۸؛ التنقیح الرائع، ج۴، ص۱۶۸.</ref>. بسیاری از [[فقها]] شرط پذیرش [[روایت]] را وثاقت راوی دانسته‏‌اند. بنابر این، اگر راوی فاسد العقیده باشد، لکن در نقل روایت، ثقه و مورد [[اطمینان]] باشد، روایتش پذیرفته است<ref>موسوعة الخوئی، ج۱۷، ص۲۳۵؛ مدارک العروة، ج۲۶، ص۱۳۲.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، ص ۶۹۷.</ref>
-==فساد عقیده==
+== [[مفسده]] داشتن تصرفات [[ولیّ]] ==
-برخی قدما [[استحقاق]] فرزند بزرگ میّت نسبت به حبوه را مشروط به عدم فساد عقیده او دانسته‏‌اند.<ref>کتاب السرائر، ج۳، ص:۲۵۸؛ التنقیح الرائع، ج۴، ص:۱۶۸.</ref>
+تصرفات ولیّ، همچون پدر و جدّ پدری در [[اموال]] مولّی علیهم؛ اعم از نابالغ و دیوانه منوط به عدم مفسده است. بنابر این، تصرفی که در آن [[بیم]] از بین رفتن [[مال]] یا زیان دیدن مولّی علیهم می‏‌رود، جایز نخواهد بود <ref>جواهر الکلام، ج۲۲، ص۳۲۲ و ج۲۵، ص۱۵۹ ـ ۱۶۰؛ بلغة الفقیه، ج۳، ص۲۷۱.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، ص ۶۹۷.</ref>
-بسیاری از [[فقها]] شرط پذیرش [[روایت]] را [[وثاقت]] [[راوی]] دانسته‏‌اند. بنابر این، اگر راوی فاسد العقیده باشد، لیکن در [[نقل روایت]]، [[ثقه]] و مورد [[اطمینان]] باشد، روایتش پذیرفته است<ref>موسوعة الخوئی، ج۱۷، ص:۲۳۵؛ مدارک العروة، ج۲۶، ص:۱۳۲.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۶۹۷.</ref>
+== [[تبعیت]] [[احکام]] از [[مصالح]] و [[مفاسد]] ==
+از دیدگاه [[شیعه]] [[احکام شریعت]] تابع مصالح و مفاسد است؛ بدین معنا که شارع مقدس به کاری امر نمی‏‌کند مگر آنکه برای [[بندگان]] مصلحتی در آن باشد و بندگان را از کاری بازنمی‌‏دارد، مگر به جهت مفسده‌‏ای که در آن وجود دارد<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، ص ۶۹۷.</ref>.
-==[[مفسده]] داشتن تصرفات [[ولیّ]]==
+== منابع ==
-تصرفات ولیّ، همچون [[پدر]] و جدّ پدری در [[اموال]] مولّی علیهم؛ اعم از نابالغ و دیوانه منوط به عدم مفسده است. بنابر این، تصرفی که در آن [[بیم]] از بین رفتن [[مال]] یا زیان دیدن مولّی علیهم می‏‌رود، جایز نخواهد بود <ref>جواهر الکلام، ج۲۲، ص:۳۲۲ و ج۲۵، ص:۱۵۹ ـ ۱۶۰؛ بلغة الفقیه، ج۳، ص:۲۷۱.</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۶۹۷.</ref>
+{{منابع}}
-==[[تبعیت]] [[احکام]] از [[مصالح]] و [[مفاسد]]==
-از دیدگاه [[شیعه]] [[احکام شریعت]] تابع مصالح و مفاسد است؛ بدین معنا که [[شارع مقدس]] به کاری امر نمی‏‌کند مگر آنکه برای [[بندگان]] مصلحتی در آن باشد و بندگان را از کاری بازنمی‌‏دارد، مگر به [[جهت]] مفسده‌‏ای که در آن وجود دارد.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۵، صفحه ۶۹۷.</ref>
-== جستارهای وابسته ==
-==منابع==
 # [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']]
+{{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
 [[رده:فساد]]