آزادی اجتماعی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '\n\{\{سیره معصوم\}\}↵\{\{مدخل مرتبط' به '{{مدخل مرتبط') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = آزادی اجتماعی | | موضوع مرتبط = آزادی اجتماعی | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = آزادی اجتماعی | ||
| مداخل مرتبط = [[آزادی اجتماعی در قرآن | | مداخل مرتبط = [[آزادی اجتماعی در قرآن]] - [[آزادی اجتماعی در معارف و سیره علوی]] - [[آزادی اجتماعی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = آزادی | | پرسش مرتبط = آزادی (پرسش) | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
یکی دیگر از مبانی آزادی، معین شدن قلمرو [[مسئولیت]] [[پیامبری]] در حوزه مسائل [[اجتماعی]] و تاکید فراوان براینکه [[وظیفه]] [[پیامبر]] [[بهشت]] بردن زوری و عمل اجبارگرایانه نیست؛ مگر در جایی که [[آزادی اجتماعی]] مباین با [[حقوق]] [[اجتماعی]] دیگران و نافی [[معنویت]] کلی [[جامعه]] باشد و این به این معنا است که اخلالی به آزادی‌های دیگران برساند و آن هم با [[اجبار]] و [[زور]] نیست و تنها در بیان و [[تبلیغ]] و دعوت‌گری [[دینی]] است | |||
#{{متن قرآن|فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ}}<ref>«پس پند بده که تنها تو پند دهنده‌ای تو بر آنان چیره نیستی» سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۲.</ref> ای [[پیامبر]] تنها تو یادآوری کننده هستی، تو چیره‌گر نیستی | #{{متن قرآن|فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ}}<ref>«پس پند بده که تنها تو پند دهنده‌ای تو بر آنان چیره نیستی» سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۲.</ref> ای [[پیامبر]] تنها تو یادآوری کننده هستی، تو چیره‌گر نیستی | ||
#{{متن قرآن|فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}}<ref>«هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.</ref> [[پیامبر]] [[ارشاد]] و [[راهنمایی]] می‌کند، هر کس خواست [[ایمان]] می‌آورد و هر که نخواست، نمی‌آورد و [[اجبار]] نمی‌شود | #{{متن قرآن|فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}}<ref>«هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.</ref> [[پیامبر]] [[ارشاد]] و [[راهنمایی]] می‌کند، هر کس خواست [[ایمان]] می‌آورد و هر که نخواست، نمی‌آورد و [[اجبار]] نمی‌شود | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
#{{متن قرآن|فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ}}<ref>«و آیا جز پیام‌رسانی آشکار بر عهده پیامبران است؟» سوره نحل، آیه ۳۵.</ref>. | #{{متن قرآن|فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ}}<ref>«و آیا جز پیام‌رسانی آشکار بر عهده پیامبران است؟» سوره نحل، آیه ۳۵.</ref>. | ||
==نتیجه== | == نتیجه == | ||
از این [[آیات]] استفاده می‌شود: | |||
#محدوده [[تصرف]] [[پیامبر]] [[تصرف]] [[تکوینی]] نیست؛ [[ابلاغ]] [[پیام]] است {{متن قرآن|فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ}}<ref>«پس پند بده که تنها تو پند دهنده‌ای تو بر آنان چیره نیستی» سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۲.</ref> | # محدوده [[تصرف]] [[پیامبر]] [[تصرف]] [[تکوینی]] نیست؛ [[ابلاغ]] [[پیام]] است {{متن قرآن|فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ}}<ref>«پس پند بده که تنها تو پند دهنده‌ای تو بر آنان چیره نیستی» سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۲.</ref> | ||
#کسانی با همه تلاش‌های [[پیامبر]] [[کافر]] [[منافق]] و [[مشرک]] می‌شوند و این در فضای [[اختیار]] و عدم اجبار طبیعی است {{متن قرآن|فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}}<ref>«هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.</ref> | # کسانی با همه تلاش‌های [[پیامبر]] [[کافر]] [[منافق]] و [[مشرک]] می‌شوند و این در فضای [[اختیار]] و عدم اجبار طبیعی است {{متن قرآن|فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}}<ref>«هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.</ref> | ||
#[[پیام]] تذکر می‌دهد و در [[اراده]] آنها [[تصرف]] نمی‌کند: {{متن قرآن|كَلَّا إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ}}<ref>«نه چنین است؛ آن (قرآن) به راستی یادکردی است که هر کس خواهد از آن پند می‌گیرد» سوره مدثر، آیه ۵۴-۵۵.</ref> | # [[پیام]] تذکر می‌دهد و در [[اراده]] آنها [[تصرف]] نمی‌کند: {{متن قرآن|كَلَّا إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ}}<ref>«نه چنین است؛ آن (قرآن) به راستی یادکردی است که هر کس خواهد از آن پند می‌گیرد» سوره مدثر، آیه ۵۴-۵۵.</ref> | ||
#[[مسئولیت]] [[پیامبر]] ذکر و مبشر و منذر بودن است «{{متن قرآن|رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده» سوره نساء، آیه ۱۶۵.</ref>. | # [[مسئولیت]] [[پیامبر]] ذکر و مبشر و منذر بودن است «{{متن قرآن|رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده» سوره نساء، آیه ۱۶۵.</ref>. | ||
#[[پیامبر]] در [[دعوت]] [[مردم]] به [[دین]] چیره‌گر و جبار نیست: «{{متن قرآن|وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ}}<ref>«و تو بر آنان چیره نیستی» سوره ق، آیه ۴۵.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۴۰-۴۱.</ref> | # [[پیامبر]] در [[دعوت]] [[مردم]] به [[دین]] چیره‌گر و جبار نیست: «{{متن قرآن|وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ}}<ref>«و تو بر آنان چیره نیستی» سوره ق، آیه ۴۵.</ref>.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۴۰-۴۱.</ref> | ||
==آزادی اجتماعی یکی از فلسفه‌های بعثت== | |||
== آزادی اجتماعی یکی از فلسفه‌های بعثت == | |||
{{اصلی|فلسفه بعثت}} | {{اصلی|فلسفه بعثت}} | ||
در طول تاریخ، چه‌بسا متفکران و فیلسوفانی که از سلطه و استثمار قشر اقلیت حاکم، پشتیبانی کرده‌اند. اما [[پیامبران]] در برابر چنین حکومت‌هایی به مقابله برخاستند: {{متن قرآن|وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ}}<ref> سوره نحل، آیۀ:۳۶.</ref> <ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|دین و نبوت]]، ص ۲۶۷-۲۷۰.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:آزادی | [[رده:آزادی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آزادی اجتماعی است. آزادی اجتماعی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آزادی اجتماعی در قرآن - آزادی اجتماعی در معارف و سیره علوی - آزادی اجتماعی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
یکی دیگر از مبانی آزادی، معین شدن قلمرو مسئولیت پیامبری در حوزه مسائل اجتماعی و تاکید فراوان براینکه وظیفه پیامبر بهشت بردن زوری و عمل اجبارگرایانه نیست؛ مگر در جایی که آزادی اجتماعی مباین با حقوق اجتماعی دیگران و نافی معنویت کلی جامعه باشد و این به این معنا است که اخلالی به آزادی‌های دیگران برساند و آن هم با اجبار و زور نیست و تنها در بیان و تبلیغ و دعوت‌گری دینی است
- ﴿فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ﴾[۱] ای پیامبر تنها تو یادآوری کننده هستی، تو چیره‌گر نیستی
- ﴿فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ﴾[۲] پیامبر ارشاد و راهنمایی می‌کند، هر کس خواست ایمان می‌آورد و هر که نخواست، نمی‌آورد و اجبار نمی‌شود
- ﴿كَلَّا إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ﴾[۳] نزول قرآن برای اندرز دادن است تا هر که بخواهد
- ﴿إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ﴾[۴] کتاب الهی چیزی جز ذکر و یادآوری نیست.
- ﴿إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا﴾[۵]. کتاب الهی تذکره و یادآوری است که هر کس بخواهد بتواند به سوی پروردگار راهی باز کند
- ﴿رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا﴾[۶]. پیامبران بشیر و نذیر هستند
- ﴿وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ﴾[۷].
- ﴿فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ﴾[۸].
نتیجه
از این آیات استفاده می‌شود:
- محدوده تصرف پیامبر تصرف تکوینی نیست؛ ابلاغ پیام است ﴿فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ﴾[۹]
- کسانی با همه تلاش‌های پیامبر کافر منافق و مشرک می‌شوند و این در فضای اختیار و عدم اجبار طبیعی است ﴿فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ﴾[۱۰]
- پیام تذکر می‌دهد و در اراده آنها تصرف نمی‌کند: ﴿كَلَّا إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ﴾[۱۱]
- مسئولیت پیامبر ذکر و مبشر و منذر بودن است «﴿رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ﴾[۱۲].
- پیامبر در دعوت مردم به دین چیره‌گر و جبار نیست: «﴿وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ﴾[۱۳].[۱۴]
آزادی اجتماعی یکی از فلسفه‌های بعثت
در طول تاریخ، چه‌بسا متفکران و فیلسوفانی که از سلطه و استثمار قشر اقلیت حاکم، پشتیبانی کرده‌اند. اما پیامبران در برابر چنین حکومت‌هایی به مقابله برخاستند: ﴿وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ﴾[۱۵] [۱۶].
منابع
پانویس
- ↑ «پس پند بده که تنها تو پند دهنده‌ای تو بر آنان چیره نیستی» سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۲.
- ↑ «هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.
- ↑ «نه چنین است؛ آن (قرآن) به راستی یادکردی است که هر کس خواهد از آن پند می‌گیرد» سوره مدثر، آیه ۵۴-۵۵.
- ↑ «این (قرآن) جز یادکردی برای جهانیان نیست» سوره تکویر، آیه ۲۷.
- ↑ «بی‌گمان این یک پند است و هر که خواهد راهی به سوی پروردگارش در پیش گیرد» سوره مزمل، آیه ۱۹.
- ↑ «پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده تا پس از این پیامبران برای مردم بر خداوند حجتی نباشد و خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۶۵.
- ↑ «و تو بر آنان چیره نیستی» سوره ق، آیه ۴۵.
- ↑ «و آیا جز پیام‌رسانی آشکار بر عهده پیامبران است؟» سوره نحل، آیه ۳۵.
- ↑ «پس پند بده که تنها تو پند دهنده‌ای تو بر آنان چیره نیستی» سوره غاشیه، آیه ۲۱-۲۲.
- ↑ «هر که خواهد ایمان آورد و هر که خواهد کفر پیشه کند» سوره کهف، آیه ۲۹.
- ↑ «نه چنین است؛ آن (قرآن) به راستی یادکردی است که هر کس خواهد از آن پند می‌گیرد» سوره مدثر، آیه ۵۴-۵۵.
- ↑ «پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده» سوره نساء، آیه ۱۶۵.
- ↑ «و تو بر آنان چیره نیستی» سوره ق، آیه ۴۵.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۴۰-۴۱.
- ↑ سوره نحل، آیۀ:۳۶.
- ↑ قدردان قراملکی، محمد حسن، دین و نبوت، ص ۲۶۷-۲۷۰.