بصیرت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = بصیرت | |||
| عنوان مدخل = بصیرت | |||
| مداخل مرتبط = [[بصیرت در لغت]] - [[بصیرت در قرآن]] - [[بصیرت در نهج البلاغه]] - [[بصیرت در کلام اسلامی]] - [[بصیرت در معارف و سیره علوی]] - [[بصیرت در معارف و سیره حسینی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
بصیرت به معنای [[آگاهی]]، [[علم]] و دقیق‌نگری در امری است. اصل در معنای «[[بصر]]» [[چشم]] است و [[بصیرت]] از آن‌رو که [[مبالغه]] در [[رؤیت]] است، به چشم [[دل]] و چشم [[باطن]] ترجمه می‌شود<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.</ref>. از آنجا که مطالب [[علمی]] و استدلالی با چشم دل قابل رؤیت است، بصیرت به معنای علم دقیق و محکم و استدلالی به امور مختلف گفته شده است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. اگر [[بصیر]] بر وزن فعیل، صفت مشبهه باشد، به معنای اسم فاعل ترجمه می‌شود؛ مثل آنکه [[سمیع]] را مُسمِع و [[بدیع]] را مُبدِع و الیم را مؤلِم معنا می‌کنند. بر این اساس، بصیر یعنی مُبصِر و [[بینا]]<ref>المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، | بصیرت به معنای [[آگاهی]]، [[علم]] و دقیق‌نگری در امری است. اصل در معنای «[[بصر]]» [[چشم]] است و [[بصیرت]] از آن‌رو که [[مبالغه]] در [[رؤیت]] است، به چشم [[دل]] و چشم [[باطن]] ترجمه می‌شود<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.</ref>. از آنجا که مطالب [[علمی]] و استدلالی با چشم دل قابل رؤیت است، بصیرت به معنای علم دقیق و محکم و استدلالی به امور مختلف گفته شده است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. اگر [[بصیر]] بر وزن فعیل، صفت مشبهه باشد، به معنای اسم فاعل ترجمه می‌شود؛ مثل آنکه [[سمیع]] را مُسمِع و [[بدیع]] را مُبدِع و الیم را مؤلِم معنا می‌کنند. بر این اساس، بصیر یعنی مُبصِر و [[بینا]]<ref>المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ﻫ.ق)، ج۱، ص۲۲۹.</ref> و تفاوت میان واژه «بصر» با هم ردیف‌های آن مثل «[[رأی]]» در آن است که بصیرت، آگاهی و دیدن همراه با عمیقنگری و [[تدبّر]] است، ولی در بقیه چنین قیدی نیست<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. نتیجه آنکه بصیرت در [[آیه شریفه]] می‌تواند به معنای [[بیّنه]] و دلالتی باشد که [[حقیقت]] امور را منکشف می‌کند و یا به معنی [[حجت]] [[قاطع]] و [[برهان]] محکمی باشد که شخص با [[اطمینان]] و [[آرامش]] به آن [[ایمان]] می‌آورد<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۰۶.</ref>؛ همچنین می‌تواند به معنای چشم دل و رؤیت [[قلب]] باشد که شخص حقیقت مطلب را با چشم باطن [[مشاهده]] می‌کند<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۸۰.</ref>؛ لذا در [[آیه]] مورد بحث، {{متن قرآن|عَلَى بَصِيرَةٍ}} یعنی: «[[دعوت]] من مبتنی بر برهان قاطع و بیّنهای روشن است که [[رستگاری]] شما را برایتان تضمین می‌سازد و با برهان قاطع به شما اطمینان و آرامش می‌بخشد». و یا می‌توان چنین معنی کرد: «دعوت من مبتنی بر [[شهودی]] [[قلبی]] است؛ چراکه امور [[غیب]] بر من و جانشینانم که [[داعی]] به سوی اسلامند، کاملاً منکشف و روشن است».<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۶ ص ۴۹۰.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۸: | ||
[[رده:بصیرت]] | [[رده:بصیرت]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث بصیرت است. بصیرت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بصیرت در لغت - بصیرت در قرآن - بصیرت در نهج البلاغه - بصیرت در کلام اسلامی - بصیرت در معارف و سیره علوی - بصیرت در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
بصیرت به معنای آگاهی، علم و دقیق‌نگری در امری است. اصل در معنای «بصر» چشم است و بصیرت از آن‌رو که مبالغه در رؤیت است، به چشم دل و چشم باطن ترجمه می‌شود[۱]. از آنجا که مطالب علمی و استدلالی با چشم دل قابل رؤیت است، بصیرت به معنای علم دقیق و محکم و استدلالی به امور مختلف گفته شده است[۲]. اگر بصیر بر وزن فعیل، صفت مشبهه باشد، به معنای اسم فاعل ترجمه می‌شود؛ مثل آنکه سمیع را مُسمِع و بدیع را مُبدِع و الیم را مؤلِم معنا می‌کنند. بر این اساس، بصیر یعنی مُبصِر و بینا[۳] و تفاوت میان واژه «بصر» با هم ردیف‌های آن مثل «رأی» در آن است که بصیرت، آگاهی و دیدن همراه با عمیقنگری و تدبّر است، ولی در بقیه چنین قیدی نیست[۴]. نتیجه آنکه بصیرت در آیه شریفه می‌تواند به معنای بیّنه و دلالتی باشد که حقیقت امور را منکشف می‌کند و یا به معنی حجت قاطع و برهان محکمی باشد که شخص با اطمینان و آرامش به آن ایمان می‌آورد[۵]؛ همچنین می‌تواند به معنای چشم دل و رؤیت قلب باشد که شخص حقیقت مطلب را با چشم باطن مشاهده می‌کند[۶]؛ لذا در آیه مورد بحث، 
عَلَى بَصِيرَةٍ
یعنی: «دعوت من مبتنی بر برهان قاطع و بیّنهای روشن است که رستگاری شما را برایتان تضمین می‌سازد و با برهان قاطع به شما اطمینان و آرامش می‌بخشد». و یا می‌توان چنین معنی کرد: «دعوت من مبتنی بر شهودی قلبی است؛ چراکه امور غیب بر من و جانشینانم که داعی به سوی اسلامند، کاملاً منکشف و روشن است».[۷]
منابع
پانویس
- ↑ مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.
- ↑ معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.
- ↑ المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ﻫ.ق)، ج۱، ص۲۲۹.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۷۸.
- ↑ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۰۶.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۸۰.
- ↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۶ ص ۴۹۰.