مقام اجتباء الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
|||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = اجتباء الهی | |||
| عنوان مدخل = اجتباء الهی | |||
| مداخل مرتبط = [[اجتباء الهی در قرآن]] - [[اجتباء الهی در فقه سیاسی]] - [[مقام اجتباء الهی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
از جمله [[مقامات]] [[امامان معصوم]] {{عم}} مقام [[اجتباء الهی]] که در [[زیارت جامعه کبیره]] با عبارت {{متن حدیث|وَ اجْتَبَاكُمْ بِقُدْرَتِهِ}} آمده است. | |||
از | == معناشناسی == | ||
واژه [[اجتبا]] از باب افتعال و از ریشه "ج ب ی" است. لغویان، [[جبی]] را به‌معنای جمع کردن "گردآوری" دانسته‌اند<ref>لسان‌العرب، ج۲، ص۱۷۴؛ الصحاح، ج۶، ص۹۷؛ ترتیب‌العین، ص۱۲۶.</ref>؛ بدین سبب حوض را که محلّ گردآوری آب است، [[جابیه]]، و [[خراج]] را که از اطراف و اکناف گردآوری می‌شود، مَجْبی نامیده‌اند<ref>النهایه، ج۱، ص۲۳۱؛ ترتیب العین، ص۱۲۶.</ref>. از آنجا که باب افتعال بر قصد و [[اختیار]] دلالت می‌کند می‌توان اجتبا را به‌معنای اختیار کردن شیء برای گردآوری و [[رهایی]] بخشیدن آن از تشتّت و پراکندگی دانست<ref> التّحقیق، ج۲، ص۵۳.</ref>. | |||
اجتبا و [[برگزیدن]] [[بنده]] از ناحیه [[خداوند]] به‌معنای اختصاص دادن او به فیض‌های خاص [[الهی]] است که نتیجه آن حاصل شدن انواع [[نعمت‌ها]] برای او، بدون هیچ‌گونه سعی و تلاشی است و این موهبت تنها برای [[پیامبران]] و صدیقان و [[شهدا]] خواهد بود<ref> مفردات، ص۱۸۶، "جبی"؛ دائرة‌الفرائد، ج۵، ص۴۱.</ref>.<ref>[[حسن رضایی| رضایی، حسن]]، [[اجتبا (مقاله)|مقاله «اجتبا»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)| دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲]]، ص ۱۱۶ - ۱۲۰.</ref> | |||
== [[امامان معصوم]] {{عم}}؛ برگزیدگان خداوند == | |||
"[[اجتباء]]"، "[[گزینش]]" است و به معنای "برگزیده‌گزینی" است؛ یعنی: "خداوند با توانایی خود، شما را برگزید". هر موجودی در نظام هستی برای مأموریّتی برگزیده می‌شود، به قدرت الهی است لکن چون گزینش [[ائمه اطهار]] {{عم}} برای ایفای رسالتی خاص در جهان هستی و بر عهده گرفتن خلافت الهی، اهمیتی ویژه دارد"، به گونه‌ای ویژه، به قدرت خدا اشاره شده است، در نتیجه گزینش آنان نیز ویژه خواهد بود. | |||
"[[اجتباء]]" در همه جای قرآن در "برگزیدن پیامبران" به کار رفته است مگر آیه: {{متن قرآن| وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآيَةٍ قَالُواْ لَوْلاَ اجْتَبَيْتَهَا }}<ref> آنگاه که آیه‌ای نیاوردی، می‌گویند: چرا آنها را جمع نکردی؟!؛ سوره اعراف، آیه: ۲۰۳.</ref>.. | |||
"[[اجتباء]]" | |||
منظور کفّار این بود که حضرت، آیه‌ها را خودش می‌آورد و مربوط به خدا نیست، لذا می‌گفتند: چرا آیه‌ها را جمع و جور نکردی و نیاوردی؟. | |||
[[راغب اصفهانی]] می‌گوید: "اجتبای بنده از سوی خداوند این است که او را از فیض ویژه‌ای که بدون سعی و تلاش حاصل شود، بهره‌مند گرداند؛ مقامی که تنها برای انبیا و برخی از کسانی که همانند صدّیقین و شهدا قریب الافق با انبیا هستند، به دست می‌آید"<ref>المفردات، ص۸۷.</ref>. | |||
[[ | [[فخر رازی]] گوید: "اجتبا وقتی در حقّ انبیا به‌کار می‌رود، تفسیری جز نبوّت ندارد"<ref>المعجم فی فقه القرآن و سرّ بلاغته، ج۹، ص۴۳.</ref>. | ||
[[ | [[آلوسی بغدادی]] گوید: "با توجّه به این که ریشه اجتبا از جبی است -که به معنای جمع است- مجتبی کسی است که خوبی‌ها در او جمع شده تا دیگری او را برگزیده و نزدیک به خود ساخته است"<ref>المعجم فی فقه القرآن و سرّ بلاغته، ج۹، ص۴۳.</ref>. | ||
[[ | جلوه‌ای از قدرت نمایی خداوند را باید در همین برگزیدگان دید؛ یک [[پیغمبر]] و این همه کمالات، یک [[علی]] و این همه کمالات<ref>[[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)| در آستان امامان معصوم ج۲]]؛ ص۱۸۸.</ref>. | ||
== منابع == | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:10115976.jpg|22px]] [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|'''در آستان امامان معصوم ج۲''']] | # [[پرونده:10115976.jpg|22px]] [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[در آستان امامان معصوم ج۲ (کتاب)|'''در آستان امامان معصوم ج۲''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
== پانویس == | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اجتباء الهی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اجتباء الهی است. اجتباء الهی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اجتباء الهی در قرآن - اجتباء الهی در فقه سیاسی - مقام اجتباء الهی - پرسش مرتبط ندارداز جمله مقامات امامان معصوم (ع) مقام اجتباء الهی که در زیارت جامعه کبیره با عبارت «وَ اجْتَبَاكُمْ بِقُدْرَتِهِ» آمده است.
معناشناسی
واژه اجتبا از باب افتعال و از ریشه "ج ب ی" است. لغویان، جبی را به‌معنای جمع کردن "گردآوری" دانسته‌اند[۱]؛ بدین سبب حوض را که محلّ گردآوری آب است، جابیه، و خراج را که از اطراف و اکناف گردآوری می‌شود، مَجْبی نامیده‌اند[۲]. از آنجا که باب افتعال بر قصد و اختیار دلالت می‌کند می‌توان اجتبا را به‌معنای اختیار کردن شیء برای گردآوری و رهایی بخشیدن آن از تشتّت و پراکندگی دانست[۳].
اجتبا و برگزیدن بنده از ناحیه خداوند به‌معنای اختصاص دادن او به فیض‌های خاص الهی است که نتیجه آن حاصل شدن انواع نعمت‌ها برای او، بدون هیچ‌گونه سعی و تلاشی است و این موهبت تنها برای پیامبران و صدیقان و شهدا خواهد بود[۴].[۵]
امامان معصوم (ع)؛ برگزیدگان خداوند
"اجتباء"، "گزینش" است و به معنای "برگزیده‌گزینی" است؛ یعنی: "خداوند با توانایی خود، شما را برگزید". هر موجودی در نظام هستی برای مأموریّتی برگزیده می‌شود، به قدرت الهی است لکن چون گزینش ائمه اطهار (ع) برای ایفای رسالتی خاص در جهان هستی و بر عهده گرفتن خلافت الهی، اهمیتی ویژه دارد"، به گونه‌ای ویژه، به قدرت خدا اشاره شده است، در نتیجه گزینش آنان نیز ویژه خواهد بود.
"اجتباء" در همه جای قرآن در "برگزیدن پیامبران" به کار رفته است مگر آیه: ﴿ وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآيَةٍ قَالُواْ لَوْلاَ اجْتَبَيْتَهَا ﴾[۶]..
منظور کفّار این بود که حضرت، آیه‌ها را خودش می‌آورد و مربوط به خدا نیست، لذا می‌گفتند: چرا آیه‌ها را جمع و جور نکردی و نیاوردی؟.
راغب اصفهانی می‌گوید: "اجتبای بنده از سوی خداوند این است که او را از فیض ویژه‌ای که بدون سعی و تلاش حاصل شود، بهره‌مند گرداند؛ مقامی که تنها برای انبیا و برخی از کسانی که همانند صدّیقین و شهدا قریب الافق با انبیا هستند، به دست می‌آید"[۷].
فخر رازی گوید: "اجتبا وقتی در حقّ انبیا به‌کار می‌رود، تفسیری جز نبوّت ندارد"[۸].
آلوسی بغدادی گوید: "با توجّه به این که ریشه اجتبا از جبی است -که به معنای جمع است- مجتبی کسی است که خوبی‌ها در او جمع شده تا دیگری او را برگزیده و نزدیک به خود ساخته است"[۹].
جلوه‌ای از قدرت نمایی خداوند را باید در همین برگزیدگان دید؛ یک پیغمبر و این همه کمالات، یک علی و این همه کمالات[۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ لسان‌العرب، ج۲، ص۱۷۴؛ الصحاح، ج۶، ص۹۷؛ ترتیب‌العین، ص۱۲۶.
- ↑ النهایه، ج۱، ص۲۳۱؛ ترتیب العین، ص۱۲۶.
- ↑ التّحقیق، ج۲، ص۵۳.
- ↑ مفردات، ص۱۸۶، "جبی"؛ دائرة‌الفرائد، ج۵، ص۴۱.
- ↑ رضایی، حسن، مقاله «اجتبا»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲، ص ۱۱۶ - ۱۲۰.
- ↑ آنگاه که آیه‌ای نیاوردی، می‌گویند: چرا آنها را جمع نکردی؟!؛ سوره اعراف، آیه: ۲۰۳.
- ↑ المفردات، ص۸۷.
- ↑ المعجم فی فقه القرآن و سرّ بلاغته، ج۹، ص۴۳.
- ↑ المعجم فی فقه القرآن و سرّ بلاغته، ج۹، ص۴۳.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم ج۲؛ ص۱۸۸.