ابوعقیل انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ابوعقیل انصاری در قرآن]] - [[ابوعقیل انصاری در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل = ابوعقیل انصاری | مداخل مرتبط = [[ابوعقیل انصاری در قرآن]] - [[ابوعقیل انصاری در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
{{جعبه اطلاعات اصحاب | |||
| نام = ابوعقیل انصاری | |||
| مشهور به = | |||
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg | |||
| عرض تصویر = | |||
| توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه | |||
| نام کامل = عبدالرحمان بن عبدالله بن ثعلبه انصاری | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| جنسیت = مرد | |||
| کنیه = ابوعقیل | |||
| لقب = | |||
| اهل = | |||
| از قبیله = [[اوس]] | |||
| از تیره = [[بنی‌انیف]] | |||
| پدر = | |||
| مادر = | |||
| همسر = | |||
| پسر = | |||
| دختر = | |||
| خواهر = | |||
| برادر = | |||
| خویشاوندان = | |||
| وابستگان = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| محل زندگی = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| تاریخ شهادت = | |||
| محل شهادت = | |||
| طول عمر = | |||
| محل دفن = | |||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] | |||
| از طبقه = | |||
| در جنگ = {{فهرست جعبه افقی| [[جنگ بدر]] | [[جنگ تبوک]] }} | |||
| نقش‌ها = | |||
| فعالیت‌ها = | |||
| علت شهرت = | |||
| علت درگذشت = | |||
| علت شهادت = | |||
| راوی از = | |||
| روایات مشهور = | |||
| مشایخ او = | |||
| راویان از او = | |||
| آخرین راوی از او = | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[حثجاث]] یا [[حثحاث]]، معروف به [[صاحب‌الصاع]] از تیره [[بنی‌انیف اراشی]]<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹؛ الاصابه، ج۷، ص۲۳۳.</ref> و از هم پیمانان [[بنی عمرو بن عوف]]<ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹.</ref>. [[طبری]] به [[نقل]] از [[قتاده]]، نامش را حبحاب، و [[شیخ طوسی]] [[حجاب بن عثمان]] ذکر کرده است <ref> التبیان، ج۵، ص۲۶۶.</ref> که گویا طبق [[نقل]] [[طبری]]، تصحیف | [[حثجاث]] یا [[حثحاث]]، معروف به [[صاحب‌الصاع]] از تیره [[بنی‌انیف اراشی]]<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹؛ الاصابه، ج۷، ص۲۳۳.</ref> و از هم پیمانان [[بنی عمرو بن عوف]]<ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹.</ref>. [[طبری]] به [[نقل]] از [[قتاده]]، نامش را حبحاب، و [[شیخ طوسی]] [[حجاب بن عثمان]] ذکر کرده است <ref> التبیان، ج۵، ص۲۶۶.</ref> که گویا طبق [[نقل]] [[طبری]]، تصحیف «حبحاب ابوعقیل» باشد؛ چنان‌که دو نام اوّل نیز تصحیف یک نام است. وی از [[مسلمانان]] [[تهی‌دست]] بود <ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ کشف‌الاسرار، ج۴، ص۱۸۱.</ref> و با کارگری، امرار معاش می‌کرد.<ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ التبیان، ج۵، ص۲۶۶.</ref> از [[زندگی]] و [[مرگ]] وی اطلاع چندانی در دست نیست. | ||
گروهی از [[مفسّران]]، جمله {{متن قرآن|وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ}} در [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«آنان که به مؤمنان داوطلب دادن صدقه‌ها و به کسانی که جز توان (اندک) خود چیزی (برای دادن صدقه) نمی‌یابند طعنه می‌زنند و آنان را به ریشخند می‌گیرند، خداوند به ریشخندشان می‌گیرد و عذابی دردناک خواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۹.</ref> را درباره ابوعقیل دانسته‌اند. | گروهی از [[مفسّران]]، جمله {{متن قرآن|وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ}} در [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref>«آنان که به مؤمنان داوطلب دادن صدقه‌ها و به کسانی که جز توان (اندک) خود چیزی (برای دادن صدقه) نمی‌یابند طعنه می‌زنند و آنان را به ریشخند می‌گیرند، خداوند به ریشخندشان می‌گیرد و عذابی دردناک خواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۹.</ref> را درباره ابوعقیل دانسته‌اند. | ||
در [[نقلی]] از [[ابن‌عباس]]، [[ربیع بن‌انس]]<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹ـ۲۸۰.</ref> و [[قتاده]] <ref>اسباب النزول، ص۲۱۰؛ التبیان، ج۵، ص۲۶۶.</ref> آمده است که وقتی [[رسول‌خدا]]{{صل}} [[مؤمنان]] را به آوردن [[صدقه]] [[تشویق]] کرد، برخی از آنان صدقاتی آوردند که مورد [[تمسخر]] [[منافقان]] قرار گرفت و از سوی آنان به [[ریا]] متهم شدند. ابوعقیل نیز یک صاع (حدود سه کیلو) خرما آورد و گفت: جز ۲ صاع خرما چیزی نداشتم که آن را نیز [[شب]] پیشین با آب‌کشی برای نخلستانی، مُزد گرفتم. یک صاع را برای خانواده‌ام نگه داشتم و دیگری را برای شما آوردم. [[منافقان]] با [[استهزا]]ی وی گفتند: [[خداوند]] از این [[صدقه]] ابوعقیل [[بی‌نیاز]] است.<ref>السیرة النبویه، ج۴، ص۵۵۱؛ جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۵۰.</ref> به دنبال آن، آیه پیشین نازل شد و آنان را [[توبیخ]] کرد و به [[عذاب الهی]] وعده‌شان داد. [[بخاری]] با [[نقل]] این جریان از [[ابن‌مسعود]]، مقدار [[صدقه]] ابوعقیل را نصف صاع ذکر کرده <ref>صحیح البخاری، ج۵، ص۲۴۵، ح۴۶۶۸.</ref> و [[میبدی]] با توجه به [[سیاق آیات]]، [[زمان]] پرداخت آن را در آستانه عزیمت [[پیامبر]]{{صل}} به [[تبوک]] و برای تأمین هزینه [[جنگ]] دانسته است<ref>کشف‌الاسرار، ج۴، ص۱۸۱.</ref><ref>[[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[ابوعقیل انصاری (مقاله)|مقاله «ابوعقیل انصاری»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، | در [[نقلی]] از [[ابن‌عباس]]، [[ربیع بن‌انس]]<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹ـ۲۸۰.</ref> و [[قتاده]] <ref>اسباب النزول، ص۲۱۰؛ التبیان، ج۵، ص۲۶۶.</ref> آمده است که وقتی [[رسول‌خدا]] {{صل}} [[مؤمنان]] را به آوردن [[صدقه]] [[تشویق]] کرد، برخی از آنان صدقاتی آوردند که مورد [[تمسخر]] [[منافقان]] قرار گرفت و از سوی آنان به [[ریا]] متهم شدند. ابوعقیل نیز یک صاع (حدود سه کیلو) خرما آورد و گفت: جز ۲ صاع خرما چیزی نداشتم که آن را نیز [[شب]] پیشین با آب‌کشی برای نخلستانی، مُزد گرفتم. یک صاع را برای خانواده‌ام نگه داشتم و دیگری را برای شما آوردم. [[منافقان]] با [[استهزا]]ی وی گفتند: [[خداوند]] از این [[صدقه]] ابوعقیل [[بی‌نیاز]] است.<ref>السیرة النبویه، ج۴، ص۵۵۱؛ جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۵۰.</ref> به دنبال آن، آیه پیشین نازل شد و آنان را [[توبیخ]] کرد و به [[عذاب الهی]] وعده‌شان داد. [[بخاری]] با [[نقل]] این جریان از [[ابن‌مسعود]]، مقدار [[صدقه]] ابوعقیل را نصف صاع ذکر کرده <ref>صحیح البخاری، ج۵، ص۲۴۵، ح۴۶۶۸.</ref> و [[میبدی]] با توجه به [[سیاق آیات]]، [[زمان]] پرداخت آن را در آستانه عزیمت [[پیامبر]] {{صل}} به [[تبوک]] و برای تأمین هزینه [[جنگ]] دانسته است<ref>کشف‌الاسرار، ج۴، ص۱۸۱.</ref><ref>[[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[ابوعقیل انصاری (مقاله)|مقاله «ابوعقیل انصاری»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص 42-43.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[اوس]] (قبیله) | |||
* [[بنی‌انیف]] (قبیله) | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۶: | خط ۷۰: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
[[رده:اوس]] | |||
[[رده:بنی‌انیف]] | |||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۲۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. ابوعقیل انصاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوعقیل انصاری در قرآن - ابوعقیل انصاری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ابوعقیل انصاری | |
|---|---|
 تصویر کهنی از مدینه | |
| نام کامل | عبدالرحمان بن عبدالله بن ثعلبه انصاری |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابوعقیل |
| از قبیله | اوس |
| از تیره | بنی‌انیف |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
| حضور در جنگ | |
مقدمه
حثجاث یا حثحاث، معروف به صاحب‌الصاع از تیره بنی‌انیف اراشی[۱] و از هم پیمانان بنی عمرو بن عوف[۲]. طبری به نقل از قتاده، نامش را حبحاب، و شیخ طوسی حجاب بن عثمان ذکر کرده است [۳] که گویا طبق نقل طبری، تصحیف «حبحاب ابوعقیل» باشد؛ چنان‌که دو نام اوّل نیز تصحیف یک نام است. وی از مسلمانان تهی‌دست بود [۴] و با کارگری، امرار معاش می‌کرد.[۵] از زندگی و مرگ وی اطلاع چندانی در دست نیست.
گروهی از مفسّران، جمله ﴿وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ﴾ در آیه ﴿الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾[۶] را درباره ابوعقیل دانسته‌اند.
در نقلی از ابن‌عباس، ربیع بن‌انس[۷] و قتاده [۸] آمده است که وقتی رسول‌خدا (ص) مؤمنان را به آوردن صدقه تشویق کرد، برخی از آنان صدقاتی آوردند که مورد تمسخر منافقان قرار گرفت و از سوی آنان به ریا متهم شدند. ابوعقیل نیز یک صاع (حدود سه کیلو) خرما آورد و گفت: جز ۲ صاع خرما چیزی نداشتم که آن را نیز شب پیشین با آب‌کشی برای نخلستانی، مُزد گرفتم. یک صاع را برای خانواده‌ام نگه داشتم و دیگری را برای شما آوردم. منافقان با استهزای وی گفتند: خداوند از این صدقه ابوعقیل بی‌نیاز است.[۹] به دنبال آن، آیه پیشین نازل شد و آنان را توبیخ کرد و به عذاب الهی وعده‌شان داد. بخاری با نقل این جریان از ابن‌مسعود، مقدار صدقه ابوعقیل را نصف صاع ذکر کرده [۱۰] و میبدی با توجه به سیاق آیات، زمان پرداخت آن را در آستانه عزیمت پیامبر (ص) به تبوک و برای تأمین هزینه جنگ دانسته است[۱۱][۱۲].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹؛ الاصابه، ج۷، ص۲۳۳.
- ↑ جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹.
- ↑ التبیان، ج۵، ص۲۶۶.
- ↑ جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ کشف‌الاسرار، ج۴، ص۱۸۱.
- ↑ جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۴۸؛ التبیان، ج۵، ص۲۶۶.
- ↑ «آنان که به مؤمنان داوطلب دادن صدقه‌ها و به کسانی که جز توان (اندک) خود چیزی (برای دادن صدقه) نمی‌یابند طعنه می‌زنند و آنان را به ریشخند می‌گیرند، خداوند به ریشخندشان می‌گیرد و عذابی دردناک خواهند داشت» سوره توبه، آیه ۷۹.
- ↑ الاستیعاب، ج۴، ص۲۷۹ـ۲۸۰.
- ↑ اسباب النزول، ص۲۱۰؛ التبیان، ج۵، ص۲۶۶.
- ↑ السیرة النبویه، ج۴، ص۵۵۱؛ جامع‌البیان، مج۶، ج۱۰، ص۲۵۰.
- ↑ صحیح البخاری، ج۵، ص۲۴۵، ح۴۶۶۸.
- ↑ کشف‌الاسرار، ج۴، ص۱۸۱.
- ↑ اسماعیلی، اسماعیل، مقاله «ابوعقیل انصاری»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۲، ص 42-43.