بیت المعمور: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بیت المعمور در قرآن]] - [[بیت المعمور در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بیت المعمور در قرآن]] - [[بیت المعمور در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
'''بیت المعمور''' به معنای خانه آباد است. این کلمه فقط یک بار در [[آیه]] ۴ [[سوره طور]] ذکر شده است: {{متن قرآن|وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ}}. سوگند به «بیت معمور» حاکی از [[قداست]]، [[احترام]] و عظمت چنین خانهای است. «البیت المعمور» و «[[البیت الحرام]]» و «البیت العتیق» هر سه به معنای [[خانه کعبه]] است. [[حرمت]] بیت‌‌المعمور در [[آسمانها]] همانند [[حرمت]] کعبه در [[زمین]] است و این [[خانه]] با [[عبادت]] [[فرشتگان]] معمور و آباد است. | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
بیت المعمور که از آن به «ضُراح»<ref>جامع‌‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ مجمع البیان، ج ۹، ص۲۴۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۵۶.</ref>، «ضریح»<ref>جامع‌‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ روح‌‌البیان، مج ۹، ج ۲۷، ص۱۸۵.</ref> و «عروبا»<ref>روح‌‌البیان، مج ۹، ج ۲۷، ص۱۸۵.</ref> نیز تعبیر شده، ترکیبی وصفی از «[[بیت]]» و «معمور» است. «بیت» در لغت معادل [[منزل]] و [[مسکن]]<ref>المصباح، ص۶۸ «بیت».</ref> و به معنای [[خانه]] و «معمور» اسم مفعول از مصدر «عمران» و به معنای آباد است<ref>مقاییس اللغه، ج ۲، ص۱۷۵، «عَمَرَ».</ref>، بنابراین بیت‌‌المعمور یعنی خانه آباد. [[خانه]] آباد در لغت به خانهای اطلاق میشود که متروک نباشد و اهلش در آن سکونت داشته باشند<ref>المصباح، ص۴۲۹، «عَمَرَ».</ref>.<ref>[[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[بیت المعمور - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۶]]، ص۳۹۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[بیت المعمور - کوشا (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص ۳۸۵.</ref> | بیت المعمور که از آن به «ضُراح»<ref>جامع‌‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ مجمع البیان، ج ۹، ص۲۴۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۵۶.</ref>، «ضریح»<ref>جامع‌‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ روح‌‌البیان، مج ۹، ج ۲۷، ص۱۸۵.</ref> و «عروبا»<ref>روح‌‌البیان، مج ۹، ج ۲۷، ص۱۸۵.</ref> نیز تعبیر شده، ترکیبی وصفی از «[[بیت]]» و «معمور» است. «بیت» در لغت معادل [[منزل]] و [[مسکن]]<ref>المصباح، ص۶۸ «بیت».</ref> و به معنای [[خانه]] و «معمور» اسم مفعول از مصدر «عمران» و به معنای آباد است<ref>مقاییس اللغه، ج ۲، ص۱۷۵، «عَمَرَ».</ref>، بنابراین بیت‌‌المعمور یعنی خانه آباد. [[خانه]] آباد در لغت به خانهای اطلاق میشود که متروک نباشد و اهلش در آن سکونت داشته باشند<ref>المصباح، ص۴۲۹، «عَمَرَ».</ref>.<ref>[[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[بیت المعمور - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۶]]، ص۳۹۵؛ [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[بیت المعمور - کوشا (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص ۳۸۵.</ref> | ||
== | == بیت المعمور در قرآن == | ||
این کلمه مرکب فقط یک بار در [[آیه]] ۴ [[سوره طور]] ذکر شده است: {{متن قرآن|وَالطُّورِ وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ فِي رَقٍّ مَنْشُورٍ وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَاقِعٌ مَا لَهُ مِنْ دَافِعٍ}}<ref>«سوگند به طور و به کتابی نگاشته در نازک‌پوستی برگشاده و سوگند به آن خانه آبادان و به بام برافراشته (آسمان) و به دریای برافروخته که عذاب پروردگارت روی‌دادنی است بازدارنده‌ای ندارد» سوره طور، آیه ۱-۸.</ref>. در این [[آیات]] ضمن [[سوگند]] به [[طور]] و کتاب نگاشته شده و ورق سرگشاده و سقف [[آسمان]] و دریای جوشان به «بیت معمور» هم سوگند یاد شده است که حاکی از [[قداست]]، [[احترام]] و | {{اصلی|بیت المعمور در قرآن}} | ||
این کلمه مرکب فقط یک بار در [[آیه]] ۴ [[سوره طور]] ذکر شده است: {{متن قرآن|وَالطُّورِ وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ فِي رَقٍّ مَنْشُورٍ وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَاقِعٌ مَا لَهُ مِنْ دَافِعٍ}}<ref>«سوگند به طور و به کتابی نگاشته در نازک‌پوستی برگشاده و سوگند به آن خانه آبادان و به بام برافراشته (آسمان) و به دریای برافروخته که عذاب پروردگارت روی‌دادنی است بازدارنده‌ای ندارد» سوره طور، آیه ۱-۸.</ref>. در این [[آیات]] ضمن [[سوگند]] به [[طور]] و کتاب نگاشته شده و ورق سرگشاده و سقف [[آسمان]] و دریای جوشان به «بیت معمور» هم سوگند یاد شده است که حاکی از [[قداست]]، [[احترام]] و عظمت چنین خانهای است. در [[سوره تین]] نیز شبیه این [[سوگندها]] یاد شده است: {{متن قرآن|وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ وَطُورِ سِينِينَ وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ}}<ref>«سوگند به انجیر و زیتون، و به کوه سینا و به این شهر امن و آرام (مکّه)، که ما انسان را در نیکوترین ساختار آفریده‌ایم» سوره تین، آیه ۱-۴.</ref>. | |||
روشن است که سوگند یاد کردن [[خداوند]] به [[کوه طور]] و [[مکه]] و [[کعبه]] به خاطر قداست آنها در نزد [[خدا]] است. در آیات پیشین «کعبه» به نام «البیت المعمور» خوانده شده است، چون به وسیله زائرانش معمور و آباد است و در این آیات، مکه به نام | روشن است که سوگند یاد کردن [[خداوند]] به [[کوه طور]] و [[مکه]] و [[کعبه]] به خاطر قداست آنها در نزد [[خدا]] است. در آیات پیشین «کعبه» به نام «البیت المعمور» خوانده شده است، چون به وسیله زائرانش معمور و آباد است و در این آیات، مکه به نام «البلد الامین» خوانده شده، چون محل [[امن]] است: {{متن قرآن|وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا}}<ref>«و هر که در آن در آید در امان است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref>. کعبه به نام «[[البیت الحرام]]» نیز خوانده شده، چون [[حرمت]] خاصی برای آن مقرر گشته است: {{متن قرآن|جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَامًا لِلنَّاسِ}}<ref>«خداوند، خانه محترم کعبه را (وسیله) برپایی (امور) مردم کرده است و (نیز) ماه حرام و قربانی (بی‌نشان) و قربانی‌های دارای گردن‌بند را؛ چنین است تا بدانید خداوند آنچه را در آسمانها و زمین است می‌داند و خداوند به هر چیز داناست» سوره مائده، آیه ۹۷.</ref>. به نام {{متن قرآن|بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ}}<ref>«و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.</ref> هم نامیده شده است، چون قدمت [[تاریخی]] دارد. {{متن قرآن|وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ}}<ref>«سپس باید آلایش‌های خود را بپیرایند و نذرهاشان را بجای آورند و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.</ref>. پس «البیت المعمور» و «[[البیت الحرام]]» و «البیت العتیق» هر سه به معنای [[خانه کعبه]] است<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[بیت المعمور - کوشا (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص ۳۸۵.</ref>. | ||
[[حرمت]] بیت‌‌المعمور در [[آسمانها]] همانند [[حرمت]] کعبه در [[زمین]] است<ref>جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۵۶؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۹، ص۳۳۳.</ref>. این [[خانه]] با [[عبادت]] [[فرشتگان]] معمور و آباد است<ref>روض‌‌الجنان، ج ۱۸، ص۱۲۳ ـ ۱۲۴؛ رحمة من الرحمن، ج ۴، ص۲۰۰؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۱، ص۳۶۶.</ref> و براساس [[روایات]] هر [[روز]] ۷۰۰۰۰ [[فرشته]] به [[زیارت]] آن می‌‌آیند و هرگز به آن باز نمی‌‌گردند<ref>جامع‌‌البیان، مج ۹، ج ۱۷، ص۱۹؛ ج ۱۳، ص۲۲ ـ ۲۴؛ مجمع‌‌البیان، ج ۹، ص۲۴۷؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۶۲۷ ـ ۶۲۹.</ref>. | [[حرمت]] بیت‌‌المعمور در [[آسمانها]] همانند [[حرمت]] کعبه در [[زمین]] است<ref>جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۵۶؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۹، ص۳۳۳.</ref>. این [[خانه]] با [[عبادت]] [[فرشتگان]] معمور و آباد است<ref>روض‌‌الجنان، ج ۱۸، ص۱۲۳ ـ ۱۲۴؛ رحمة من الرحمن، ج ۴، ص۲۰۰؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۱، ص۳۶۶.</ref> و براساس [[روایات]] هر [[روز]] ۷۰۰۰۰ [[فرشته]] به [[زیارت]] آن می‌‌آیند و هرگز به آن باز نمی‌‌گردند<ref>جامع‌‌البیان، مج ۹، ج ۱۷، ص۱۹؛ ج ۱۳، ص۲۲ ـ ۲۴؛ مجمع‌‌البیان، ج ۹، ص۲۴۷؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۶۲۷ ـ ۶۲۹.</ref>. | ||
براساس برخی از [[روایات]] و نیز نظر برخی از [[مفسران]]، بیت‌‌المعمور همان [[ | براساس برخی از [[روایات]] و نیز نظر برخی از [[مفسران]]، بیت‌‌المعمور همان [[مسجد الاقصی]] است<ref>بحارالانوار، ج ۳۷، ص۳۱۷؛ اطیب‌‌البیان، ج ۸، ص۲۱۹.</ref> که در [[آیه]] {{متن قرآن|سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ}}<ref>«پاکا آن (خداوند) که شبی بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی - که پیرامون آن را خجسته گردانده‌ایم- برد تا از نشانه‌هایمان بدو نشان دهیم، بی‌گمان اوست که شنوای بیناست» سوره اسراء، آیه ۱.</ref> ذکر شده و [[پیامبر]] {{صل}} در آنجا با [[ملائکه]] و [[پیامبران الهی]] [[نماز]] خوانده<ref>بحارالانوار، ج ۳۷، ص۳۱۷؛ ج ۲۶، ص۳۰۷.</ref> و با [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} به گفتگو پرداخته است<ref>جامع‌‌البیان، مج ۹، ج ۱۷، ص۱۹؛ بحارالانوار، ج ۱۸، ص۳۲۶.</ref>. البته بنابر اصل تطابق عالم کبیر کیانی و عالم صغیر [[انسانی]]، آنچه در عالم کبیر موجود است در عالم صغیر انسانی نیز وجود دارد و بیت‌‌المعمور عالم صغیر انسانی [[قلب]] [[انسان]] است، از این رو برخی از اقوال که بیت‌‌المعمور را به قلب [[انسان کامل]] [[تفسیر]] کرده<ref>بیان السعاده، ج ۴، ص۱۱۷.</ref> می‌‌تواند اشاره به این مطلب باشد. | ||
در روایات ویژگی‌های دیگری برای بیت‌‌المعمور ذکر شده است که برخی از آنها عبارت است از: | در روایات ویژگی‌های دیگری برای بیت‌‌المعمور ذکر شده است که برخی از آنها عبارت است از: | ||
| خط ۱۷: | خط ۲۰: | ||
# بیت‌‌المعمور ۵۰۰۰۰ سال پیش از [[آفرینش]] [[آسمانها]] و زمین [[آفریده]] شده است<ref>بحارالانوار، ج ۲۶، ص۳۰۷.</ref>. | # بیت‌‌المعمور ۵۰۰۰۰ سال پیش از [[آفرینش]] [[آسمانها]] و زمین [[آفریده]] شده است<ref>بحارالانوار، ج ۲۶، ص۳۰۷.</ref>. | ||
# بر بیت‌‌المعمور نام خدای متعالی نوشته شده است: {{متن حدیث|وَ بِاسْمِكَ الْمَكْتُوبِ فِي الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ}}<ref>بحارالانوار، ج ۹۲، ص۳۷۲.</ref>. | # بر بیت‌‌المعمور نام خدای متعالی نوشته شده است: {{متن حدیث|وَ بِاسْمِكَ الْمَكْتُوبِ فِي الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ}}<ref>بحارالانوار، ج ۹۲، ص۳۷۲.</ref>. | ||
# هر روز ۷۰۰۰۰ فرشته بر بیت‌‌المعمور نازل شده، پس از [[طواف]] آن [[خانه]] به زمین می‌‌آیند و به طواف کعبه می‌‌پردازند، آنگاه به [[زیارت قبر]] رسول خدا {{صل}} شتافته و سپس به زیارت قبر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌‌روند و از آنجا به [[کربلا]] رفته و پس از [[زیارت قبر امام حسین]]{{ع}} به [[آسمان]] | # هر روز ۷۰۰۰۰ فرشته بر بیت‌‌المعمور نازل شده، پس از [[طواف]] آن [[خانه]] به زمین می‌‌آیند و به طواف کعبه می‌‌پردازند، آنگاه به [[زیارت قبر]] رسول خدا {{صل}} شتافته و سپس به زیارت قبر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌‌روند و از آنجا به [[کربلا]] رفته و پس از [[زیارت قبر امام حسین]]{{ع}} به [[آسمان]] عروج میکنند<ref>بحارالانوار، ج ۹۷، ص۱۲۲.</ref>. | ||
# [[فرشتگان]] به هنگام [[طواف]] بیت‌‌المعمور با خواندن دعای {{متن حدیث|يَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِيلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِيحَ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ}} به [[نیایش]] می‌‌پردازند<ref>بحارالانوار، ج ۹۲، ص۳۵۳ ـ ۳۵۴.</ref>. | # [[فرشتگان]] به هنگام [[طواف]] بیت‌‌المعمور با خواندن دعای {{متن حدیث|يَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِيلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِيحَ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ}} به [[نیایش]] می‌‌پردازند<ref>بحارالانوار، ج ۹۲، ص۳۵۳ ـ ۳۵۴.</ref>. | ||
# نام [[محمد]]{{صل}}، [[علی]]، [[حسن]]، [[حسین]] و [[ائمه]]{{ع}} و شیعیانشان بر پوستی از [[نور]] و آویخته بر بیت‌‌المعمور نگاشته است<ref>علل‌‌الشرایع، ج ۱، ص۷.</ref>. | # نام [[محمد]]{{صل}}، [[علی]]، [[حسن]]، [[حسین]] و [[ائمه]]{{ع}} و شیعیانشان بر پوستی از [[نور]] و آویخته بر بیت‌‌المعمور نگاشته است<ref>علل‌‌الشرایع، ج ۱، ص۷.</ref>. | ||
# [[نگهبان]] بیت‌‌المعمور فرشته‌‌ای است که او را «زرین» می‌‌گویند. در نسخه‌‌ای «رزین» و در نسخه‌‌ای دیگر «درزین» آمده است<ref>روض‌‌الجنان، ج ۱۸، ص۱۲۳.</ref>.<ref>[[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[بیت المعمور - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۶]]، ص۳۹۵.</ref> | # [[نگهبان]] بیت‌‌المعمور فرشته‌‌ای است که او را «زرین» می‌‌گویند. در نسخه‌‌ای «رزین» و در نسخه‌‌ای دیگر «درزین» آمده است<ref>روض‌‌الجنان، ج ۱۸، ص۱۲۳.</ref>.<ref>[[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[بیت المعمور - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۶]]، ص۳۹۵.</ref> | ||
==بیت المعمور== | |||
[[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: بیت المعمور مسجدی است در [[آسمان]] که زیر آن، [[کعبه]] قرار گرفته است<ref>در المنثور، ج۷، ص۶۲۹.</ref>. | |||
بیت المعمور را بدان جهت این نام نهاده‌اند که همه [[روزه]] هفتاد هزار [[فرشته]] در آن [[نماز]] می‌گزارند و شبانگاه فرود آمده گرد کعبه [[طواف]] میکنند و آنگاه بر [[پیامبر]]{{صل}} [[درود]] می‌فرستند و پس از آن برمی‌گردند و تا [[روز قیامت]]، دیگر نوبت به آنها نخواهد رسید<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۵۰.</ref>. | |||
[[ابن کوّاء]] از [[حضرت علی]]{{ع}} پرسید: بیت المعمور چیست؟ حضرت فرمودند: بیت المعمور همان ضُراح است که بر فراز آسمان‌های هفت‌گانه و زیر [[عرش]] قرار دارد. هر [[روز]] هفتاد هزار فرشته وارد آن می‌شوند و تا روز قیامت بازنمی‌گردند<ref>اخبار مکه، ج۱، ص۴۹.</ref>. در [[مجمع البیان]] آمده است که بیت المعمور در آسمان چهارم است<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۱۶۳.</ref>. در آسمان [[دنیا]] و دقیقاً مقابل کعبه، خانهای وجود دارد که نام آن ضراح است. [[برابری]] آن با کعبه به گونه‌ای است که اگر پایین بیاید، روی کعبه خواهد آمد<ref>بحار الانوار، ج۵۸، ص۵۵ و ۵۶.</ref>. | |||
در روایتی به نقل از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است: آنگاه که [[خداوند]] به [[ملائکه]] فرمود: {{متن قرآن|إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً...}}<ref>«می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم» سوره بقره، آیه ۳۰.</ref>. خداوند در برابر [[گستاخی]] [[فرشتگان]] بر آنان [[خشم]] گرفت و ارتباط آنان هفت سال با خداوند قطع شد، سپس آنها درخواست [[توبه]] کردند. به آنان [[فرمان]] داده شد تا برگرد بیت المعمور طواف کنند. هفت سال اطراف آن طواف کردند و از آن چه گفته بودند [[طلب آمرزش]] نمودند. خداوند نیز توبه آنان را پذیرفت و از آنها [[راضی]] شد. پس از آن، خداوند درست مقابل بیت المعمور در روی [[کره زمین]] [[خانه]] خویش را بنا نهاد<ref>مستدرک الوسائل، ج۶، ص۳۷۲ (به نقل از حج در اندیشه اسلامی، سید علی قاضی عسکر، نشر مشعر، ۱۳۸۴، ص۸۶).</ref>. | |||
بنابر بعضی از [[تفاسیر]]، مراد از [[بیت المعمور]] در [[آیه]] چهارم [[سوره مبارکه طور]]، [[بیت الحرام]] است که معموری آن به زائرینش می‌باشد. در [[روایات]]، [[کعبه]] را تنزل [[عرش]] و محاذی بیت المعمور و [[عرش خدا]] و [[طواف]] اطراف کعبه را، همانند طواف [[فرشتگان]] در اطراف عرش [[الله]] می‌دانند، که عرش به صورت [[بیت معمور]] تنزل کرده و بیت معمور هم به صورت کعبه در [[عالم طبیعت]] جلوه کرده است. این که در روایات آمده است کعبه محاذی بیت المعمور است و بیت معمور محاذی عرش، یعنی اگر کسی آن گونه که شایسته طواف است دور کعبه طواف کند، به بیت معمور صعود می‌کند و اگر به آن حد صعود کرد و [[وظایف]] آن مرحله را ایفا نمود، به [[مقام]] عرش الله می‌رسد. {{عربی|قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ}}<ref>عرفان حج، آیت‌الله جوادی، ص۱۰.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۲۱۱.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:000057.jpg|22px]] [[ابوطالب طالبی دارابی|طالبی دارابی، ابوطالب]]، [[بیت المعمور - طالبی دارابی (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۶''']] | |||
# [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[بیت المعمور - کوشا (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | # [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[بیت المعمور - کوشا (مقاله)|مقاله «بیت المعمور»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']] | ||
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۴
بیت المعمور از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: بیت المعمور در قرآن - بیت المعمور در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردبیت المعمور به معنای خانه آباد است. این کلمه فقط یک بار در آیه ۴ سوره طور ذکر شده است: 
وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ
. سوگند به «بیت معمور» حاکی از قداست، احترام و عظمت چنین خانهای است. «البیت المعمور» و «البیت الحرام» و «البیت العتیق» هر سه به معنای خانه کعبه است. حرمت بیت‌‌المعمور در آسمانها همانند حرمت کعبه در زمین است و این خانه با عبادت فرشتگان معمور و آباد است.
مقدمه
بیت المعمور که از آن به «ضُراح»[۱]، «ضریح»[۲] و «عروبا»[۳] نیز تعبیر شده، ترکیبی وصفی از «بیت» و «معمور» است. «بیت» در لغت معادل منزل و مسکن[۴] و به معنای خانه و «معمور» اسم مفعول از مصدر «عمران» و به معنای آباد است[۵]، بنابراین بیت‌‌المعمور یعنی خانه آباد. خانه آباد در لغت به خانهای اطلاق میشود که متروک نباشد و اهلش در آن سکونت داشته باشند[۶].[۷]
بیت المعمور در قرآن
این کلمه مرکب فقط یک بار در آیه ۴ سوره طور ذکر شده است: وَالطُّورِ وَكِتَابٍ مَسْطُورٍ فِي رَقٍّ مَنْشُورٍ وَالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَاقِعٌ مَا لَهُ مِنْ دَافِعٍ[۸]. در این آیات ضمن سوگند به طور و کتاب نگاشته شده و ورق سرگشاده و سقف آسمان و دریای جوشان به «بیت معمور» هم سوگند یاد شده است که حاکی از قداست، احترام و عظمت چنین خانهای است. در سوره تین نیز شبیه این سوگندها یاد شده است: وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ وَطُورِ سِينِينَ وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ[۹].
روشن است که سوگند یاد کردن خداوند به کوه طور و مکه و کعبه به خاطر قداست آنها در نزد خدا است. در آیات پیشین «کعبه» به نام «البیت المعمور» خوانده شده است، چون به وسیله زائرانش معمور و آباد است و در این آیات، مکه به نام «البلد الامین» خوانده شده، چون محل امن است: وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا[۱۰]. کعبه به نام «البیت الحرام» نیز خوانده شده، چون حرمت خاصی برای آن مقرر گشته است: جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَامًا لِلنَّاسِ[۱۱]. به نام بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ[۱۲] هم نامیده شده است، چون قدمت تاریخی دارد. وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ[۱۳]. پس «البیت المعمور» و «البیت الحرام» و «البیت العتیق» هر سه به معنای خانه کعبه است[۱۴].
حرمت بیت‌‌المعمور در آسمانها همانند حرمت کعبه در زمین است[۱۵]. این خانه با عبادت فرشتگان معمور و آباد است[۱۶] و براساس روایات هر روز ۷۰۰۰۰ فرشته به زیارت آن می‌‌آیند و هرگز به آن باز نمی‌‌گردند[۱۷].
براساس برخی از روایات و نیز نظر برخی از مفسران، بیت‌‌المعمور همان مسجد الاقصی است[۱۸] که در آیه سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ[۱۹] ذکر شده و پیامبر (ص) در آنجا با ملائکه و پیامبران الهی نماز خوانده[۲۰] و با حضرت ابراهیم(ع) به گفتگو پرداخته است[۲۱]. البته بنابر اصل تطابق عالم کبیر کیانی و عالم صغیر انسانی، آنچه در عالم کبیر موجود است در عالم صغیر انسانی نیز وجود دارد و بیت‌‌المعمور عالم صغیر انسانی قلب انسان است، از این رو برخی از اقوال که بیت‌‌المعمور را به قلب انسان کامل تفسیر کرده[۲۲] می‌‌تواند اشاره به این مطلب باشد.
در روایات ویژگی‌های دیگری برای بیت‌‌المعمور ذکر شده است که برخی از آنها عبارت است از:
- قرآن کریم نخست به صورت دفعی به بیت‌‌المعمور، سپس از بیت‌‌المعمور به صورت تدریجی و در ظرف ۲۰ سال بر رسول‌‌اکرم (ص) نازل شد[۲۳].
- بیت‌‌المعمور ۵۰۰۰۰ سال پیش از آفرینش آسمانها و زمین آفریده شده است[۲۴].
- بر بیت‌‌المعمور نام خدای متعالی نوشته شده است: «وَ بِاسْمِكَ الْمَكْتُوبِ فِي الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ»[۲۵].
- هر روز ۷۰۰۰۰ فرشته بر بیت‌‌المعمور نازل شده، پس از طواف آن خانه به زمین می‌‌آیند و به طواف کعبه می‌‌پردازند، آنگاه به زیارت قبر رسول خدا (ص) شتافته و سپس به زیارت قبر امیرالمؤمنین(ع) می‌‌روند و از آنجا به کربلا رفته و پس از زیارت قبر امام حسین(ع) به آسمان عروج میکنند[۲۶].
- فرشتگان به هنگام طواف بیت‌‌المعمور با خواندن دعای «يَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِيلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِيحَ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ» به نیایش می‌‌پردازند[۲۷].
- نام محمد(ص)، علی، حسن، حسین و ائمه(ع) و شیعیانشان بر پوستی از نور و آویخته بر بیت‌‌المعمور نگاشته است[۲۸].
- نگهبان بیت‌‌المعمور فرشته‌‌ای است که او را «زرین» می‌‌گویند. در نسخه‌‌ای «رزین» و در نسخه‌‌ای دیگر «درزین» آمده است[۲۹].[۳۰]
بیت المعمور
رسول خدا(ص) فرمود: بیت المعمور مسجدی است در آسمان که زیر آن، کعبه قرار گرفته است[۳۱]. بیت المعمور را بدان جهت این نام نهاده‌اند که همه روزه هفتاد هزار فرشته در آن نماز می‌گزارند و شبانگاه فرود آمده گرد کعبه طواف میکنند و آنگاه بر پیامبر(ص) درود می‌فرستند و پس از آن برمی‌گردند و تا روز قیامت، دیگر نوبت به آنها نخواهد رسید[۳۲]. ابن کوّاء از حضرت علی(ع) پرسید: بیت المعمور چیست؟ حضرت فرمودند: بیت المعمور همان ضُراح است که بر فراز آسمان‌های هفت‌گانه و زیر عرش قرار دارد. هر روز هفتاد هزار فرشته وارد آن می‌شوند و تا روز قیامت بازنمی‌گردند[۳۳]. در مجمع البیان آمده است که بیت المعمور در آسمان چهارم است[۳۴]. در آسمان دنیا و دقیقاً مقابل کعبه، خانهای وجود دارد که نام آن ضراح است. برابری آن با کعبه به گونه‌ای است که اگر پایین بیاید، روی کعبه خواهد آمد[۳۵].
در روایتی به نقل از امام صادق(ع) آمده است: آنگاه که خداوند به ملائکه فرمود: إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً...[۳۶]. خداوند در برابر گستاخی فرشتگان بر آنان خشم گرفت و ارتباط آنان هفت سال با خداوند قطع شد، سپس آنها درخواست توبه کردند. به آنان فرمان داده شد تا برگرد بیت المعمور طواف کنند. هفت سال اطراف آن طواف کردند و از آن چه گفته بودند طلب آمرزش نمودند. خداوند نیز توبه آنان را پذیرفت و از آنها راضی شد. پس از آن، خداوند درست مقابل بیت المعمور در روی کره زمین خانه خویش را بنا نهاد[۳۷].
بنابر بعضی از تفاسیر، مراد از بیت المعمور در آیه چهارم سوره مبارکه طور، بیت الحرام است که معموری آن به زائرینش می‌باشد. در روایات، کعبه را تنزل عرش و محاذی بیت المعمور و عرش خدا و طواف اطراف کعبه را، همانند طواف فرشتگان در اطراف عرش الله می‌دانند، که عرش به صورت بیت معمور تنزل کرده و بیت معمور هم به صورت کعبه در عالم طبیعت جلوه کرده است. این که در روایات آمده است کعبه محاذی بیت المعمور است و بیت معمور محاذی عرش، یعنی اگر کسی آن گونه که شایسته طواف است دور کعبه طواف کند، به بیت معمور صعود می‌کند و اگر به آن حد صعود کرد و وظایف آن مرحله را ایفا نمود، به مقام عرش الله می‌رسد. قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ[۳۸].[۳۹]
منابع
پانویس
- ↑ جامع‌‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ مجمع البیان، ج ۹، ص۲۴۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۵۶.
- ↑ جامع‌‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ روح‌‌البیان، مج ۹، ج ۲۷، ص۱۸۵.
- ↑ روح‌‌البیان، مج ۹، ج ۲۷، ص۱۸۵.
- ↑ المصباح، ص۶۸ «بیت».
- ↑ مقاییس اللغه، ج ۲، ص۱۷۵، «عَمَرَ».
- ↑ المصباح، ص۴۲۹، «عَمَرَ».
- ↑ طالبی دارابی، ابوطالب، مقاله «بیت المعمور»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۶، ص۳۹۵؛ کوشا، محمد علی، مقاله «بیت المعمور»، دانشنامه معاصر قرآن کریم، ص ۳۸۵.
- ↑ «سوگند به طور و به کتابی نگاشته در نازک‌پوستی برگشاده و سوگند به آن خانه آبادان و به بام برافراشته (آسمان) و به دریای برافروخته که عذاب پروردگارت روی‌دادنی است بازدارنده‌ای ندارد» سوره طور، آیه ۱-۸.
- ↑ «سوگند به انجیر و زیتون، و به کوه سینا و به این شهر امن و آرام (مکّه)، که ما انسان را در نیکوترین ساختار آفریده‌ایم» سوره تین، آیه ۱-۴.
- ↑ «و هر که در آن در آید در امان است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.
- ↑ «خداوند، خانه محترم کعبه را (وسیله) برپایی (امور) مردم کرده است و (نیز) ماه حرام و قربانی (بی‌نشان) و قربانی‌های دارای گردن‌بند را؛ چنین است تا بدانید خداوند آنچه را در آسمانها و زمین است می‌داند و خداوند به هر چیز داناست» سوره مائده، آیه ۹۷.
- ↑ «و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.
- ↑ «سپس باید آلایش‌های خود را بپیرایند و نذرهاشان را بجای آورند و خانه دیرین (کعبه) را طواف کنند» سوره حج، آیه ۲۹.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «بیت المعمور»، دانشنامه معاصر قرآن کریم، ص ۳۸۵.
- ↑ جامع البیان، مج ۱۳، ج ۲۷، ص۲۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص۲۵۶؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۹، ص۳۳۳.
- ↑ روض‌‌الجنان، ج ۱۸، ص۱۲۳ ـ ۱۲۴؛ رحمة من الرحمن، ج ۴، ص۲۰۰؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۱، ص۳۶۶.
- ↑ جامع‌‌البیان، مج ۹، ج ۱۷، ص۱۹؛ ج ۱۳، ص۲۲ ـ ۲۴؛ مجمع‌‌البیان، ج ۹، ص۲۴۷؛ الدرالمنثور، ج ۷، ص۶۲۷ ـ ۶۲۹.
- ↑ بحارالانوار، ج ۳۷، ص۳۱۷؛ اطیب‌‌البیان، ج ۸، ص۲۱۹.
- ↑ «پاکا آن (خداوند) که شبی بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی - که پیرامون آن را خجسته گردانده‌ایم- برد تا از نشانه‌هایمان بدو نشان دهیم، بی‌گمان اوست که شنوای بیناست» سوره اسراء، آیه ۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۳۷، ص۳۱۷؛ ج ۲۶، ص۳۰۷.
- ↑ جامع‌‌البیان، مج ۹، ج ۱۷، ص۱۹؛ بحارالانوار، ج ۱۸، ص۳۲۶.
- ↑ بیان السعاده، ج ۴، ص۱۱۷.
- ↑ تفسیر قمی، ج ۲، ص۲۶۴.
- ↑ بحارالانوار، ج ۲۶، ص۳۰۷.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۲، ص۳۷۲.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۷، ص۱۲۲.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۲، ص۳۵۳ ـ ۳۵۴.
- ↑ علل‌‌الشرایع، ج ۱، ص۷.
- ↑ روض‌‌الجنان، ج ۱۸، ص۱۲۳.
- ↑ طالبی دارابی، ابوطالب، مقاله «بیت المعمور»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۶، ص۳۹۵.
- ↑ در المنثور، ج۷، ص۶۲۹.
- ↑ اخبار مکه، ج۱، ص۵۰.
- ↑ اخبار مکه، ج۱، ص۴۹.
- ↑ مجمع البیان، ج۵، ص۱۶۳.
- ↑ بحار الانوار، ج۵۸، ص۵۵ و ۵۶.
- ↑ «می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم» سوره بقره، آیه ۳۰.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۶، ص۳۷۲ (به نقل از حج در اندیشه اسلامی، سید علی قاضی عسکر، نشر مشعر، ۱۳۸۴، ص۸۶).
- ↑ عرفان حج، آیت‌الله جوادی، ص۱۰.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۲۱۱.