ضلالت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
واژه «[[ضلالت]]» مقابل واژه [[هدایت]] در کاربرد لازم (غیر متعدی) آن است و به معنای [[گمراه]] شدن و نیافتن [[راه هدایت]] یا پیمودن راهی است که [[انسان]] را به مطلوب نمی‌رساند<ref>التعریفات، ص۶۰.</ref>. واژه مقابل واژه هدایت در کاربرد متعدی ([[راهنمایی]] کردن، به مقصد رساندن) واژه {{عربی|اضلال}} به معنای [[گمراه کردن]] و از مقصد دور ساختن است. | واژه «[[ضلالت]]» مقابل واژه [[هدایت]] در کاربرد لازم (غیر متعدی) آن است و به معنای [[گمراه]] شدن و نیافتن [[راه هدایت]] یا پیمودن راهی است که [[انسان]] را به مطلوب نمی‌رساند<ref>التعریفات، ص۶۰.</ref>. واژه مقابل واژه هدایت در کاربرد متعدی ([[راهنمایی]] کردن، به مقصد رساندن) واژه {{عربی|اضلال}} به معنای [[گمراه کردن]] و از مقصد دور ساختن است. | ||
در سخنان [[امیرمؤمنان]]{{ع}} گذشته از واژه ضلالت، که در مقابل واژه هدایت به کار رفته است، واژه‌های {{عربی|عمى}} (= | |||
#{{متن حدیث|إِنَّ الضَّلَالَةَ لَا تُوَافِقُ الْهُدَى وَ إِنِ اجْتَمَعَا}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۷.</ref> «ضلالت با هدایت ناسازگار است، هر چند به ظاهر با یکدیگر همراه شوند». این سخن درباره جامعه‌ای است که [[قرآن کریم]] و پیروانش را | در سخنان [[امیرمؤمنان]]{{ع}} گذشته از واژه ضلالت، که در مقابل واژه هدایت به کار رفته است، واژه‌های {{عربی|عمى}} (= نابینایی) و {{عربی|ردى}} (= هلاکت و نابودی) نیز در مقابل آن به کار رفته‌اند. نمونه‌هایی از این کاربردها عبارتنداز: | ||
#{{متن حدیث|فَأَبْدَلَنَا بَعْدَ الضَّلَالَةِ بِالْهُدَى}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>؛ «[[خداوند]] به جای ضلالت، هدایت را به ما ارزانی داشته است». | # {{متن حدیث|إِنَّ الضَّلَالَةَ لَا تُوَافِقُ الْهُدَى وَ إِنِ اجْتَمَعَا}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۷.</ref> «ضلالت با هدایت ناسازگار است، هر چند به ظاهر با یکدیگر همراه شوند». این سخن درباره جامعه‌ای است که [[قرآن کریم]] و پیروانش را ارج نمی‌نهد و اگر چه [[قرآن]] و پیروانش در [[جامعه]] با [[مردم]] [[زندگی]] می‌کنند، در [[حقیقت]] با آنان همراه نیستند؛ چراکه ضلالت و هدایت مقابل یکدیگرند و اگر به ظاهر همراه شوند، در [[باطن]] مقابل یکدیگرند. | ||
#{{متن حدیث|فَالْهُدَى خَامِلٌ وَ الْعَمَى شَامِلٌ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲.</ref>؛ «هدایت فراموش شده بود و نابینایی و [[گمراهی]]، فراگیر». این جمله در وصف شرایط [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] [[حاکم]] بر [[عصر جاهلیت]] است. | # {{متن حدیث|فَأَبْدَلَنَا بَعْدَ الضَّلَالَةِ بِالْهُدَى}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶.</ref>؛ «[[خداوند]] به جای ضلالت، هدایت را به ما ارزانی داشته است». | ||
#{{متن حدیث|فَإِنَّهُ لَا سَوَاءَ إِمَامُ الْهُدَى وَ إِمَامُ الرَّدَى}}<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۷.</ref>؛ | # {{متن حدیث|فَالْهُدَى خَامِلٌ وَ الْعَمَى شَامِلٌ}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲.</ref>؛ «هدایت فراموش شده بود و نابینایی و [[گمراهی]]، فراگیر». این جمله در وصف شرایط [[فرهنگی]] و [[اجتماعی]] [[حاکم]] بر [[عصر جاهلیت]] است. | ||
#{{متن حدیث|وَ مَنْ لَا يَسْتَقِيمُ بِهِ الْهُدَى يَجُرُّ بِهِ الضَّلَالُ إِلَى الرَّدَى}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۸.</ref>؛ «آن کس که هدایت به راه راستش نیاورد، گمراهی هلاکش کند». از این عبارت به دست می‌آید که «ردی» لازمه و نتیجه ضلالت است | # {{متن حدیث|فَإِنَّهُ لَا سَوَاءَ إِمَامُ الْهُدَى وَ إِمَامُ الرَّدَى}}<ref>نهج البلاغه، نامه ۲۷.</ref>؛ «پیشوای هدایت با پیشوای گمراهی و هلاکت یکسان نیست». این سخن، جمله‌ای است از نامه‌ای که [[امام]] به [[محمد بن ابی بکر]] نوشته است، آن گاه که او را به عنوان [[والی مصر]] برگزید. | ||
# {{متن حدیث|وَ مَنْ لَا يَسْتَقِيمُ بِهِ الْهُدَى يَجُرُّ بِهِ الضَّلَالُ إِلَى الرَّدَى}}<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۸.</ref>؛ «آن کس که هدایت به راه راستش نیاورد، گمراهی هلاکش کند». از این عبارت به دست می‌آید که «ردی» لازمه و نتیجه ضلالت است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[هدایت و ضلالت - ربانی گلپایگانی (مقاله)| مقاله «هدایت و ضلالت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]]، ص ۱۷۰.</ref>. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ضلالت است. ضلالت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ضلالت در لغت - ضلالت در قرآن - ضلالت در کلام اسلامی - ضلالت در فقه سیاسی - ضلالت در معارف دعا و زیارات - ضلالت در معارف و سیره علوی - ضلالت در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
واژه «ضلالت» مقابل واژه هدایت در کاربرد لازم (غیر متعدی) آن است و به معنای گمراه شدن و نیافتن راه هدایت یا پیمودن راهی است که انسان را به مطلوب نمی‌رساند[۱]. واژه مقابل واژه هدایت در کاربرد متعدی (راهنمایی کردن، به مقصد رساندن) واژه اضلال به معنای گمراه کردن و از مقصد دور ساختن است.
در سخنان امیرمؤمنان(ع) گذشته از واژه ضلالت، که در مقابل واژه هدایت به کار رفته است، واژه‌های عمى (= نابینایی) و ردى (= هلاکت و نابودی) نیز در مقابل آن به کار رفته‌اند. نمونه‌هایی از این کاربردها عبارتنداز:
- «إِنَّ الضَّلَالَةَ لَا تُوَافِقُ الْهُدَى وَ إِنِ اجْتَمَعَا»[۲] «ضلالت با هدایت ناسازگار است، هر چند به ظاهر با یکدیگر همراه شوند». این سخن درباره جامعه‌ای است که قرآن کریم و پیروانش را ارج نمی‌نهد و اگر چه قرآن و پیروانش در جامعه با مردم زندگی می‌کنند، در حقیقت با آنان همراه نیستند؛ چراکه ضلالت و هدایت مقابل یکدیگرند و اگر به ظاهر همراه شوند، در باطن مقابل یکدیگرند.
- «فَأَبْدَلَنَا بَعْدَ الضَّلَالَةِ بِالْهُدَى»[۳]؛ «خداوند به جای ضلالت، هدایت را به ما ارزانی داشته است».
- «فَالْهُدَى خَامِلٌ وَ الْعَمَى شَامِلٌ»[۴]؛ «هدایت فراموش شده بود و نابینایی و گمراهی، فراگیر». این جمله در وصف شرایط فرهنگی و اجتماعی حاکم بر عصر جاهلیت است.
- «فَإِنَّهُ لَا سَوَاءَ إِمَامُ الْهُدَى وَ إِمَامُ الرَّدَى»[۵]؛ «پیشوای هدایت با پیشوای گمراهی و هلاکت یکسان نیست». این سخن، جمله‌ای است از نامه‌ای که امام به محمد بن ابی بکر نوشته است، آن گاه که او را به عنوان والی مصر برگزید.
- «وَ مَنْ لَا يَسْتَقِيمُ بِهِ الْهُدَى يَجُرُّ بِهِ الضَّلَالُ إِلَى الرَّدَى»[۶]؛ «آن کس که هدایت به راه راستش نیاورد، گمراهی هلاکش کند». از این عبارت به دست می‌آید که «ردی» لازمه و نتیجه ضلالت است[۷].
منابع
پانویس
- ↑ التعریفات، ص۶۰.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۴۷.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲.
- ↑ نهج البلاغه، نامه ۲۷.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۸.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، مقاله «هدایت و ضلالت»، دانشنامه امام علی ج۲، ص ۱۷۰.