حدیث وصایت در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث حدیث وصایت است. حدیث وصایت در حدیث از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حدیث وصایت در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

روایت ابن عساکر

1. اسماعیل بن احمد ابو القاسم سمرقندی؛ ذهبی گفته است: «او استاد، امام، محدث، مفید و سخنانش مستند است و ابوطاهر سلفی گفته است: او مورد اعتماد و آشنا به دانش رجال است». ابن عساکر نیز او را را صاحب دانش فراوان، ثقه و صاحب نسخه و اصول و محدث شهیر خوانده است.
2. احمد بن محمد بن احمد بن عبدالله بن نقور (۴۷۰) ه. ق)؛ خطیب بغدادی گفته: ... كتبت عنه و كان صدوقا؛ «از ابن نقور... روایت نوشتم و او شخص راستگو بوده است». ذهبی گفته: «ابن، نقور استاد بزرگ، راست‌گو، مایه اعتبار عراق و در شنیدن روایت، صحیح بوده و ابن خیرون وی را مورد اعتماد دانسته است». ابن اثیر او را توثیق کرده است.
3. ابوالقاسم عیسی بن علی بن جراح؛ خطیب بغدادی گفته است: و كان ثبت السماع، صحيح الكتاب؛ «در شنیده‌ها مواظب و در نوشتن دقیق بوده است». ذهبی گفته است: ... و سماعاته صحيحة...؛ «شنیده‌های او درست بود».
4. ابوالقاسم عبد الله بن محمد بن عبد عزیز بغوی (۳۱۷ ه. ق)؛ ذهبی گفته: بغوی، حافظ، صدوق و معتمد عصر خودش بوده و ابن عدی درباره او سخنانی گفته است که خود را به تکلف انداخته است. دارقطنی و خطیب و دیگران او را توثیق کرده‌اند. خطیب گفته است: «او موثق، دقیق، دارای روایات فراوان و فهمیده و عارف بوده است». از دید ذهبی این شخص، موثق است.
5. محمد بن حمید الرازی.
6. علی بن مجاهد کابلی؛ ذهبی گفته است: «ابن ضریس تکذیبش کرده... و کسان دیگری او را توثیق کرده‌اند». ابن حجر گفته است: ... و قال الترمذي في جامعه: حدثنا محمد بن حميد الرازي ثنا جرير، قال: حدّثنيه علي ابن مجاهد و هو عندي ثقة عن ثعلبة عن الزهري قال: إنما كره المنديل بعد الوضوء؛ لان الوضوء يوزن و ذكره ابن حبان في الثقات.... ترمذی در جامع خود گفته محمد بن حمید رازی از جریر برای ما روایت کرد که روایتی را علی بن مجاهد برای من روایت کرد و او نزد من از ثعلبه از ازهری ثقه است. ابن حبان او را در ثقات آورده است. ابوحاتم گفته است: «او شخصی صادق است، اما متین نیست. حدیث از او نوشته می‌شود، اما به آن احتجاج نمی‌شود». ابن عدی گفته است: «امیدوارم که او مشکلی نداشته باشد». بزاز گفته است: «او شخص قوی نیست». عجلی گفته است: «اشکالی بر او وارد نیست؛ البته شخص ضعیفی است». ابن حجر حدیث او را حسن دانسته است.
7. محمد بن اسحاق بن یسار مدنی (م۱۵۰ه. ق).
8. ابوعبدالله شریک بن عبدالله نخعی؛ ابن سعد گفته است: «شریک، ثقه و امانت‌دار و دارای حدیث زیاد.»... ابن هیثم از ابن معین نقل کرده است: «شریک، ثقه است. او برای من از پدرم محبوب‌تر است.»... ابن معین گفته است: «شریک، نزد یحیی (قطان) اعتباری نداشت اما او ثقه است». ابویعلی گفته است به ابن معین گفتم: جریر یا شریک نزد تو محبوب‌تر است؟ گفت: جریر. دوباره پرسیدم شریک یا ابوالاحوص؟ گفت: شریک. سپس گفت: شریک ثقه است».... معاویة بن صالح از ابن معین نقل کرده است: «شریک راست‌گو و ثقه است؛ مگر اینکه اگر روایتی با روایت او مخالف باشد، روایت دیگر نزد ما محبوب‌تر است.»... ابوداوود گفته است: «او ثقه است، اما خطا می‌کرده است.»... ابراهیم حربی گفته است: «او ثقه است». محمد بن یحیی ذهلی گفته است: «او زیرک، باهوش و نجیب بوده است». صالح جزره گفته است: «او راست‌گو است.»...
9. ابوربیعه عمر بن ربیع؛ ابن ابی‌حاتم می‌نویسد: «از یحیی بن معین درباره ابوربیعه سؤال کردم. او گفت: كوفي ثقة؛ «او کوفی و مورد اعتماد است». ابن حجر ابوربیع را شخصی مقبول از طبقه ششم دانسته است. ترمذی نیز این حدیث را حسن دانسته است.... حاکم سند الایادی را صحیح السند دانسته است. ذهبی گفته است:... و هو صدوق؛ «او انسانی راست‌گو است».

روایت طبرانی

طبرانی روایتی را از محمد بن عبدالله حضرمی، از محمد بن مرزوق، از حسین اشقر، از قیس، از اعمش از عبایة بن ربعی از ابوایوب انصاری روایت کرده است که رسول خدا(ص) به دخترش فاطمه(س) فرمود: آیا نمی‌دانی خداوند به ساکنین زمین عنایت نمود و از میان آنها پدرت را به عنوان پیامبر مبعوث نمود؛ آن‌گاه بار دیگر به آنان عنایت نمود و همسرت را اختیار نمود و به من وحی فرمود و من او را به عقد تو در آورده و به عنوان وصی خود برگزیدم.

1. حسین اشقر فزاری کوفی (۲۰۸ ه. ق)؛ ابن حجر العسقلانی می‌گوید:‌ احمد بن محمد بن هانی روایت کرده است به احمد بن حنبل گفتم: «آیا از حسین اشقر روایت نقل می‌کنی»؟ او گفت: «کسانی که من از آنها روایت می‌کنم؛ هیچ‌یک دروغ‌گو نیستند.»... و ابن جنید گفته است: «از ابن معین شنیدم که اشقر را نام برد و گفت: او شیعه غالی بوده است». به او گفتم: «احادیث او چگونه است»؟ گفت: «مشکلی ندارد». سؤال کردم: «آیا راست‌گوست»؟ گفت: «آری من از او روایاتی نوشته‌ام». ابن حجر گفته است: «او راست‌گویی است که دچار خیالات می‌شد و در شیعه‌گری زیاده‌روی می‌کرد». حاکم نیز گفته است: «روایت او صحیح است. ذهبی گفته است: اشقر توثیق شده است».
2. قیس بن الربیع الأسدی الکوفی (م ۱۶۰ه. ق)؛ ذهبی گفته است: «او یکی از ذخایر علم است و به خودی خود، انسان صدوق و راستگویی است.»... شعبه او را مدح کرده است. ابوحاتم گفته است: محله الصدق...؛ «او شخصیتی راست‌گو است». ابن حجر گفته است: ابن حبان گوید: احادیث او را دنبال کردم و او را در این کار صادق و راست‌گو یافتم. تنها مشکلی که درباره او هست اینکه چون سن او زیاد شده به ضعف حافظه مبتلا شده و از این رو، به خاطر اعتمادی که به فرزندش داشته، روایاتش را به او می‌گفته است.... شعبه از او روایت کرده و در حدیث، صادق و راست‌گو بوده.... عثمان بن ابی‌شیبه گفته است: «او صدوق و راست‌گوست.»... ابن خزیمه گفته است: «از محمد بن یحیی شنیدم که می‌گفت: ابوولید می‌گفت: از قیس بن ربیع شش هزار حدیث شنیدم که نزد من از شش هزار دینار باارزش‌تر است».
3. سلیمان بن مهران الأعمش الأسدی الکاهلی (م ۱۴۸ه. ق)؛ ابن معین گفته است: «او ثقه و روایات او محکم و دقیق است». ابن حجر گفته است: «سلیمان معتمد، حافظ و به علم قرائات آشناست...». ذهبی نیز گفته است: «سلیمان ثقه است». عجلی نیز او را توثیق کرده و ابن حبان او را در ثقات آورده است.
4. عبایة بن ربعی اسدی؛ حاکم، او را تصحیح کرده و گفته است: حديث صحيح على شرط الشيخين و لم يخرجاه؛ «حدیث او بنا بر شرط بخاری و مسلم صحیح است؛ اما آن را روایت نکرده‌اند». ذهبی نیز به بر آن حاشیه نوشته و گفته است: «این روایت، شروط بخاری و مسلم را دارد». طبرانی این حدیث را از علی بن هلال نقل کرده است.

منابع

1. امیری، سلیمان، امامت و دلایل انتصابی بودن آن