چه راه‌هایی برای شناخت مهدی‌نماها وجود دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '{{عربی|اندازه=155%|' به '{{عربی|') |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
::::::«اعتقاد به [[امام مهدی|مهدی موعود]] {{ع}} در بین مردم به خاطر تأکیداتی که پیشوایان دینی ما داشتند از زمان [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} رواج داشته است<ref>طبرسى، اعلام الورى، ص ۴۴۳، نشر دار الکتاب، طبع سوم، تهران؛ ابراهیم امینى، دادگستر جهان، ص ۷۴-۸۲، انتشارات دار الفکر، چاپ چهارم، قم( فارسى).</ref> و آن حضرت بارها و بارها<ref>همان مدرک، ۳۱۰ روایت از ۱۱ امام نقل کرده است؛ و لطف اللّه صافى، منتخب الاثر( عربى).</ref> در مناسبت‌های گوناگون از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و از ظهور و قیام و غیبت طولانی و دیگر ویژگی‌های آن حضرت خبر داده‌اند و بسیاری از اصحاب [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}}<ref>لطف اللّه صافى، نوید امن و امان، ص ۹۱، دارالکتب الاسلامیة، تهران.</ref> از این موضوع خبر داشتند و شعرای مسلمان از جمله کمیت اسدی (متوفای ۱۲۶) و اسماعیل حمیری (متوفای ۱۷۳) و دعبل خزاعی (م ۲۴۶) در شعرهایشان از آن یاد کرده‌اند. | ::::::«اعتقاد به [[امام مهدی|مهدی موعود]] {{ع}} در بین مردم به خاطر تأکیداتی که پیشوایان دینی ما داشتند از زمان [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} رواج داشته است<ref>طبرسى، اعلام الورى، ص ۴۴۳، نشر دار الکتاب، طبع سوم، تهران؛ ابراهیم امینى، دادگستر جهان، ص ۷۴-۸۲، انتشارات دار الفکر، چاپ چهارم، قم( فارسى).</ref> و آن حضرت بارها و بارها<ref>همان مدرک، ۳۱۰ روایت از ۱۱ امام نقل کرده است؛ و لطف اللّه صافى، منتخب الاثر( عربى).</ref> در مناسبت‌های گوناگون از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و از ظهور و قیام و غیبت طولانی و دیگر ویژگی‌های آن حضرت خبر داده‌اند و بسیاری از اصحاب [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}}<ref>لطف اللّه صافى، نوید امن و امان، ص ۹۱، دارالکتب الاسلامیة، تهران.</ref> از این موضوع خبر داشتند و شعرای مسلمان از جمله کمیت اسدی (متوفای ۱۲۶) و اسماعیل حمیری (متوفای ۱۷۳) و دعبل خزاعی (م ۲۴۶) در شعرهایشان از آن یاد کرده‌اند. | ||
::::::همین مسأله سبب شده که در طول این مدّت افرادی پیدا شوند که یا خود ادّعای مهدویت کرده‌اند و یا عدّه‌ای از مردم، انتساب مهدویت به آنها داده‌اند. مثلاً عدّه‌ای محمّد حنفیه پسر [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} را امام مهدی می‌پنداشتند و می‌گفتند او غیبت کرده است، در حالی که در سال ۸۱ ه.ق وفات یافته است<ref>شهرستانى، الملل و النحل، ج ۱، ص ۱۳۲، منشورات الرضى، قم.</ref>. یا "مهدی عباسی" خود را مهدی موعود می‌نامید<ref>ابوالفرج اصفهانى، مقاتل الطالبین، ص ۱۹۳، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ ه.ق، نجف.</ref>. | ::::::همین مسأله سبب شده که در طول این مدّت افرادی پیدا شوند که یا خود ادّعای مهدویت کرده‌اند و یا عدّه‌ای از مردم، انتساب مهدویت به آنها داده‌اند. مثلاً عدّه‌ای محمّد حنفیه پسر [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} را امام مهدی می‌پنداشتند و می‌گفتند او غیبت کرده است، در حالی که در سال ۸۱ ه.ق وفات یافته است<ref>شهرستانى، الملل و النحل، ج ۱، ص ۱۳۲، منشورات الرضى، قم.</ref>. یا "مهدی عباسی" خود را مهدی موعود می‌نامید<ref>ابوالفرج اصفهانى، مقاتل الطالبین، ص ۱۹۳، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ ه.ق، نجف.</ref>. | ||
::::::برای اینکه مهدی‌نماها را تشخیص بدهیم لازم است شناخت کامل از [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} داشته باشیم. در روایات ما آمده است که زرارة بن اعین از [[امام صادق]] {{ع}} سؤال کرد که در زمان غیبت [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} امام را چگونه از امام‌های بدلی تشخیص بدهیم، [[امام]] {{ع}} فرمودند: این دعا را یاد بگیر و تکرار کن: {{عربی | ::::::برای اینکه مهدی‌نماها را تشخیص بدهیم لازم است شناخت کامل از [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} داشته باشیم. در روایات ما آمده است که زرارة بن اعین از [[امام صادق]] {{ع}} سؤال کرد که در زمان غیبت [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} امام را چگونه از امام‌های بدلی تشخیص بدهیم، [[امام]] {{ع}} فرمودند: این دعا را یاد بگیر و تکرار کن: {{عربی|"اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي نَفْسَكَ لَمْ أَعْرِفْ رَسُولَكَ، اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي رَسُولَكَ، فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي رَسُولَكَ، لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلِلْتُ عَنْ دِينِي"}}<ref>شیخ صدوق قدّس سرّه، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۴۲.</ref>؛ خدایا! خودت را به من بشناسان، که اگر خودت را به من نشناسانی، رسولت را نخواهم شناخت؛ خدایا! پیامبرت را به من بشناسان، اگر پیامبرت را نشناسانی حجّت تو را نخواهم شناخت؛ خدایا! حجّت و امام زمان را به من بشناسان، اگر امام را نشناسم در دینم گمراه خواهم شد. | ||
::::::بنابراین بر ما لازم است [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را از چند جهت شناسایی کنیم، هم شناسنامه‌ای و هم اعتقادی و قلبی و اوصاف و ویژگی‌ها. روایات ما به همه اینها اشاره کرده‌اند و فرموده‌اند [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} از بنی هاشم و از اولاد [[فاطمه زهرا|فاطمه]] {{س}} و از سلاله سیدالشهداء [[امام حسین]] {{ع}} و نام پدرش [[امام عسکری|حسن]]، همنام [[پیامبر خاتم|پیامبر]]... بعد خصوصیات شخصی و جسمی [[امام مهدی|امام دوازدهم]] {{ع}} را بیان فرموده‌اند که شبیه‌ترین مرد به [[پیامبر خاتم|پیامبر]]، پیشانی حضرت فراخ، سفید و تابان و اثر سجده در آن آشکار است، ابروها بهم پیوسته، چشم سیاه و سرمه‌گون، در طرف راست صورت، خالی وجود دارد<ref>شیخ عبّاس قمى قدّس سرّه، منتهى الآمال، ص ۲۸۹؛ على دوانى، مهدى موعود، ( ترجمه).</ref>. و وقت ظهور با شمشیر قیام می‌کند و از ایشان کرامت‌های بی‌شماری ظهور می‌کند و برای ظهور نیز علائمی حتمی و غیر حتمی بیان کرده‌اند. مثلاً ندای آسمانی، خروج سفیانی، خروج خراسانی، قتل نفس زکیه، فرو رفتن لشکر سفیان در بیابانی ما بین مکه و مدینه...<ref>شیخ عبّاس قمى قدّس سرّه، زندگانى رهبران اسلام، ص ۴۲۳؛ منتهى الآمال و مهدى موعود (در این کتاب بیش از ۴۰۰ مورد، علامت ذکر شده است).</ref>. | ::::::بنابراین بر ما لازم است [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را از چند جهت شناسایی کنیم، هم شناسنامه‌ای و هم اعتقادی و قلبی و اوصاف و ویژگی‌ها. روایات ما به همه اینها اشاره کرده‌اند و فرموده‌اند [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} از بنی هاشم و از اولاد [[فاطمه زهرا|فاطمه]] {{س}} و از سلاله سیدالشهداء [[امام حسین]] {{ع}} و نام پدرش [[امام عسکری|حسن]]، همنام [[پیامبر خاتم|پیامبر]]... بعد خصوصیات شخصی و جسمی [[امام مهدی|امام دوازدهم]] {{ع}} را بیان فرموده‌اند که شبیه‌ترین مرد به [[پیامبر خاتم|پیامبر]]، پیشانی حضرت فراخ، سفید و تابان و اثر سجده در آن آشکار است، ابروها بهم پیوسته، چشم سیاه و سرمه‌گون، در طرف راست صورت، خالی وجود دارد<ref>شیخ عبّاس قمى قدّس سرّه، منتهى الآمال، ص ۲۸۹؛ على دوانى، مهدى موعود، ( ترجمه).</ref>. و وقت ظهور با شمشیر قیام می‌کند و از ایشان کرامت‌های بی‌شماری ظهور می‌کند و برای ظهور نیز علائمی حتمی و غیر حتمی بیان کرده‌اند. مثلاً ندای آسمانی، خروج سفیانی، خروج خراسانی، قتل نفس زکیه، فرو رفتن لشکر سفیان در بیابانی ما بین مکه و مدینه...<ref>شیخ عبّاس قمى قدّس سرّه، زندگانى رهبران اسلام، ص ۴۲۳؛ منتهى الآمال و مهدى موعود (در این کتاب بیش از ۴۰۰ مورد، علامت ذکر شده است).</ref>. | ||
::::::از طرفی انسان باید آنقدر قدرت تشخیص داشته باشد تا بتواند [[امام مهدی]] {{ع}} را (با اوصافی که بعضی از آنها ذکر شد) از مهدی‌نماها تمییز دهد. چون بدیهی است که در هر زمان برخی عناصر فرصت‌طلب و بازیگر از موضوع مهدویت سوء استفاده نموده‌اند. چنان‌که مدّعیان الوهیت یا نبوّت و سایر مقامات معنوی، در دنیا کم نبوده‌اند، ولی اینها هرگز دلیل بر این نمی‌شود که کسی منکر اصل وجود خدا و نبوت انبیاء و مهدویت شود. از این‌رو دانایان و اهل تشخیص از پیامبران درخواست [[معجزه]] نموده و پیامبران نیز با معجزه، رسالت خود را ثابت می‌کردند. به همین دلیل در کتب روایی<ref>کلینى قدّس سرّه، اصول کافى، ج ۲، ( ترجمه سید جواد مصطفوى)، ص ۳۸-۱۱۷، دفتر نشر فرهنگ اهل البیت {{عم}}، تهران.</ref> مشاهده می‌کنیم که برای شناخت امام هر عصری، برای اصحاب خود علائمی از امام پسین را نشان می‌دادند، تا در مسأله هیچ شکی باقی نماند و امام بعد را به صورت واضح شناسایی کنند. برای شناخت [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} نیز چنین حالتی پیش آمده بود.»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۶۹-۷۳.</ref>. | ::::::از طرفی انسان باید آنقدر قدرت تشخیص داشته باشد تا بتواند [[امام مهدی]] {{ع}} را (با اوصافی که بعضی از آنها ذکر شد) از مهدی‌نماها تمییز دهد. چون بدیهی است که در هر زمان برخی عناصر فرصت‌طلب و بازیگر از موضوع مهدویت سوء استفاده نموده‌اند. چنان‌که مدّعیان الوهیت یا نبوّت و سایر مقامات معنوی، در دنیا کم نبوده‌اند، ولی اینها هرگز دلیل بر این نمی‌شود که کسی منکر اصل وجود خدا و نبوت انبیاء و مهدویت شود. از این‌رو دانایان و اهل تشخیص از پیامبران درخواست [[معجزه]] نموده و پیامبران نیز با معجزه، رسالت خود را ثابت می‌کردند. به همین دلیل در کتب روایی<ref>کلینى قدّس سرّه، اصول کافى، ج ۲، ( ترجمه سید جواد مصطفوى)، ص ۳۸-۱۱۷، دفتر نشر فرهنگ اهل البیت {{عم}}، تهران.</ref> مشاهده می‌کنیم که برای شناخت امام هر عصری، برای اصحاب خود علائمی از امام پسین را نشان می‌دادند، تا در مسأله هیچ شکی باقی نماند و امام بعد را به صورت واضح شناسایی کنند. برای شناخت [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} نیز چنین حالتی پیش آمده بود.»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۶۹-۷۳.</ref>. | ||
نسخهٔ ۱۷ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۲۲
| چه راه‌هایی برای شناخت مهدی‌نماها وجود دارد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
چه راه‌هایی برای شناخت مهدی نماها وجود دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
- «اعتقاد به مهدی موعود (ع) در بین مردم به خاطر تأکیداتی که پیشوایان دینی ما داشتند از زمان پیامبر (ص) رواج داشته است[۱] و آن حضرت بارها و بارها[۲] در مناسبت‌های گوناگون از حضرت مهدی (ع) و از ظهور و قیام و غیبت طولانی و دیگر ویژگی‌های آن حضرت خبر داده‌اند و بسیاری از اصحاب پیامبر (ص)[۳] از این موضوع خبر داشتند و شعرای مسلمان از جمله کمیت اسدی (متوفای ۱۲۶) و اسماعیل حمیری (متوفای ۱۷۳) و دعبل خزاعی (م ۲۴۶) در شعرهایشان از آن یاد کرده‌اند.
- همین مسأله سبب شده که در طول این مدّت افرادی پیدا شوند که یا خود ادّعای مهدویت کرده‌اند و یا عدّه‌ای از مردم، انتساب مهدویت به آنها داده‌اند. مثلاً عدّه‌ای محمّد حنفیه پسر امیر المؤمنین (ع) را امام مهدی می‌پنداشتند و می‌گفتند او غیبت کرده است، در حالی که در سال ۸۱ ه.ق وفات یافته است[۴]. یا "مهدی عباسی" خود را مهدی موعود می‌نامید[۵].
- برای اینکه مهدی‌نماها را تشخیص بدهیم لازم است شناخت کامل از امام زمان (ع) داشته باشیم. در روایات ما آمده است که زرارة بن اعین از امام صادق (ع) سؤال کرد که در زمان غیبت امام زمان (ع) امام را چگونه از امام‌های بدلی تشخیص بدهیم، امام (ع) فرمودند: این دعا را یاد بگیر و تکرار کن: "اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي نَفْسَكَ لَمْ أَعْرِفْ رَسُولَكَ، اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي رَسُولَكَ، فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي رَسُولَكَ، لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلِلْتُ عَنْ دِينِي"[۶]؛ خدایا! خودت را به من بشناسان، که اگر خودت را به من نشناسانی، رسولت را نخواهم شناخت؛ خدایا! پیامبرت را به من بشناسان، اگر پیامبرت را نشناسانی حجّت تو را نخواهم شناخت؛ خدایا! حجّت و امام زمان را به من بشناسان، اگر امام را نشناسم در دینم گمراه خواهم شد.
- بنابراین بر ما لازم است امام زمان (ع) را از چند جهت شناسایی کنیم، هم شناسنامه‌ای و هم اعتقادی و قلبی و اوصاف و ویژگی‌ها. روایات ما به همه اینها اشاره کرده‌اند و فرموده‌اند امام زمان (ع) از بنی هاشم و از اولاد فاطمه (س) و از سلاله سیدالشهداء امام حسین (ع) و نام پدرش حسن، همنام پیامبر... بعد خصوصیات شخصی و جسمی امام دوازدهم (ع) را بیان فرموده‌اند که شبیه‌ترین مرد به پیامبر، پیشانی حضرت فراخ، سفید و تابان و اثر سجده در آن آشکار است، ابروها بهم پیوسته، چشم سیاه و سرمه‌گون، در طرف راست صورت، خالی وجود دارد[۷]. و وقت ظهور با شمشیر قیام می‌کند و از ایشان کرامت‌های بی‌شماری ظهور می‌کند و برای ظهور نیز علائمی حتمی و غیر حتمی بیان کرده‌اند. مثلاً ندای آسمانی، خروج سفیانی، خروج خراسانی، قتل نفس زکیه، فرو رفتن لشکر سفیان در بیابانی ما بین مکه و مدینه...[۸].
- از طرفی انسان باید آنقدر قدرت تشخیص داشته باشد تا بتواند امام مهدی (ع) را (با اوصافی که بعضی از آنها ذکر شد) از مهدی‌نماها تمییز دهد. چون بدیهی است که در هر زمان برخی عناصر فرصت‌طلب و بازیگر از موضوع مهدویت سوء استفاده نموده‌اند. چنان‌که مدّعیان الوهیت یا نبوّت و سایر مقامات معنوی، در دنیا کم نبوده‌اند، ولی اینها هرگز دلیل بر این نمی‌شود که کسی منکر اصل وجود خدا و نبوت انبیاء و مهدویت شود. از این‌رو دانایان و اهل تشخیص از پیامبران درخواست معجزه نموده و پیامبران نیز با معجزه، رسالت خود را ثابت می‌کردند. به همین دلیل در کتب روایی[۹] مشاهده می‌کنیم که برای شناخت امام هر عصری، برای اصحاب خود علائمی از امام پسین را نشان می‌دادند، تا در مسأله هیچ شکی باقی نماند و امام بعد را به صورت واضح شناسایی کنند. برای شناخت امام زمان (ع) نیز چنین حالتی پیش آمده بود.»[۱۰].
پاسخ‌های دیگر
| ۱. آقای دکتر شفیعی سروستانی؛ |
|---|
|
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ طبرسى، اعلام الورى، ص ۴۴۳، نشر دار الکتاب، طبع سوم، تهران؛ ابراهیم امینى، دادگستر جهان، ص ۷۴-۸۲، انتشارات دار الفکر، چاپ چهارم، قم( فارسى).
- ↑ همان مدرک، ۳۱۰ روایت از ۱۱ امام نقل کرده است؛ و لطف اللّه صافى، منتخب الاثر( عربى).
- ↑ لطف اللّه صافى، نوید امن و امان، ص ۹۱، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
- ↑ شهرستانى، الملل و النحل، ج ۱، ص ۱۳۲، منشورات الرضى، قم.
- ↑ ابوالفرج اصفهانى، مقاتل الطالبین، ص ۱۹۳، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۵ ه.ق، نجف.
- ↑ شیخ صدوق قدّس سرّه، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۴۲.
- ↑ شیخ عبّاس قمى قدّس سرّه، منتهى الآمال، ص ۲۸۹؛ على دوانى، مهدى موعود، ( ترجمه).
- ↑ شیخ عبّاس قمى قدّس سرّه، زندگانى رهبران اسلام، ص ۴۲۳؛ منتهى الآمال و مهدى موعود (در این کتاب بیش از ۴۰۰ مورد، علامت ذکر شده است).
- ↑ کلینى قدّس سرّه، اصول کافى، ج ۲، ( ترجمه سید جواد مصطفوى)، ص ۳۸-۱۱۷، دفتر نشر فرهنگ اهل البیت (ع)، تهران.
- ↑ دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۶۹-۷۳.
- ↑ کتاب غیبت (نعمانی)، ترجمه: محمد جواد غفاری، چاپ اول: تهران، مکتبه الصدوق، باب ۱۱، ۲۸۶، ح ۱۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۱۳۹ و ۱۴۰، ح ۴۹.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمه، ترجمه: منصور پهلوان، چاپ اول، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۰، ج۲ ص۵۵۵.
- ↑ همان، صص ۲۳ و ۲۴.
- ↑ ر.ک: معرفت امام زمان (ع) و تکلیف منتظران، صص ۱۵-۹۷.
- ↑ در یکی از این‌روایات که از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده است، چنین می‌خوانیم: "نشانه‌های ظهور چون دانه‌های تسبیح گردنبند است که رشته اتصالش بگسلد و دانه‌های آن یکی به دنبال دیگری فرو ریزید" (نورالدین علی بن ابی بکر هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائاد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۸ه.ق، ج ۷، ص ۳۲۱)؛ همچنین ر.ک: سید علی بن موسی ابن طاووس، الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۸ ه.ق، ص۱۱۴.
- ↑ سید محمد کاظم قزوینی، امام مهدی (ع) از ولادت تا ظهور، ترجمه و تحقیق: علی کرمی و محمد حسینی، چاپ پنجم: قم، الهادی، ۱۳۸۳، صص ۵۶۶ و ۵۶۷.
- ↑ برای مطالعه بیشتر در این زمینه ر.ک: محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، ترجمه و تحقیق مجتبی عزیزی، چاپ اول، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۶، صص ۶۸۷ - ۷۲۱؛ اعتضاد السلطنه مدعیان نبوت: سرگذشت و احوال مردانی که از آغاز تاریخ تاکنون به دعوی مهدویت و نبوت برخاسته‌اند، تصحیح و حواشی: هاشم رضی، چاپ اول: تهران، آسیا، ۱۳۴۳؛ تاریخ الغیبه الصغری صص ۴۸۹ - ۵۳۸؛ علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان (ع)، چاپ اول: قم، نبوغ، ۱۳۷۵، صص ۱۷۶ - ۲۱۲؛ امام مهدی (ع)، از ولادت تا ظهور، صص ۵۶۵-۵۸۰؛ سید ثامر هاشم عمیدی، در انتظار ققنوس کاوشی در قلمرو موعودشناسی و مهدی‌باوری، ترجمه: مهدی علیزاده، چاپ اول، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۷۹، صص ۲۱۵ و ۲۱۶، صص ۳۱۱-۳۰۹؛ مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه قم، معارف مهدوی، چاپ اول، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، دبیرخانه دائمی اجلاس حضرت مهدی، ۱۳۸۵، صص ۳۷۳-۲۹۱؛ سید محمد باقر نجفی، پنهانیان، چاپ اول: تهران، مشعر، ۱۳۸۳؛ سعید زاهد و بیژن خواجه نوری، بهائیت در ایران، چاپ سوم: تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰؛ علی اصغر مستوفیان، رهبران قلات، چاپ اول: تهران، مؤلف، ۱۳۸۶؛ مجتبی السادة، النور الغائب الامام المهدی (ع) و الادعات الکاذبه فی العصر الحادیث، چاپ اول، بیروت، دار الرسول الاکرم (ص)، ۱۴۲۸ ه.ق، صص ۱۲۷-۳۳۹؛ مجتبی الساده، " مدعیان مهدویت، بابیت و سفارت" ترجمه: سید شاهپور حسینی، موعود، سال دوازدهم، ش ۸۶ - ۸۸ فروردین - خرداد ۱۳۸۷ برای آشنایی بیشتر با منابع مطالعاتی این موضوع ر.ک: علی اکبر مهدی پور، کتاب نامه حضرت مهدی (ع)، چاپ اول، قم، مؤسسه چاپ الهادی، ۱۳۷۵، ج ۲، صص ۶۳۷ و ۶۳۸.
- ↑ شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، پرسش از موعود، ص ۸۹-۹۴.