ربوبیت: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==بررسی واژه [[رب]] در لغت== | ==بررسی واژه [[رب]] در لغت== | ||
*در کتب لغت برای واژه " | *در کتب لغت برای واژه "رب" معانی گوناگون [[نقل]] شده است، مانند: [[مصلح]]، مالک، [[صاحب]]، [[سید]]، [[مدبر]]، مربی، [[قیم]]، [[منعم]] و [[خالق]] که به [[نقل]] برخی از آنها میپردازیم: | ||
#معجم مقاییس اللغه: {{عربی|"الراء و الباء يدلُّ على أُصولٍ. فالأول إصلاح الشىءِ والقيامُ عليه. فالرّبُّ: المالكُ، والخالقُ. والصَّاحب. والرّبُّ: المُصْلِح للشّىء. والرّبُّ: المُصْلِح للشّىء. واللَّه جلّ ثناؤُه الرَّبُّ؛ لأنه مصلحُ أحوالِ خَلْقه"}}. | #معجم مقاییس اللغه: {{عربی|"الراء و الباء يدلُّ على أُصولٍ. فالأول إصلاح الشىءِ والقيامُ عليه. فالرّبُّ: المالكُ، والخالقُ. والصَّاحب. والرّبُّ: المُصْلِح للشّىء. والرّبُّ: المُصْلِح للشّىء. واللَّه جلّ ثناؤُه الرَّبُّ؛ لأنه مصلحُ أحوالِ خَلْقه"}}. | ||
#المعجم الوسیط: {{عربی|" رب القوم: راسهم وساسهم، الرب اسم الله تعالى والمالك والسيد والمربي والقيم والمنعم والمدبر والمصلح"}}<ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | #المعجم الوسیط: {{عربی|" رب القوم: راسهم وساسهم، الرب اسم الله تعالى والمالك والسيد والمربي والقيم والمنعم والمدبر والمصلح"}}<ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
*خلاصه اینکه لفظ [[رب]] در معانی متعددی به کار رفته است که در تمام این معانی، مشترک [[معنوی]] است و جامع آنها کلمه {{عربی|" من بيده امر التدبير و الادارة و التصرف"}} استیاً کلمه {{عربی|" من فوض اليه امر الشيء المربي من حيث الاصلاح والتدبير والتربية"}}. | *خلاصه اینکه لفظ [[رب]] در معانی متعددی به کار رفته است که در تمام این معانی، مشترک [[معنوی]] است و جامع آنها کلمه {{عربی|" من بيده امر التدبير و الادارة و التصرف"}} استیاً کلمه {{عربی|" من فوض اليه امر الشيء المربي من حيث الاصلاح والتدبير والتربية"}}. | ||
*بنابراین، [[رب]] یعنی کسی که امر [[تدبیر امور]] و اداره آن و [[تصرف]] در امور، به دست اوست. یکی از محققان در این باره مینویسد: "معنی [[حقیقی]] و اصیل لفظ [[رب]] {{عربی|" من بيده امر التدبير والادارة والتصرف"}} است که یک مفهوم کلی است و معانی دیگر؛ مانند [[تربیت]]، [[اصلاح]]، [[حاکمیت]]، [[مالکیت]] و صاحبیت، همگی مصادیق این مفهوم کلی هستند" <ref>سبحانی، جعفر، الاسماء الثلاثه؛ الاله و الرب و العباده، مؤسسه امام صادق{{ع}}، چاپ اول، قم، ۱۴۱۷، س۱۷.</ref><ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | *بنابراین، [[رب]] یعنی کسی که امر [[تدبیر امور]] و اداره آن و [[تصرف]] در امور، به دست اوست. یکی از محققان در این باره مینویسد: "معنی [[حقیقی]] و اصیل لفظ [[رب]] {{عربی|" من بيده امر التدبير والادارة والتصرف"}} است که یک مفهوم کلی است و معانی دیگر؛ مانند [[تربیت]]، [[اصلاح]]، [[حاکمیت]]، [[مالکیت]] و صاحبیت، همگی مصادیق این مفهوم کلی هستند" <ref>سبحانی، جعفر، الاسماء الثلاثه؛ الاله و الرب و العباده، مؤسسه امام صادق{{ع}}، چاپ اول، قم، ۱۴۱۷، س۱۷.</ref><ref>[[غفار شاهدی|شاهدی، غفار]]، [[توحید و حکومت دینی (مقاله)|توحید و حکومت دینی]]، [[حکومت اسلامی (نشریه)|فصلنامه حکومت اسلامی]]، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.</ref> | ||
*"ربّ" در لغت به معنای [[اصلاح]] کردن امری و [[قیام]] بر [[مصالح]] آن است که دائماً همراه و ملازم با مربوب خود است و لذا به "مربّی" و [[مصلح]] یک امر، ربّ او گفته می‌شود<ref>معجم المقاییس اللغه (ط. مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ ه.ق) ج۲، ص۳۸۱.</ref>. | |||
*با توجه به همین نکات است که دو واژه ربّ و مربّی، گرچه از دو ریشه‌اند، ولی از جهت معنا به هم نزدیک هستند؛ امّا تفاوت میان آنها در سه حیطه است: | |||
#در [[تربیت]]، قید مالکیّت برای مربّی وجود ندارد؛ | |||
#درآن دوام و پی‌جویی نیست؛ در حالی که در معنای ربّ، مالکیّت و [[سیادت]] و [[سروری]] مربّی نسبت به مورد [[تربیت]] وجود دارد؛ | |||
#ربّ، آن [[مالکی]] است که مملوک خود را به سوی کمال لایقش دائماً [[هدایت]] می‌کند و مخلوق همیشه تحت پوشش [[رحمت]] واسعه [[خالق]] خود قرار دارد<ref>مفردات الفاظ القرآن (ط. دارالقلم- الدار الشامیه، ۱۴۱۲ ه.ق) ص۳۳۶.</ref>. | |||
*بنابراین، [[مقام]] ربوبیّت [[الهی]]، همه موجودات را به مقدار استعداد و ظرفیّتی که دارند، به سوی کمال لایقشان [[هدایت]] می‌کند:{{متن قرآن|قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى}}<ref>«گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش، محمد تقی]] و [[فرید محسنی|محسنی، فرید]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۱ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۱، ص:۱۸۱.</ref>. | |||
==[[توحید در ربوبیت]] == | ==[[توحید در ربوبیت]] == | ||
نسخهٔ ۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۲۴
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ربوبیت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
بررسی واژه رب در لغت
- در کتب لغت برای واژه "رب" معانی گوناگون نقل شده است، مانند: مصلح، مالک، صاحب، سید، مدبر، مربی، قیم، منعم و خالق که به نقل برخی از آنها میپردازیم:
- معجم مقاییس اللغه: "الراء و الباء يدلُّ على أُصولٍ. فالأول إصلاح الشىءِ والقيامُ عليه. فالرّبُّ: المالكُ، والخالقُ. والصَّاحب. والرّبُّ: المُصْلِح للشّىء. والرّبُّ: المُصْلِح للشّىء. واللَّه جلّ ثناؤُه الرَّبُّ؛ لأنه مصلحُ أحوالِ خَلْقه".
- المعجم الوسیط: " رب القوم: راسهم وساسهم، الرب اسم الله تعالى والمالك والسيد والمربي والقيم والمنعم والمدبر والمصلح"[۱]
- المصباح المنیر: " الرب: يطلق على مالك الشيء... و قد استعمل به معناي السيد"
- لسان العرب: " الرب هو الله عزوجل، هو رب كل شيء؛ اي مالكه ولا يقال الرب في غير الله الا بالاضافة. الرب يطلق في اللغة على المالك والسيد والمدبر والمربي والمنعم والقيم"
- خلاصه اینکه لفظ رب در معانی متعددی به کار رفته است که در تمام این معانی، مشترک معنوی است و جامع آنها کلمه " من بيده امر التدبير و الادارة و التصرف" استیاً کلمه " من فوض اليه امر الشيء المربي من حيث الاصلاح والتدبير والتربية".
- بنابراین، رب یعنی کسی که امر تدبیر امور و اداره آن و تصرف در امور، به دست اوست. یکی از محققان در این باره مینویسد: "معنی حقیقی و اصیل لفظ رب " من بيده امر التدبير والادارة والتصرف" است که یک مفهوم کلی است و معانی دیگر؛ مانند تربیت، اصلاح، حاکمیت، مالکیت و صاحبیت، همگی مصادیق این مفهوم کلی هستند" [۲][۳]
- "ربّ" در لغت به معنای اصلاح کردن امری و قیام بر مصالح آن است که دائماً همراه و ملازم با مربوب خود است و لذا به "مربّی" و مصلح یک امر، ربّ او گفته می‌شود[۴].
- با توجه به همین نکات است که دو واژه ربّ و مربّی، گرچه از دو ریشه‌اند، ولی از جهت معنا به هم نزدیک هستند؛ امّا تفاوت میان آنها در سه حیطه است:
- در تربیت، قید مالکیّت برای مربّی وجود ندارد؛
- درآن دوام و پی‌جویی نیست؛ در حالی که در معنای ربّ، مالکیّت و سیادت و سروری مربّی نسبت به مورد تربیت وجود دارد؛
- ربّ، آن مالکی است که مملوک خود را به سوی کمال لایقش دائماً هدایت می‌کند و مخلوق همیشه تحت پوشش رحمت واسعه خالق خود قرار دارد[۵].
- بنابراین، مقام ربوبیّت الهی، همه موجودات را به مقدار استعداد و ظرفیّتی که دارند، به سوی کمال لایقشان هدایت می‌کند:
قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى
[۶][۷].
توحید در ربوبیت
- با توجه به معنای لغوی واژه رب، توحید در ربوبیت یعنی "اعتقاد به اینکه تنها خدای متعال است که میتواند استقلالا و بدون نیاز به هیچگونه اذن و اجازهای، در تمام شؤون مخلوقات و کل جهان تصرف کرده، آنها را تدبیر و اداره کند" [۸]
- طبق این تعریف، انسان بعد از آفرینش، تدبیرش به خود او تفویض نشده بلکه با تدبیر الهی زیست می‌کند. البته این بدان معنا نیست که هیچ عاملی در طول فاعلیت خدا، از چیز دیگر تأثیر نپذیرد بلکه خداوند چیزهای دیگر را واسطه سبب قرار میدهد و از راه آنها تأثیراتی در عالم تحقق پیدا می‌کند که تأثیرات حقیقی است.
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ شاهدی، غفار، توحید و حکومت دینی، فصلنامه حکومت اسلامی، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.
- ↑ سبحانی، جعفر، الاسماء الثلاثه؛ الاله و الرب و العباده، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، قم، ۱۴۱۷، س۱۷.
- ↑ شاهدی، غفار، توحید و حکومت دینی، فصلنامه حکومت اسلامی، ص۳۲۹ تا ۳۶۹.
- ↑ معجم المقاییس اللغه (ط. مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ ه.ق) ج۲، ص۳۸۱.
- ↑ مفردات الفاظ القرآن (ط. دارالقلم- الدار الشامیه، ۱۴۱۲ ه.ق) ص۳۳۶.
- ↑ «گفت: پروردگار ما کسی است که آفرینش هر چیز را به (فراخور) او، ارزانی داشته سپس راهنمایی کرده است» سوره طه، آیه ۵۰.
- ↑ فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۱، ص:۱۸۱.
- ↑ مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن (۳ - ۱)، انتشارات مؤسسه در راه حق، ص۲۳.