عیب‌جویی در حدیث

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث عیب‌جویی است. "عیب‌جویی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

عیب‌جویی در قرآن - عیب‌جویی در حدیث - عیب‌جویی در کلام اسلامی

نهی و نکوهش عیب‌جویی

عبدالله بن سنان می‌گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: آیا عورت مؤمن بر من حرام است؟ فرمود: آری عرض کردم: منظور از عورت پایین تنه است؟ فرمود: منظور آن نیست که تو فکر می‌کنی، منظور افشای سرّ مؤمن است. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «لَا تَتَّبِعَنَ‏ عُيُوبَ‏ النَّاسِ‏ فَإِنَ‏ لَكَ‏ عُيُوباً إِنْ عَقَلْتَ [مَا] يَشْغَلُكَ أَنْ تَعِيبَ أَحَداً».

تأکید بر غیبت در احادیث این باب به این دلیل است که غیبت از طرفی یکی از ثمرات عیب‌جویی است و از طرفی یکی از انحا و روش‌های آن. کسانی که درباره عیوب و اسرار دیگران تجسس می‌کنند، پس از آگاهی معمولاً به نقل و بازگفت آن می‌پردازند و به این صورت هم غیبت می‌کنند، هم افشای راز، که خود تحت عنوان عیب‌جویی است. و می‌فرماید: «شَرُّ النَّاسِ‏ مَنْ‏ كَانَ‏ مُتَتَبِّعاً لِعُيُوبِ‏ النَّاسِ‏». و می‌فرماید: «مَنْ‏ بَحَثَ‏ عَنْ‏ عُيُوبِ‏ النَّاسِ‏ فَلْيَبْدَأْ بِنَفْسِهِ‏». و می‌فرماید: «لا تعجل فی عیب احد بذنبه فلعله معفور له».

و می‌فرماید: «مَنْ نَظَرَ فِي عُيُوبِ النَّاسِ فَأَنْكَرَهَا ثُمَّ رَضِيَهَا لِنَفْسِهِ فَذَاكَ الْأَحْمَقُ بِعَيْنِهِ». امام باقر(ع) می‌فرماید: «كَفَى‏ بِالْمَرْءِ عَيْباً أَنْ‏ يَتَعَرَّفَ‏ مِنْ‏ عُيُوبِ‏ النَّاسِ‏ مَا يَعْمَى عَلَيْهِ مِنْ أَمْرِ نَفْسِهِ أَوْ يَعِيبَ عَلَى النَّاسِ أَمْراً هُوَ فِيهِ». امام صادق(ع) از حضرت مسیح نقل می‌کند که فرمود: «لَا تَنْظُرُوا إِلَى‏ عُيُوبِ‏ النَّاسِ‏ كَأَنَّكُمْ‏ رَعَايَا عَلَيْهِمْ وَ لَكِنِ انْظُرُوا فِي خَلَاصِ أَنْفُسِكُمْ فَإِنَّمَا أَنْتُمْ عَبِيدٌ مَمْلُوكُونَ». عیب‌جویی چنان زشت و ناهنجار است که امیرالمؤمنین(ع) ما را از معاشرت با عیب‌جویان برحذر داشته، می‌فرماید: «إِيَّاكَ وَ مُعَاشَرَةَ مُتَتَبِّعِي عُيُوبِ النَّاسِ فَإِنَّهُ لَمْ‏ يَسْلَمْ‏ مُصَاحِبُهُمْ‏ مِنْهُمْ»..

جستارهای وابسته

منابع

1. تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی ج۱۴

پانویس