جنگ احد در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جنگ احد در تاریخ اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۱

۱۳٬۰۵۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۲ ژوئن ۲۰۲۲

←‏آمادگی و لشکرکشی کفار

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۴۱۵

ویرایش

@@ خط ۱۵۴: / خط ۱۵۴: @@
 [[ابوعامر]] مشهور به [[راهب]] که بعدها [[لقب]] [[فاسق]] گرفت نیز با پنجاه نفر از [[قبیله]] خویش به قریش پیوسته بودند، آنها را برای این [[جنگ]] [[تشویق]] می‌کردند و [[وعده]] می‌داد که در برخورد با [[سپاه اسلام]]، قبیله او [[خزرج]] به کمکش خواهند آمد<ref>إمتاع الأسماع، ج۱، ص۱۳۲.</ref>. در پنجم [[شوال]]، [[مشرکان]] به «عُریض» ناحیه‌ای در نزدیکی [[احد]] رسیدند و چارپایانشان را در مزارع آنجا برای چرا رها کردند<ref>المغازی، ج۱، ص۲۰۶.</ref>. پیامبر نیز با [[لشکر]] هزار نفری [[مسلمانان]]، از [[مدینه]] بیرون آمد.<ref>[[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|جانشین پیامبر]]، ص ۱۵۱.</ref>
+==وضعیت [[سپاه]] [[کفر]] و [[اسلام]]==
+[[قریش]] به طور کامل و جدی برای این [[جنگ]] آماده شده بود. از جمله همه سودی که از [[سفر تجاری]] قبل از [[جنگ بدر]] برده بود تا بیست و پنج هزار دینار طلا به پیشنهاد [[ابوسفیان]]، برای [[خرج]] جنگ [[ذخیره]] کرده بود<ref>در سوره انفال از این بذل و بخش سخن گفته شده و آن را مایه حسرت بذل کنندگان این مال می‌داند: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ}} «بی‌گمان کافران دارایی‌های خود را برای بازداشتن (مردم) از راه خدا می‌بخشند؛ به زودی (همه) آن را خواهند بخشید آنگاه برای آنان مایه دریغ خواهد بود سپس مغلوب می‌گردند و کافران به سوی دوزخ گرد آورده می‌شوند» سوره انفال، آیه ۳۶.</ref>.
+در آن [[روز]] سه هزار سرباز از [[قریشیان]] و [[قبایل]] [[بدوی]] هم [[پیمان]] آنها برای شرکت در این جنگ به میدان آمده بودند که هفت صد تن از آنها [[زره]] به تن داشتند. دویست اسب و سه هزار شتر و ساز و برگ نظامی کامل و زنانی برای ساز و آواز و [[سرگرمی]] و [[تشویق]] و [[تحریض]] [[سربازان]] در جنگ به همراه داشتند<ref>المغازی، ج۱، ص۲۰۰ و ۲۰۳؛ الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۷.</ref>، حتی ابوسفیان [[زن]] خود [[هند]] را - که در همین جنگ آکلة الأکباد (جگرخواره) نام گرفت - به همراه [[زنان]] دیگر به میدان رزم آورده بود<ref>تاریخ الطبری، ج۲، ص۵۱۲؛ تفسیر القمی، ج۱، ص۱۱۱؛ بحارالانوار، ج۲۰، ص۴۸.</ref>. [[عتبة بن ربیعه]] ([[پدر]] هند)، [[شیبه]] (عموی هند) و ولید ([[برادر]] هند) و پسر هند که او هم مثل پدر بزرگش [[عتبه]] نام داشت در جنگ بدر کشته شده بودند<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۲۹۷.</ref>. او در اثناء جنگ با خواندن اشعاری در [[انتقام]] گرفتن از [[اقوام]] کشته شده‌اش، می‌کوشید تا با شعله‌ورتر ساختن [[آتش]] [[کینه]] و [[حس]] [[انتقام‌جویی]]، جنگ را به [[پیروزی]] برساند<ref>السیرة النبویة، ج۲، ص۹۱؛ اسد الغابه، ج۶، ص۲۸۸؛ البدء و التاریخ، ج۴، ص۲۰۴.</ref>.
+اما وضعیت [[سپاه اسلام]] به شکل دیگری بود. بر مبنای تحقیقات انجام شده<ref>غزوه احد در پرتو قرآن، تألیف: علامه شیخ محمد رضا جعفری، بنیاد فرهنگ جعفری.</ref>، [[لشکر اسلام]] در [[جنگ احد]]، خود به چند دسته تقسیم می‌شد که [[قرآن]] به همه آنها تصریح می‌کند: دسته اول افراد [[ضعیف الایمان]] و منافقانی بودند که با [[عبدالله بن اُبی]]<ref>او از بزرگان خزرج بود که تا بعد از جنگ بدر اسلام نیاورد و بعد از پیروزی جنگ بدر به ظاهر مسلمان شد و هر روز جمعه قبل از شروع خطبه‌ها در تأیید پیامبر سخن می‌گفت، در جنگ احد او و قبیله‌اش از میدان گریختند، این نشان آشکار نفاق او و یارانش شد، و بعد از آن مردم نمی‌گذاشتند قبل از خطبه نماز جمعه چیزی بگوید. (المغازی، ج۱، ص۳۱۸).</ref> از [[همراهی]] [[پیامبر]] سر باز زدند و صحنه را در همان وسط راه یا [[صبح]] [[روز]] [[جنگ]]<ref>المغازی، ج۱، ص۲۱۹.</ref> ترک کردند<ref>در قرآن در مورد این دسته گفته شده: {{متن قرآن|...تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قَالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَاتَّبَعْنَاكُمْ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمَانِ يَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُونَ}} «...بیایید در راه خداوند پیکار یا دفاع کنید گفتند: اگر می‌دانستیم پیکاری در کار است از شما پیروی می‌کردیم! اینان (در) همین روز به کفر نزدیک‌تر بودند تا به ایمان؛ چیزی به زبان می‌آورند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۷؛ این آیه به اتفاق مفسران درباره این دسته از منافقانی است که از انصار بودند. (تفسیر الطبری، ج۷، ص۳۷۸؛ تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۱۶۰؛ المغازی، ج۱، ص۳۲۵).</ref>.
+دسته دوم مؤمنانی بودند که قرآن آنها را به این شکل توصیف می‌کند: {{متن قرآن|وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ}}<ref>«و به راستی خداوند به وعده خود وفا کرد که (در جنگ احد) به اذن وی آنان را از میان برداشتید؛ تا اینکه سست شدید و در کار (خود) به کشمکش افتادید و پس از آنکه آنچه را دوست می‌داشتید به شما نمایاند سرکشی کردید؛ برخی از شما این جهان را و برخی جهان واپسین را می‌خواستید؛ سپس شما را از (دنبال کردن) آنان روگردان کرد تا بیازمایدتان؛ و از شما در گذشت و خداوند به مؤمنان بخشش دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۵۲.</ref> اینها کسانی بودند که در صفوف [[منظم]] برای [[جنگ]] آماده شده بودند<ref>{{متن قرآن|تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ}} «و به یادآور که پگاهان از خانواده‌ات جدا شدی در حالی که مؤمنان را در سنگرها برای پیکار (احد) جای می‌دادی» سوره آل عمران، آیه ۱۲۱.</ref> و [[خدای متعال]] بعد از [[شکست]] عمومی [[مسلمانان]] در مورد آنها [[مرحمت]] ویژه‌ای نازل کرد و [[غم]] و [[اندوه]] شکست را از آنها دور کرده و [[آرامش]] و خوابی راحت بر آنها فرو فرستاده است<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ * إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَا أَصَابَكُمْ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «و به راستی خداوند به وعده خود وفا کرد که (در جنگ احد) به اذن وی آنان را از میان برداشتید؛ تا اینکه سست شدید و در کار (خود) به کشمکش افتادید و پس از آنکه آنچه را دوست می‌داشتید به شما نمایاند سرکشی کردید؛ برخی از شما این جهان را و برخی جهان واپسین را می‌خواستید؛ سپس شما را از (دنبال کردن) آنان روگردان کرد تا بیازمایدتان؛ و از شما در گذشت و خداوند به مؤمنان بخشش دارد * یاد کنید هنگامی را که (در احد) به بالا می‌گریختید و به کسی (جز خود) توجهی نمی‌کردید و پیامبر شما را از پی فرا می‌خواند آنگاه (خداوند) شما را با اندوهی از پی اندوهی کیفر داد تا بر آنچه از دست دادید یا بر سرتان آمد اندوه مخورید و خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۲-۱۵۳.</ref>. حتی از [[گناه]] فرار آنها [[وعده]] [[مغفرت]] فرمود<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ}} «و از شما در گذشت و خداوند به مؤمنان بخشش دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۵۲.</ref>.
+دسته سوم نیز کسانی بودند که [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا}}<ref>«برخی از شما این جهان را می‌خواستید» سوره آل عمران، آیه ۱۵۲.</ref> و بعد از اینکه (در [[احد]]) [[پیروز]] شدند و آنچه مطلوبشان بود را [[مشاهده]] کردند، [[سستی]] ورزیدند<ref>{{متن قرآن|متن}} سوره آل عمران /۱۵۴.</ref>. از همین‌ها بودند کسانی که خدای متعال می‌فرماید: «گروه دیگری (در شب [[جنگ]]) در [[فکر]] [[جان]] خویش بودند؛ (و [[خواب]] به چشمانشان نرفت) آنها گمان‌های نادرستی - همچون گمان‌های [[دوران جاهلیت]] - درباره [[خدا]] داشتند!»<ref>{{متن قرآن|وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ}} «و گروهی (دیگر) که در اندیشه جان خود بودند با پنداری جاهلی به خداوند گمان نادرست بردند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۴.</ref> که به اتفاق همه [[مفسران]]، برای بیان حال [[منافقین]] و افراد [[ضعیف الایمان]] داخل در میان [[سربازان]] [[اسلام]]، در [[جنگ احد]] نازل شده است که غیر از [[حفظ منافع]] [[دنیایی]] خود هیچ هم و هدفی نداشته‌اند، حتی آن وقت که به [[دین خدا]] گرویده بودند در فکر و [[خیال]] همین [[منافع]] بودند، در نتیجه مادامی که از [[دین]] بهره‌ای داشتند دین داشتند، از آن دم می‌زدند، همین که منافعی برایشان نداشت، بلکه به منافع دنیایی‌شان لطمه می‌زد ممکن بود از آن روی برگرداندند<ref>معانی القران و اعرابه (زجاج)، ج۱، ص۴۱۸؛ تفسیر الطبری، ج۷، ص۳۲۰؛ الکشاف (زمخشری)، ج۱، ص۳۳۱؛ تفسیر البحر المحیط، ج۳، ص۹۴؛ تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۴۱۸؛ تفسیر النسفی، ج۱، ص۳۰۲؛ تفسیر الجلالین، ص۹۳؛ تفسیر القرآن الکریم و اعرابه و بیانه (الدره)، ج۲، ص۲۴۵؛ مجمع البیان، ج۲، ص۸۶۳؛ تفسیر جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۰؛ المیزان، ج۴، ص۴۷.</ref>. البته اینها کسانی هستند که در [[تاریخ]] چندان شناخته نشده و پنهان مانده‌اند.<ref>[[محمد علی جاودان|جاودان، محمد علی]]، [[جانشین پیامبر (کتاب)|جانشین پیامبر]]، ص ۱۵۴.</ref>
 == منابع ==