علم غیب امام در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۴۱

مقدمه

افزون بر استدلال‌های عقلی و فلسفی، قرآن نیز بر دوش کشیدن علم الهی از سوی اولیاء الله را اصلی ثابت می‌داند؛ مانند:

به تصریح قرآن، انسان می‌تواند مظهر اسماء الله باشد: ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا﴾^[۱] و می‌تواند معلم فرشتگان شود: ﴿ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾^[۲] بی‌گمان این علم فراتر از علوم بشری و از مقوله غیب است. انبیا و اولیا در جایگاه انسان جامع و در رأس این مظهریت قرار دارند. انسان کامل که برترین نمود و بروز علم خداست، یقیناً از هر جهل و نسیان در امان است؛ زیرا جهل و نقصان با فرض حاملیت علم الهی تناقض و تعارض خواهد داشت. او وارث وحامل علم خداست که با دانش آموختنی بشر تفاوت ماهوی دارد و خاستگاهش لزوماً برخاسته از عالم ربوبیت است و اِشراف بر عالم غیب و شهود خواهد داشت.
قرآن افزون بر انبیا، شخصیت‌های متعددی از غیر انبیا را نیز بر می‌شمارد که صاحب علم لدنّی و به اذن خدا آگاه از اسرار غیب و صاحب کرامت بودند؛ مانند:
1. آصف بن برخیا: با اینکه وزیر سلیمان(ع)، صاحب نبوت و رسالت نبود، دارای علم الهی و کرامت و اختیارات فرابشری بود. او در یک پلک زدن، تخت بلقیس را از دیار سبا انتقال داد و نزد سلیمان حاضر کرد. قرآن گوید: ﴿قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ﴾^[۳]. قرآن آشکارا علم الهی و خارق‌العاده را به وی نسبت می‌دهد.
2. حضرت مریم(س): به تصریح قرآن مریم با فرشتگان مرتبط بود و علم غیب می‌دانست و پیشاپیش از تولد فرزندی بدون پدر و صاحب نبوت خبر می‌داد: ﴿وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ *... إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ﴾^[۴].
3. حضرت خضر(ع): او در دیدگاه مشهور جزء پیامبران نیست و به نص قرآن دارنده علم لدنّی و الهی بود: ﴿آتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْمًا﴾^[۵].
4. حضرت لقمان: خداوند وی را صاحب حکمت و دانش الهی می‌داند: ﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ﴾^[۶].^[۷]

پرسش مستقیم

دلایل قرآنی اثبات علم غیب پیامبران و امامان چیست؟ (پرسش)

منابع

علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی

پانویس

↑ «و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.
↑ «و همه نام‌ها را به آدم آموخت سپس آنان را بر فرشتگان عرضه کرد و گفت: اگر راست می‌گویید نام‌های اینان را به من بگویید» سوره بقره، آیه ۳۱.
↑ «آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم» سوره نمل، آیه ۴۰.
↑ «و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد *... آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۲-۴۵.
↑ «و بنده‌ای از بندگان ما (خضر) را یافتند که به او از نزد خود بخشایشی داده و او را از پیش خویش دانشی آموخته بودیم» سوره کهف، آیه ۶۵.
↑ «و به راستی ما به لقمان فرزانگی داده‌ایم» سوره لقمان، آیه ۱۲.
↑ علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی، ص۵۸.

[1] «و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.

[2] «و همه نام‌ها را به آدم آموخت سپس آنان را بر فرشتگان عرضه کرد و گفت: اگر راست می‌گویید نام‌های اینان را به من بگویید» سوره بقره، آیه ۳۱.

[3] «آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم» سوره نمل، آیه ۴۰.

[4] «و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد *... آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۲-۴۵.

[5] «و بنده‌ای از بندگان ما (خضر) را یافتند که به او از نزد خود بخشایشی داده و او را از پیش خویش دانشی آموخته بودیم» سوره کهف، آیه ۶۵.

[6] «و به راستی ما به لقمان فرزانگی داده‌ایم» سوره لقمان، آیه ۱۲.

[7] علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی، ص۵۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط
-| موضوع مرتبط = علم معصوم
+| موضوع مرتبط = علم غیب امام
-| عنوان مدخل  = [[علم غیب امام]]
+| عنوان مدخل  = علم غیب امام
-| مداخل مرتبط = [[علم غیب امام در قرآن]] - [[علم غیب امام در حدیث]] - [[علم غیب امام در کلام اسلامی]] - [[علم غیب امام در فلسفه اسلامی]] - [[علم غیب امام در عرفان اسلامی]] - [[علم غیب امام در حکمت اسلامی]]
+| مداخل مرتبط = [[علم غیب امام در قرآن]] - [[علم غیب امام در حدیث]] - [[علم غیب امام در نهج البلاغه]] - [[علم غیب امام در کلام اسلامی]]
-| پرسش مرتبط  = علم غیب امام (پرسش)
+| پرسش مرتبط  = علم غیب (پرسش)
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-افزون بر [[استدلال‌های عقلی]] و [[فلسفی]]، [[قرآن]] نیز بر دوش کشیدن [[علم الهی]] از سوی [[اولیاء الله]] را اصلی [[ثابت]] می‌داند؛ مانند:
+افزون بر استدلال‌های عقلی و [[فلسفی]]، [[قرآن]] نیز بر دوش کشیدن [[علم الهی]] از سوی [[اولیاء الله]] را اصلی ثابت می‌داند؛ مانند:
-*به تصریح قرآن، [[انسان]] می‌تواند [[مظهر]] [[اسماء الله]] باشد: {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}}<ref>«و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref> و می‌تواند [[معلم]] [[فرشتگان]] شود: {{متن قرآن|ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و همه نام‌ها را به آدم آموخت سپس آنان را بر فرشتگان عرضه کرد و گفت: اگر راست می‌گویید نام‌های اینان را به من بگویید» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref> بی‌گمان این [[علم]] فراتر از [[علوم]] بشری و از مقوله [[غیب]] است. [[انبیا]] و [[اولیا]] در جایگاه انسان جامع و در رأس این مظهریت قرار دارند. [[انسان کامل]] که [[برترین]] نمود و بروز علم خداست، یقیناً از هر [[جهل]] و [[نسیان]] در [[امان]] است؛ زیرا جهل و نقصان با فرض حاملیت علم الهی تناقض و [[تعارض]] خواهد داشت. او [[وارث]] وحامل علم خداست که با [[دانش]] آموختنی [[بشر]] تفاوت ماهوی دارد و خاستگاهش لزوماً برخاسته از عالم [[ربوبیت]] است و اِشراف بر عالم [[غیب و شهود]] خواهد داشت.
+# به تصریح قرآن، [[انسان]] می‌تواند مظهر [[اسماء الله]] باشد: {{متن قرآن|وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا}}<ref>«و همه نام‌ها را به آدم آموخت» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref> و می‌تواند [[معلم]] [[فرشتگان]] شود: {{متن قرآن|ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و همه نام‌ها را به آدم آموخت سپس آنان را بر فرشتگان عرضه کرد و گفت: اگر راست می‌گویید نام‌های اینان را به من بگویید» سوره بقره، آیه ۳۱.</ref> بی‌گمان این [[علم]] فراتر از [[علوم]] بشری و از مقوله [[غیب]] است. [[انبیا]] و [[اولیا]] در جایگاه [[انسان]] جامع و در رأس این مظهریت قرار دارند. [[انسان کامل]] که [[برترین]] نمود و بروز علم خداست، یقیناً از هر [[جهل]] و نسیان در [[امان]] است؛ زیرا جهل و نقصان با فرض حاملیت علم الهی تناقض و تعارض خواهد داشت. او [[وارث]] وحامل علم خداست که با [[دانش]] آموختنی [[بشر]] تفاوت ماهوی دارد و خاستگاهش لزوماً برخاسته از عالم [[ربوبیت]] است و اِشراف بر عالم غیب و شهود خواهد داشت.
-*قرآن افزون بر انبیا، شخصیت‌های متعددی از غیر انبیا را نیز بر می‌شمارد که صاحب [[علم لدنّی]] و به [[اذن خدا]] [[آگاه]] از [[اسرار غیب]] و صاحب [[کرامت]] بودند؛ مانند:
+# قرآن افزون بر انبیا، شخصیت‌های متعددی از غیر انبیا را نیز بر می‌شمارد که صاحب [[علم لدنّی]] و به [[اذن خدا]] [[آگاه]] از [[اسرار غیب]] و صاحب [[کرامت]] بودند؛ مانند:
-# [[آصف بن برخیا]]: با اینکه [[وزیر]] [[سلیمان]]{{ع}}، صاحب [[نبوت]] و [[رسالت]] نبود، دارای علم الهی و کرامت و اختیارات فرابشری بود. او در یک پلک زدن، [[تخت بلقیس]] را از دیار [[سبا]] انتقال داد و نزد سلیمان حاضر کرد. قرآن گوید: {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ}}<ref>«آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم» سوره نمل، آیه ۴۰.</ref>. قرآن آشکارا علم الهی و [[خارق‌العاده]] را به وی نسبت می‌دهد.
+## [[آصف بن برخیا]]: با اینکه [[وزیر]] سلیمان{{ع}}، صاحب [[نبوت]] و [[رسالت]] نبود، دارای علم الهی و کرامت و اختیارات فرابشری بود. او در یک پلک زدن، تخت بلقیس را از [[دیار]] [[سبا]] انتقال داد و نزد سلیمان حاضر کرد. قرآن گوید: {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ}}<ref>«آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم» سوره نمل، آیه ۴۰.</ref>. قرآن آشکارا علم الهی و [[خارق‌العاده]] را به وی نسبت می‌دهد.
-# [[حضرت مریم]]{{س}}: به تصریح [[قرآن]] [[مریم]] با [[فرشتگان]] مرتبط بود و [[علم غیب]] می‌دانست و پیشاپیش از [[تولد]] [[فرزندی]] بدون [[پدر]] و صاحب [[نبوت]] خبر می‌داد: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ *... إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد *... آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۲-۴۵.</ref>.
+## [[حضرت مریم]]{{س}}: به تصریح [[قرآن]] [[مریم]] با [[فرشتگان]] مرتبط بود و [[علم غیب]] می‌دانست و پیشاپیش از تولد [[فرزندی]] بدون پدر و صاحب [[نبوت]] خبر می‌داد: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ *... إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجِيهًا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ}}<ref>«و آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برتری داد *... آنگاه فرشتگان گفتند: ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای از خویش نوید می‌دهد (که) نامش مسیح پسر مریم است، در این جهان و در جهان واپسین آبرومند و از نزدیک‌شدگان (به خداوند) است» سوره آل عمران، آیه ۴۲-۴۵.</ref>.
-# [[حضرت خضر]]{{ع}}: او در دیدگاه مشهور جزء [[پیامبران]] نیست و به [[نص قرآن]] دارنده [[علم لدنّی]] و [[الهی]] بود: {{متن قرآن|آتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْمًا}}<ref>«و بنده‌ای از بندگان ما (خضر) را یافتند که به او از نزد خود بخشایشی داده و او را از پیش خویش دانشی آموخته بودیم» سوره کهف، آیه ۶۵.</ref>.
+## [[حضرت خضر]]{{ع}}: او در دیدگاه مشهور جزء [[پیامبران]] نیست و به نص قرآن دارنده [[علم لدنّی]] و [[الهی]] بود: {{متن قرآن|آتَيْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْمًا}}<ref>«و بنده‌ای از بندگان ما (خضر) را یافتند که به او از نزد خود بخشایشی داده و او را از پیش خویش دانشی آموخته بودیم» سوره کهف، آیه ۶۵.</ref>.
-# [[حضرت]] [[لقمان]]: [[خداوند]] وی را صاحب [[حکمت]] و [[دانش الهی]] می‌داند: {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ}}<ref>«و به راستی ما به لقمان فرزانگی داده‌ایم» سوره لقمان، آیه ۱۲.</ref>»<ref>[[حسن علی‌پور وحید|علی‌پور وحید، حسن]]، [[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]، ص ۵۸.</ref>
+## حضرت [[لقمان]]: [[خداوند]] وی را صاحب [[حکمت]] و [[دانش الهی]] می‌داند: {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ}}<ref>«و به راستی ما به لقمان فرزانگی داده‌ایم» سوره لقمان، آیه ۱۲.</ref>.<ref>[[حسن علی‌پور وحید|علی‌پور وحید، حسن]]، [[مکتب در فرآیند نواندیشی (کتاب)|مکتب در فرآیند نواندیشی]]، ص۵۸.</ref>
-==پرسش مستقیم==
+== پرسش مستقیم ==
+{{پرسش‌های وابسته}}
 * [[دلایل قرآنی اثبات علم غیب پیامبران و امامان چیست؟ (پرسش)]]
-{{پایان مدخل‌ وابسته}}
+{{پایان پرسش‌های وابسته}}
 == منابع ==