عمل صالح: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[عمل صالح در قرآن]] - [[عمل صالح در حدیث]] - [[عمل صالح در اخلاق اسلامی]] - [[عمل صالح در معارف دعا و زیارات]] - [[عمل صالح در معارف و سیره سجادی]] - [[عمل صالح در معارف و سیره حسینی]] - [[عمل صالح در جامعه‌شناسی اسلامی]]| پرسش مرتبط = عمل صالح (پرسش)}} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
عمل صالح به معنای هر کار [[ارزشمندی]] است که [[مؤمن]] با [[اختیار]] خودش انجام می‌دهد. مشتقات "عمل صالح" حدود ۸۷ بار همراه با "آمنوا"، "هو مؤمن" و... در [[قرآن کریم]] آمده است<ref>منشور جاوید، ج۳، ص۳۱۵.</ref>. به گزارش [[قرآن]]، [[مؤمنان]] [[نیکوکار]] [[بهترین]] [[انسان‌ها]] هستند<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}} «بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> و فقط [[عمل]] [[پارسایان]]، صلاحیت تقدیم به پیشگاه [[خداوند]] را دارد<ref>{{متن قرآن|وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ}} «و برای آنان داستان دو پسر آدم (هابیل و قابیل) را به درستی بخوان! که قربانی‌یی پیش آوردند اما از یکی از آن دو پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد، (قابیل) گفت: بی‌گمان تو را خواهم کشت! (هابیل) گفت: خداوند تنها از پرهیزگاران می‌پذیرد» سوره مائده، آیه ۲۷.</ref> و... | عمل صالح به معنای هر کار [[ارزشمندی]] است که [[مؤمن]] با [[اختیار]] خودش انجام می‌دهد. مشتقات "عمل صالح" حدود ۸۷ بار همراه با "آمنوا"، "هو مؤمن" و... در [[قرآن کریم]] آمده است<ref>منشور جاوید، ج۳، ص۳۱۵.</ref>. به گزارش [[قرآن]]، [[مؤمنان]] [[نیکوکار]] [[بهترین]] [[انسان‌ها]] هستند<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}} «بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> و فقط [[عمل]] [[پارسایان]]، صلاحیت تقدیم به پیشگاه [[خداوند]] را دارد<ref>{{متن قرآن|وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ}} «و برای آنان داستان دو پسر آدم (هابیل و قابیل) را به درستی بخوان! که قربانی‌یی پیش آوردند اما از یکی از آن دو پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد، (قابیل) گفت: بی‌گمان تو را خواهم کشت! (هابیل) گفت: خداوند تنها از پرهیزگاران می‌پذیرد» سوره مائده، آیه ۲۷.</ref> و... | ||
در [[منطق]] [[امام زین‌العابدین]]{{ع}}، عمل صالح موجب [[اشتیاق]] [[انسان]] به [[عالم آخرت]] و بهره‌گیری از ثمرات آن می‌شود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِيرَ إِلَيْكَ، وَ نَحْرِصُ لَهُ عَلَى وَشْكِ اللَّحَاقِ بِكَ}}<ref>نیایش چهلم.</ref>؛ «بارالها! در این [[جهان]]، ما را در انجام عمل صالح موفق بدار تا [[وعده]] [[دیدار]] تو را با همه نزدیکی‌اش، دور شماریم و [[آتش]] اشتیاقِ | در [[منطق]] [[امام زین‌العابدین]] {{ع}}، عمل صالح موجب [[اشتیاق]] [[انسان]] به [[عالم آخرت]] و بهره‌گیری از ثمرات آن می‌شود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِيرَ إِلَيْكَ، وَ نَحْرِصُ لَهُ عَلَى وَشْكِ اللَّحَاقِ بِكَ}}<ref>نیایش چهلم.</ref>؛ «بارالها! در این [[جهان]]، ما را در انجام عمل صالح موفق بدار تا [[وعده]] [[دیدار]] تو را با همه نزدیکی‌اش، دور شماریم و [[آتش]] اشتیاقِ پیوستن به تو در دلمان [[زبان]] کشد». | ||
یکی از جلوه‌های عمل صالح انجام [[طاعت]] خداوند به بهترین شکل ممکن است؛ چنان که [[امام سجاد]]{{ع}} درباره [[عبادت]] [[ماه رمضان]] می‌فرماید: «بارالها! ما را به منزلتی رسان که سزاوار طاعت توست و به چنان [[اعمال]] شایسته‌ای بر گمار که [[حق]] تو را در این [[رمضان]] و رمضان دیگر، ادا کنیم»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم.</ref>. | یکی از جلوه‌های عمل صالح انجام [[طاعت]] خداوند به بهترین شکل ممکن است؛ چنان که [[امام سجاد]] {{ع}} درباره [[عبادت]] [[ماه رمضان]] می‌فرماید: «بارالها! ما را به منزلتی رسان که سزاوار طاعت توست و به چنان [[اعمال]] شایسته‌ای بر گمار که [[حق]] تو را در این [[رمضان]] و رمضان دیگر، ادا کنیم»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم.</ref>. | ||
رویکرد به "عمل صالح" [[نیازمند]] [[عنایت]] خداست، زیرا [[انتخاب]] بهترین عمل فقط با [[یاری]] او میسر می‌شود: «بارالها! مرا به [[توفیق]] و [[راهنمایی]] خود، یاری نمای و در آهنگ کار [[شایسته]]، بیان سخن [[پسندیده]] و انجام [[عمل]] [[نیکو]] یاری‌ام ده»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>. | رویکرد به "عمل صالح" [[نیازمند]] [[عنایت]] خداست، زیرا [[انتخاب]] بهترین عمل فقط با [[یاری]] او میسر می‌شود: «بارالها! مرا به [[توفیق]] و [[راهنمایی]] خود، یاری نمای و در آهنگ کار [[شایسته]]، بیان سخن [[پسندیده]] و انجام [[عمل]] [[نیکو]] یاری‌ام ده»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>. | ||
در [[مکتب]] [[امام سجاد]]{{ع}}، نهایت [[سعی]] [[انسان]] نیز نمی‌تواند موجب عملی فراخور [[عظمت]] [[خداوند]] شود. [[شفاعت]] [[پیامبر]] و [[ائمه]]{{عم}} از [[الطاف خداوند]] نسبت به انسان و از عوامل فزونی [[برکت]] و [[ارزش]] عمل است. از این رو در [[صحیفه سجادیه]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... فَإِنِّي لَمْ آتِكَ ثِقَةً مِنِّي بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ سَلَامُكَ}}<ref>نیایش چهل و هشتم.</ref>؛ «ای خداوند! من به اتکای عمل صالح خود به نزد تو نیامده‌ام و به شفاعت هیچ مخلوقی، جز شفاعت [[محمد]]{{صل}} و [[اهل‌بیت]] او{{ع}} [[امید]] نبسته‌ام». | در [[مکتب]] [[امام سجاد]] {{ع}}، نهایت [[سعی]] [[انسان]] نیز نمی‌تواند موجب عملی فراخور [[عظمت]] [[خداوند]] شود. [[شفاعت]] [[پیامبر]] و [[ائمه]] {{عم}} از [[الطاف خداوند]] نسبت به انسان و از عوامل فزونی [[برکت]] و [[ارزش]] عمل است. از این رو در [[صحیفه سجادیه]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... فَإِنِّي لَمْ آتِكَ ثِقَةً مِنِّي بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ سَلَامُكَ}}<ref>نیایش چهل و هشتم.</ref>؛ «ای خداوند! من به اتکای عمل صالح خود به نزد تو نیامده‌ام و به شفاعت هیچ مخلوقی، جز شفاعت [[محمد]] {{صل}} و [[اهل‌بیت]] او {{ع}} [[امید]] نبسته‌ام». | ||
«ای خداوند! هرچند نتوانسته‌ام [[اعمال نیک]] شایسته‌ای به پیشگاه تو تقدیم کنم،... ولی از درهایی که خودت [[فرمان]] داده‌ای، به سوی تو آمده‌ام»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>.<ref>الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین{{ع}}، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ منشور جاوید، جعفر سبحانی، نشر توحید، قم، ۱۳۸۷.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «عمل صالح»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۳۶.</ref> | «ای خداوند! هرچند نتوانسته‌ام [[اعمال نیک]] شایسته‌ای به پیشگاه تو تقدیم کنم،... ولی از درهایی که خودت [[فرمان]] داده‌ای، به سوی تو آمده‌ام»<ref>نیایش چهل‌و‌هفتم.</ref>.<ref>الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین {{ع}}، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ منشور جاوید، جعفر سبحانی، نشر توحید، قم، ۱۳۸۷.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «عمل صالح»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۳۶.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[ارزش]] | |||
* [[معروف]] | |||
* [[باقیات الصالحات]] | * [[باقیات الصالحات]] | ||
* [[عمل]] | |||
* [[عمل به قرآن]] | |||
* [[رفتار پسندیده]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «عمل صالح»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «عمل صالح»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:عمل صالح]] | [[رده:عمل صالح]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۶
عمل صالح از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عمل صالح در قرآن - عمل صالح در حدیث - عمل صالح در اخلاق اسلامی - عمل صالح در معارف دعا و زیارات - عمل صالح در معارف و سیره سجادی - عمل صالح در معارف و سیره حسینی - عمل صالح در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
عمل صالح به معنای هر کار ارزشمندی است که مؤمن با اختیار خودش انجام می‌دهد. مشتقات "عمل صالح" حدود ۸۷ بار همراه با "آمنوا"، "هو مؤمن" و... در قرآن کریم آمده است[۱]. به گزارش قرآن، مؤمنان نیکوکار بهترین انسان‌ها هستند[۲] و فقط عمل پارسایان، صلاحیت تقدیم به پیشگاه خداوند را دارد[۳] و... در منطق امام زین‌العابدین (ع)، عمل صالح موجب اشتیاق انسان به عالم آخرت و بهره‌گیری از ثمرات آن می‌شود: «اللَّهُمَّ... وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِيرَ إِلَيْكَ، وَ نَحْرِصُ لَهُ عَلَى وَشْكِ اللَّحَاقِ بِكَ»[۴]؛ «بارالها! در این جهان، ما را در انجام عمل صالح موفق بدار تا وعده دیدار تو را با همه نزدیکی‌اش، دور شماریم و آتش اشتیاقِ پیوستن به تو در دلمان زبان کشد». یکی از جلوه‌های عمل صالح انجام طاعت خداوند به بهترین شکل ممکن است؛ چنان که امام سجاد (ع) درباره عبادت ماه رمضان می‌فرماید: «بارالها! ما را به منزلتی رسان که سزاوار طاعت توست و به چنان اعمال شایسته‌ای بر گمار که حق تو را در این رمضان و رمضان دیگر، ادا کنیم»[۵].
رویکرد به "عمل صالح" نیازمند عنایت خداست، زیرا انتخاب بهترین عمل فقط با یاری او میسر می‌شود: «بارالها! مرا به توفیق و راهنمایی خود، یاری نمای و در آهنگ کار شایسته، بیان سخن پسندیده و انجام عمل نیکو یاری‌ام ده»[۶]. در مکتب امام سجاد (ع)، نهایت سعی انسان نیز نمی‌تواند موجب عملی فراخور عظمت خداوند شود. شفاعت پیامبر و ائمه (ع) از الطاف خداوند نسبت به انسان و از عوامل فزونی برکت و ارزش عمل است. از این رو در صحیفه سجادیه می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ... فَإِنِّي لَمْ آتِكَ ثِقَةً مِنِّي بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ سَلَامُكَ»[۷]؛ «ای خداوند! من به اتکای عمل صالح خود به نزد تو نیامده‌ام و به شفاعت هیچ مخلوقی، جز شفاعت محمد (ص) و اهل‌بیت او (ع) امید نبسته‌ام». «ای خداوند! هرچند نتوانسته‌ام اعمال نیک شایسته‌ای به پیشگاه تو تقدیم کنم،... ولی از درهایی که خودت فرمان داده‌ای، به سوی تو آمده‌ام»[۸].[۹].[۱۰]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ منشور جاوید، ج۳، ص۳۱۵.
- ↑ ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ﴾ «بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.
- ↑ ﴿وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ﴾ «و برای آنان داستان دو پسر آدم (هابیل و قابیل) را به درستی بخوان! که قربانی‌یی پیش آوردند اما از یکی از آن دو پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد، (قابیل) گفت: بی‌گمان تو را خواهم کشت! (هابیل) گفت: خداوند تنها از پرهیزگاران می‌پذیرد» سوره مائده، آیه ۲۷.
- ↑ نیایش چهلم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هفتم.
- ↑ نیایش چهل و هشتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هفتم.
- ↑ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ منشور جاوید، جعفر سبحانی، نشر توحید، قم، ۱۳۸۷.
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «عمل صالح»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۳۶.