تجسس در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{ویرایش غیرنهایی}} +)) |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = تجسس | |||
| عنوان مدخل = تجسس | |||
| مداخل مرتبط = [[تجسس در قرآن]] - [[تجسس در فقه سیاسی]] - [[تجسس در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[نفی تجسس در معارف و سیره نبوی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
[[تجسس]]: پیگیری امور پوشیده [[مردم]] و اطلاع‌گیری از [[اسرار]] آنها<ref>احمد بن یوسف سمین حلبی، عمدة الحفاظ، ج۱، ص۴۴۹.</ref>، خبرگیری و اطلاع از [[باطن]] افراد و کار دیگران<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۵۱۷.</ref>. | |||
{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>. | |||
عده‌ای [[تجسس]] و تحسس را به یک معنا و تفاوت آنها را در این نکته دانسته‌اند که [[تجسس]] به اطلاع‌یابی و [[شناخت]] امور [[مردم]] و برای [[شرّ]] اطلاق می‌شود، ولی تحسس آن خبری است که از خود فرد و برای او کسب می‌شود و در امور خیر است<ref>سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۳۲۳.</ref>؛ مانند {{متن قرآن|فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید» سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref>. | |||
کنجکاوی در امور شخصی و نقض [[حریم]] خصوصی افراد از [[محرمات الهی]] است که در [[قرآن کریم]] از آن [[نهی]] شده است: {{متن قرآن|إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا}}<ref>«برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref><ref>برای اطلاع بیشتر ر. ک: بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۵۱۷. محسن معینی، "تجسس"، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۴۷۶.</ref><ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۶۱.</ref>. | |||
{{ | |||
==تجسس== | |||
«تجسس»، جست‌وجو کردن از امور پنهان دیگران. | |||
تجسس از [[عیوب]] و لغزش‌های [[مسلمان]] به [[نص]] [[قرآن کریم]]<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ}} «ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref> ممنوع و [[حرام]] است<ref>جواهر الکلام، ج۱۳، ص۲۹۸.</ref>. البته تجسس به معنای زیرنظر گرفتن کارمندان [[دولت]] و [[نظارت]] بر عملکرد آنان در چارچوب [[قوانین]] و ضوابط، جایز، بلکه مطلوب است<ref>اجوبة الاستفتائات، ج۲۱، ص۱۰۷.</ref><ref>فرهنگ فقه، ج۲، ص۳۶۱؛ فقه سیاسی، ج۷، ص۴۲۰.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۴۸۲.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1379779.jpg|22px]] [[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم''']] | |||
# [[پرونده: 1100699.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه فقه سیاسی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده: مدخل]] | [[رده: مدخل]] | ||
[[رده: تجسس]] | [[رده: تجسس]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث تجسس است. تجسس از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تجسس در قرآن - تجسس در فقه سیاسی - تجسس در جامعه‌شناسی اسلامی - نفی تجسس در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
تجسس: پیگیری امور پوشیده مردم و اطلاع‌گیری از اسرار آنها[۱]، خبرگیری و اطلاع از باطن افراد و کار دیگران[۲].
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا﴾[۳].
عده‌ای تجسس و تحسس را به یک معنا و تفاوت آنها را در این نکته دانسته‌اند که تجسس به اطلاع‌یابی و شناخت امور مردم و برای شرّ اطلاق می‌شود، ولی تحسس آن خبری است که از خود فرد و برای او کسب می‌شود و در امور خیر است[۴]؛ مانند ﴿فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ﴾[۵].
کنجکاوی در امور شخصی و نقض حریم خصوصی افراد از محرمات الهی است که در قرآن کریم از آن نهی شده است: ﴿إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا﴾[۶][۷][۸].
تجسس
«تجسس»، جست‌وجو کردن از امور پنهان دیگران. تجسس از عیوب و لغزش‌های مسلمان به نص قرآن کریم[۹] ممنوع و حرام است[۱۰]. البته تجسس به معنای زیرنظر گرفتن کارمندان دولت و نظارت بر عملکرد آنان در چارچوب قوانین و ضوابط، جایز، بلکه مطلوب است[۱۱][۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ احمد بن یوسف سمین حلبی، عمدة الحفاظ، ج۱، ص۴۴۹.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۵۱۷.
- ↑ «ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.
- ↑ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۳۲۳.
- ↑ «ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید» سوره یوسف، آیه ۸۷.
- ↑ «برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید» سوره حجرات، آیه ۱۲.
- ↑ برای اطلاع بیشتر ر. ک: بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۵۱۷. محسن معینی، "تجسس"، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۴۷۶.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۱۶۱.
- ↑ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ﴾ «ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناپسند می‌دارید و از خداوند پروا کنید که خداوند توبه‌پذیری بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۲.
- ↑ جواهر الکلام، ج۱۳، ص۲۹۸.
- ↑ اجوبة الاستفتائات، ج۲۱، ص۱۰۷.
- ↑ فرهنگ فقه، ج۲، ص۳۶۱؛ فقه سیاسی، ج۷، ص۴۲۰.
- ↑ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص ۴۸۲.