عقل مطبوع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]] | + - [[)) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ولایت}} | {{ولایت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = عقل | |||
| عنوان مدخل = [[عقل مطبوع]] | |||
| مداخل مرتبط = [[عقل مطبوع در قرآن]] - [[عقل مطبوع در حدیث]] - [[عقل مطبوع در اخلاق اسلامی]] - [[عقل مطبوع در عرفان اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = عقل مطبوع (پرسش) | |||
}} | |||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
*نیرویی که [[خداوند]] در [[انسان]] [[آفریده]] تا به وسيله آن حقایق را [[درک]] کند. این نیرو [[عقل]] [[فطری]] یا طبیعی نامیده می‌شود و در [[روایات]] با عنوان [[عقل]] مطبوع از آن یاد شده است. | * نیرویی که [[خداوند]] در [[انسان]] [[آفریده]] تا به وسيله آن حقایق را [[درک]] کند. این نیرو [[عقل]] [[فطری]] یا طبیعی نامیده می‌شود و در [[روایات]] با عنوان [[عقل]] مطبوع از آن یاد شده است. | ||
*[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref> | * [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref> | ||
*طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند. | * طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند. | ||
*در روایتی از [[رسول خدا]]{{ع}} آمده است: "[[خداوند]] چیزی [[برتر]] از [[عقل]] بین [[بندگان]] خویش قسمت نکرده است"<ref>{{متن حدیث|مَا قَسَمَ اَللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ اَلْعَقْلِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۱، ص۱۲.</ref>. | * در روایتی از [[رسول خدا]] {{ع}} آمده است: "[[خداوند]] چیزی [[برتر]] از [[عقل]] بین [[بندگان]] خویش قسمت نکرده است"<ref>{{متن حدیث|مَا قَسَمَ اَللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ اَلْعَقْلِ}}؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۱، ص۱۲.</ref>. | ||
*و می‌فرماید: "[[خداوند]] چیزی گرامی‌تر از [[عقل]] نیافریده است"<ref>{{متن حدیث|ما خلق الله خلقا اكوم عليه من العقل}}؛ محمودی، نهج السعادة، ۸، ص۱۷۴.</ref>. | * و می‌فرماید: "[[خداوند]] چیزی گرامی‌تر از [[عقل]] نیافریده است"<ref>{{متن حدیث|ما خلق الله خلقا اكوم عليه من العقل}}؛ محمودی، نهج السعادة، ۸، ص۱۷۴.</ref>. | ||
*منظور از [[عقل]] در این دو [[حدیث شریف]]، [[عقل]] طبیعی است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق | * منظور از [[عقل]] در این دو [[حدیث شریف]]، [[عقل]] طبیعی است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۱۶۹-۱۷۰.</ref>. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* [[پرونده:1100246.jpg|22px]] [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|'''اخلاق الاهی ج۱''']] | * [[پرونده:1100246.jpg|22px]] [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|'''اخلاق الاهی ج۱''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده: عقل]] | [[رده: عقل]] | ||
[[رده: عقل مطبوع]] | [[رده: عقل مطبوع]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۴
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عقل است. عقل مطبوع از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عقل مطبوع در قرآن - عقل مطبوع در حدیث - عقل مطبوع در اخلاق اسلامی - عقل مطبوع در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
- نیرویی که خداوند در انسان آفریده تا به وسيله آن حقایق را درک کند. این نیرو عقل فطری یا طبیعی نامیده می‌شود و در روایات با عنوان عقل مطبوع از آن یاد شده است.
- امیرالمؤمنین (ع) در کلامی موزون، عقل طبیعی را به چشم و عقل تجربی را به نور خورشید تشبیه کرده است. می‌فرماید: "من عقل را بر دو گونه یافتم عقل طبیعی و عقل شنیدنی عقل شنیدنی نفعی ندارد اگر عقل طبیعی نباشد چنان که نور خورشید نفعی ندارد اگر نور دیده بسته باشد"[۱]
- طبق این کلام شریف، درک حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به بینایی و از طرفی منوط به نور خورشید است، درک حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به قوه مدركه انسان است و همان طور که نور خورشید نمی‌تواند نابینایی انسان را جبران کند و به تنهایی دیدن اشیا را باعث شود، آموزش و کسب تجربه هرچند پیوسته و قوی نمی‌تواند کمبود درک و فهم انسان را جبران کند.
- در روایتی از رسول خدا (ع) آمده است: "خداوند چیزی برتر از عقل بین بندگان خویش قسمت نکرده است"[۲].
- و می‌فرماید: "خداوند چیزی گرامی‌تر از عقل نیافریده است"[۳].
- منظور از عقل در این دو حدیث شریف، عقل طبیعی است[۴].
منابع
پانویس
- ↑ حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.
- ↑ «مَا قَسَمَ اَللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ اَلْعَقْلِ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۱، ص۱۲.
- ↑ «ما خلق الله خلقا اكوم عليه من العقل»؛ محمودی، نهج السعادة، ۸، ص۱۷۴.
- ↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱، ص۱۶۹-۱۷۰.