ماتم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]] | + - [[)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = عزاداری | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
'''ماتم'''، مأتم، مآتم و... به معنای [[عزاداری]] و [[مصیبت]] و عزاست. اصل آن به معنای محلّ تجمّع [[زنان]] و مردان در [[غم]] و [[شادی]] است<ref>مجمع البحرین، طریحی.</ref>، امّا به مراسمی هم که در [[سوگواری امام حسین]]{{ع}} برگزار می‌شود، میگویند. | |||
== مقدمه == | |||
==مقدمه== | به محلّ عزاداری، [[عزاخانه]]، ماتم‌سرا و ماتم‌کده هم گفته می‌شود. به برگزار کردن [[آیین]] [[سوگواری]]، ماتم گرفتن و به ماتم نشستن میگویند. در آداب اسلامی، اقامۀ [[عزا]] برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است<ref>ر.ک: «بحار الأنوار»، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ «باب التعزیة و المآتم» که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت‌گویی و سوگواری پرداخته است.</ref>. دربارۀ [[سید الشهدا]]{{ع}} [[روایات]] بسیاری آمده است که برای آن حضرت در [[ملکوت]] اعلا ماتم‌ها برگزار شد. در [[زیارت]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|وَ أُقِيمَتْ عَلَيْكَ الْمَأْتَمُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ}}<ref>بحار الأنوار، ج۹۸، ص۲۴۱ و ۳۲۳.</ref>. | ||
به محلّ | |||
اسیران اهل بیت{{عم}} چون به [[شام]] برده شدند و وارد دربار یزید گشتند، [[خاندان اموی]] هم برای [[شهدای کربلا]] ماتم برپا کردند<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۴۳ و ۱۵۵.</ref>. [[امّ سلمه]] نیز، پس از خبر یافتن از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به [[خون]] تبدیل شده بود، آن [[روز]] را روز ماتم و [[نوحه]] بر حسین{{ع}} قرار داد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۳۱.</ref>. به [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}، پس از [[شهادت]] [[ابا عبدالله]]، [[همسر]] او ماتم برای او برپا داشت و از ماده‌ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می‌کرد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۷۰؛ فروع کافی، ج۱، ص۴۶۶.</ref>. عظیم‌ترین ماتم [[تاریخ]]، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمی‌شود. | |||
عظیم‌ترین ماتم [[تاریخ]]، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از | |||
ایّام [[عاشورا]] برای [[شیعه]]، فصل [[گریستن]] و به [[عزای حسینی]] نشستن است و این [[سنّت]] [[دینی]] مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان | ایّام [[عاشورا]] برای [[شیعه]]، فصل [[گریستن]] و به [[عزای حسینی]] نشستن است و این [[سنّت]] [[دینی]] مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان عاشورا گشته است. عاشورا برای [[پیروان اهل بیت]]، روز غم و [[اندوه]] و برای جفاکاران مخالف [[عترت]]، روز شادی بوده است. [[سرزمین شام]] و [[عراق]] در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است، [[سیّد رضی]] در یکی از اشعارش از سوگواری‌های [[سرزمین عراق]] یاد می‌کند که [[شامیان]]، همان‌ها را [[روز]] [[عید]] و جشن می‌دانستند: {{عربی|كانت مآتم بالعراق تعدها * أموية بالشام من أعيادها}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۵۰.</ref>. | ||
[[حضرت سجاد]]{{ع}} نیز در شعری از سختی‌های روزگارشان پس از [[عاشورا]] و محنت‌های جانکاه آن [[روزگار]] [[سخن]] می‌گوید، از جمله می‌فرماید: {{متن حدیث|يَفْرَحُ هَذَا الْوَرَى بِعِيدِهِمْوَ نَحْنُ أَعْيَادُنَا مَآتِمُنَا}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۶، ص۹۲.</ref>. این [[مردم]] به عیدشان خوش حال می‌شوند، در حالی که عید‌های ما، سوگ و ماتم ماست. این مضمون همان سخن معروف است که: "[[بنی امیّه]] برای ما عید نگذاشتند"<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص۴۲۵.</ref>. | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:عزاداری]] | ||
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]] | [[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۲
ماتم، مأتم، مآتم و... به معنای عزاداری و مصیبت و عزاست. اصل آن به معنای محلّ تجمّع زنان و مردان در غم و شادی است[۱]، امّا به مراسمی هم که در سوگواری امام حسین(ع) برگزار می‌شود، میگویند.
مقدمه
به محلّ عزاداری، عزاخانه، ماتم‌سرا و ماتم‌کده هم گفته می‌شود. به برگزار کردن آیین سوگواری، ماتم گرفتن و به ماتم نشستن میگویند. در آداب اسلامی، اقامۀ عزا برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است[۲]. دربارۀ سید الشهدا(ع) روایات بسیاری آمده است که برای آن حضرت در ملکوت اعلا ماتم‌ها برگزار شد. در زیارت می‌خوانیم: «وَ أُقِيمَتْ عَلَيْكَ الْمَأْتَمُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ»[۳].
اسیران اهل بیت(ع) چون به شام برده شدند و وارد دربار یزید گشتند، خاندان اموی هم برای شهدای کربلا ماتم برپا کردند[۴]. امّ سلمه نیز، پس از خبر یافتن از شهادت امام حسین(ع) توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به خون تبدیل شده بود، آن روز را روز ماتم و نوحه بر حسین(ع) قرار داد[۵]. به روایت امام صادق(ع)، پس از شهادت ابا عبدالله، همسر او ماتم برای او برپا داشت و از ماده‌ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می‌کرد[۶]. عظیم‌ترین ماتم تاریخ، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمی‌شود.
ایّام عاشورا برای شیعه، فصل گریستن و به عزای حسینی نشستن است و این سنّت دینی مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان عاشورا گشته است. عاشورا برای پیروان اهل بیت، روز غم و اندوه و برای جفاکاران مخالف عترت، روز شادی بوده است. سرزمین شام و عراق در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است، سیّد رضی در یکی از اشعارش از سوگواری‌های سرزمین عراق یاد می‌کند که شامیان، همان‌ها را روز عید و جشن می‌دانستند: كانت مآتم بالعراق تعدها * أموية بالشام من أعيادها[۷].
حضرت سجاد(ع) نیز در شعری از سختی‌های روزگارشان پس از عاشورا و محنت‌های جانکاه آن روزگار سخن می‌گوید، از جمله می‌فرماید: «يَفْرَحُ هَذَا الْوَرَى بِعِيدِهِمْوَ نَحْنُ أَعْيَادُنَا مَآتِمُنَا»[۸]. این مردم به عیدشان خوش حال می‌شوند، در حالی که عید‌های ما، سوگ و ماتم ماست. این مضمون همان سخن معروف است که: "بنی امیّه برای ما عید نگذاشتند"[۹].
منابع
پانویس
- ↑ مجمع البحرین، طریحی.
- ↑ ر.ک: «بحار الأنوار»، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ «باب التعزیة و المآتم» که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت‌گویی و سوگواری پرداخته است.
- ↑ بحار الأنوار، ج۹۸، ص۲۴۱ و ۳۲۳.
- ↑ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۴۳ و ۱۵۵.
- ↑ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۳۱.
- ↑ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۷۰؛ فروع کافی، ج۱، ص۴۶۶.
- ↑ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۵۰.
- ↑ بحار الأنوار، ج۴۶، ص۹۲.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۴۲۵.