موالی قوم در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۸

مقدمه

موالی قوم، به مسلمانان غیر عرب گفته می‌شد که به لحاظ نسب، جزو قبیله‌ای نبودند، لکن به وسیله عقد و یا آزاد شدن توسط قبیله‌ای، به عنوان دوستان آن قبیله به شمار می‌آمدند؛ نظیر زید بن حارثه، اسامة بن زید، بلال حبشی، سلمان فارسی و...^[۱]. رسول خدا (ص) در این مورد فرمود: «مَوْلَى الْقَوْمِ مِنْهُمْ»^[۲]. در صدر اسلام، هیچ مسلمانی با موالی قوم، بدون حضور آن قوم پیمان نمی‌بست. و این امر یکی از موادّ پیمان عمومی بود که رسول خدا (ص) در سال نخست هجرت، میان مسلمانان، یهودیان و مشرکان یثرب برقرار کرد^[۳]، و نیز از طریق پیمان موالی، عده‌ای را به عنوان دوستان خود برگزید که می‌توان به زید بن حارثه، سلمان فارسی و اسامة بن زید اشاره کرد. موالیان از نظر اجتماعی، پس از عرب‌های مسلمان قرار داشتند؛ مانند تازه مسلمانان عراق و خراسان که برای استفاده از امتیاز عدم پرداخت مالیات، دهکده‌های خود را که در آن کشاورزی می‌کردند رها کرده و به سوی شهرها شتافتند. این مسلمانان، جزو موالیان اقوام آن مناطق شدند؛ ولی همواره از تبعیض و فاصله طبقاتی بین آنها واعراب ناراضی بودند. گرچه در علوم و هنرهای زیبا مهارتی خاص داشتند که این تبعیضات ناروا، خود عاملی شد در جهت شکل‌گیری نهضت شعوبیه^[۴]. بنی امیه، موالی را "الحمراء" نامیده‌اند^[۵].^[۶]

منابع

فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی

پانویس

↑ جمل من انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۷؛ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.
↑ صحیح بخاری، کتاب مناقب، ص۱۴؛ مسند احمد، ج۳، ص۴۴۸؛ سیره ابن هشام، ج۳، ص۷۷.
↑ سیره ابن هشام، ج۲، ص۵۰۱؛ الاموال، ص۱۲۵ و ۲۰۲؛ بحار الانوار، ج۱۹، ص۱۱۰.
↑ الامام علی صوت العدالة الانسانیه، ج۶، ص۶۱۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۹۲؛ وفیات الاعیان، ج۱، ص۸۳؛ الاغانی، ج۹، ص۳۶ و ۱۲۰.
↑ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.
↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۷۲.

[1] جمل من انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۷؛ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.

[2] صحیح بخاری، کتاب مناقب، ص۱۴؛ مسند احمد، ج۳، ص۴۴۸؛ سیره ابن هشام، ج۳، ص۷۷.

[3] سیره ابن هشام، ج۲، ص۵۰۱؛ الاموال، ص۱۲۵ و ۲۰۲؛ بحار الانوار، ج۱۹، ص۱۱۰.

[4] الامام علی صوت العدالة الانسانیه، ج۶، ص۶۱۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۹۲؛ وفیات الاعیان، ج۱، ص۸۳؛ الاغانی، ج۹، ص۳۶ و ۱۲۰.

[5] تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.

[6] فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۷۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = موالی قوم
+| عنوان مدخل  = موالی قوم
+| مداخل مرتبط = [[موالی قوم در تاریخ اسلامی]] - [[موالی قوم در فقه سیاسی]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
-{{امامت}}
+== مقدمه ==
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[موالی قوم]]''' است. "'''[[موالی قوم]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+موالی قوم، به [[مسلمانان]] [[غیر عرب]] گفته می‌شد که به لحاظ [[نسب]]، جزو قبیله‌ای نبودند، لکن به وسیله [[عقد]] و یا [[آزاد]] شدن توسط قبیله‌ای، به عنوان [[دوستان]] آن [[قبیله]] به شمار می‌آمدند؛ نظیر [[زید بن حارثه]]، [[اسامة بن زید]]، [[بلال حبشی]]، [[سلمان فارسی]] و...<ref>جمل من انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۷؛ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} در این مورد فرمود: {{متن حدیث|مَوْلَى الْقَوْمِ مِنْهُمْ}}<ref>صحیح بخاری، کتاب مناقب، ص۱۴؛ مسند احمد، ج۳، ص۴۴۸؛ سیره ابن هشام، ج۳، ص۷۷.</ref>.
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[موالی قوم در قرآن]] - [[موالی قوم در حدیث]] - [[موالی قوم در فقه اسلامی]] - [[موالی قوم در فقه سیاسی]]</div>
+در [[صدر اسلام]]، هیچ [[مسلمانی]] با موالی قوم، بدون حضور آن [[قوم]] [[پیمان]] نمی‌بست. و این امر یکی از موادّ پیمان عمومی بود که رسول خدا {{صل}} در سال نخست [[هجرت]]، میان مسلمانان، [[یهودیان]] و [[مشرکان]] یثرب برقرار کرد<ref>سیره ابن هشام، ج۲، ص۵۰۱؛ الاموال، ص۱۲۵ و ۲۰۲؛ بحار الانوار، ج۱۹، ص۱۱۰.</ref>، و نیز از طریق پیمان [[موالی]]، عده‌ای را به عنوان دوستان خود برگزید که می‌توان به زید بن حارثه، سلمان فارسی و اسامة بن زید اشاره کرد. [[موالیان]] از نظر [[اجتماعی]]، پس از عرب‌های [[مسلمان]] قرار داشتند؛ مانند تازه مسلمانان [[عراق]] و [[خراسان]] که برای استفاده از امتیاز عدم پرداخت [[مالیات]]، دهکده‌های خود را که در آن [[کشاورزی]] می‌کردند رها کرده و به سوی [[شهرها]] شتافتند. این مسلمانان، جزو موالیان [[اقوام]] آن مناطق شدند؛ ولی همواره از [[تبعیض]] و فاصله طبقاتی بین آنها واعراب ناراضی بودند. گرچه در [[علوم]] و هنرهای [[زیبا]] مهارتی خاص داشتند که این تبعیضات ناروا، خود عاملی شد در جهت شکل‌گیری [[نهضت]] شعوبیه<ref>الامام علی صوت العدالة الانسانیه، ج۶، ص۶۱۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۹۲؛ وفیات الاعیان، ج۱، ص۸۳؛ الاغانی، ج۹، ص۳۶ و ۱۲۰.</ref>. [[بنی امیه]]، موالی را "الحمراء" نامیده‌اند<ref>تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۷۲.</ref>
-<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[موالی قوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
-==مقدمه==
+== منابع ==
-موالی قوم، به [[مسلمانان]] [[غیر عرب]] گفته می‌شد که به لحاظ [[نسب]]، جزو قبیله‌ای نبودند، ولیکن به وسیله [[عقد]] و یا [[آزاد]] شدن توسط قبیله‌ای، به عنوان [[دوستان]] آن [[قبیله]] به شمار می‌آمدند؛ نظیر [[زید بن حارثه]]، [[اسامة بن زید]]، [[بلال حبشی]]، [[سلمان فارسی]] و...<ref>جمل من انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۷؛ تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} در این مورد فرمود: {{متن حدیث|مَوْلَى الْقَوْمِ مِنْهُمْ}}<ref>صحیح بخاری، کتاب مناقب، ص۱۴؛ مسند احمد، ج۳، ص۴۴۸؛ سیره ابن هشام، ج۳، ص۷۷.</ref>.
+{{منابع}}
-در [[صدر اسلام]]، هیچ [[مسلمانی]] با موالی قوم، بدون حضور آن [[قوم]] [[پیمان]] نمی‌بست. و این امر یکی از موادّ پیمان عمومی بود که رسول خدا{{صل}} در سال نخست [[هجرت]]، میان مسلمانان، [[یهودیان]] و [[مشرکان]] یثرب برقرار کرد<ref>سیره ابن هشام، ج۲، ص۵۰۱؛ الاموال، ص۱۲۵ و ۲۰۲؛ بحار الانوار، ج۱۹، ص۱۱۰.</ref>، و نیز از طریق پیمان [[موالی]]، عده‌ای را به عنوان دوستان خود برگزید که می‌توان به زید بن حارثه، سلمان فارسی و اسامة بن زید اشاره کرد. [[موالیان]] از نظر [[اجتماعی]]، پس از عرب‌های [[مسلمان]] قرار داشتند؛ مانند تازه مسلمانان [[عراق]] و [[خراسان]] که برای استفاده از امتیاز عدم پرداخت [[مالیات]]، دهکده‌های خود را که در آن [[کشاورزی]] می‌کردند رها کرده و به سوی [[شهرها]] شتافتند. این مسلمانان، جزو موالیان [[اقوام]] آن مناطق شدند؛ ولی همواره از [[تبعیض]] و فاصله طبقاتی بین آنها واعراب ناراضی بودند. گرچه در [[علوم]] و هنرهای [[زیبا]] مهارتی خاص داشتند که این تبعیضات ناروا، خود عاملی شد در جهت شکل‌گیری [[نهضت]] شعوبیه<ref>الامام علی صوت العدالة الانسانیه، ج۶، ص۶۱۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۹۲؛ وفیات الاعیان، ج۱، ص۸۳؛ الاغانی، ج۹، ص۳۶ و ۱۲۰.</ref>.
+# [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']]
-[[بنی امیه]]، موالی را "الحمراء" نامیده‌اند<ref>تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۹.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۷۲.</ref>.
+{{پایان منابع}}
-==منابع==
-* [[پرونده:11677.jpg|22px]] [[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|'''واژه‌نامه فقه سیاسی''']]
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
+[[رده:مفاهیم]]
-[[رده:موالی قوم در فقه سیاسی]]
-[[رده:مدخل]]