ماتم: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== {{یادآوری پانویس}} {{پانویس}} +== پانویس == {{پانویس}}))
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = عزاداری
| عنوان مدخل  =
| مداخل مرتبط =
| پرسش مرتبط  =
}}


{{امامت}}
'''ماتم'''، مأتم، مآتم و... به معنای [[عزاداری]] و [[مصیبت]] و عزاست. اصل آن به معنای محلّ تجمّع [[زنان]] و مردان در [[غم]] و [[شادی]] است<ref>مجمع البحرین، طریحی.</ref>، امّا به مراسمی هم که در [[سوگواری امام حسین]]{{ع}} برگزار می‌شود، می‌‌گویند.  
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ماتم در حدیث]] - [[ماتم در تاریخ اسلامی]] - [[ماتم در معارف و سیره حسینی]]</div>
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام حسین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>


'''ماتم'''، مأتم، مآتم و... به معنای [[عزاداری]] و [[مصیبت]] و عزاست. اصل آن به معنای محلّ تجمّع [[زنان]] و مردان در [[غم]] و [[شادی]] است<ref>مجمع البحرین، طریحی.</ref>، امّا به مراسمی هم که در [[سوگواری امام حسین]]{{ع}} برگزار می‌شود، می‌‌گویند.
== مقدمه ==
==مقدمه==
به محلّ عزاداری، [[عزاخانه]]، ماتم‌سرا و ماتم‌کده هم گفته می‌شود. به برگزار کردن [[آیین]] [[سوگواری]]، ماتم گرفتن و به ماتم نشستن می‌گویند. در آداب اسلامی، اقامۀ [[عزا]] برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است<ref>ر.ک: «بحار الأنوار»، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ «باب التعزیة و المآتم» که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت‌گویی و سوگواری پرداخته است.</ref>. دربارۀ [[سید الشهدا]]{{ع}} [[روایات]] بسیاری آمده است که برای آن حضرت در [[ملکوت]] اعلا ماتم‌ها برگزار شد. در [[زیارت]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|وَ أُقِيمَتْ عَلَيْكَ الْمَأْتَمُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ}}<ref>بحار الأنوار، ج۹۸، ص۲۴۱ و ۳۲۳.</ref>.
به محلّ [[عزاداری]]، [[عزاخانه]]، ماتم‌سرا و ماتم‌کده هم گفته می‌شود. به برگزار کردن [[آیین]] [[سوگواری]]، ماتم گرفتن و به ماتم نشستن می‌گویند. در [[آداب اسلامی]]، اقامۀ عزا برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است<ref>ر.ک: «بحار الأنوار»، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ «باب التعزیة و المآتم» که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت‌گویی و سوگواری پرداخته است.</ref>. دربارۀ [[سید الشهدا]]{{ع}} [[روایات]] بسیاری آمده است که برای آن [[حضرت]] در [[ملکوت]] اعلا ماتم‌ها برگزار شد. در [[زیارت]] می‌خوانیم: {{متن حدیث|وَ أُقِيمَتْ عَلَيْكَ الْمَأْتَمُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ}}<ref>بحار الأنوار، ج۹۸، ص۲۴۱ و ۳۲۳.</ref>.


[[اسیران]] [[اهل بیت]]{{عم}} چون به [[شام]] برده شدند و وارد دربار [[یزید]] گشتند، [[خاندان]] [[اموی]] هم برای [[شهدای کربلا]] ماتم برپا کردند<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۴۳ و ۱۵۵.</ref>. امّ سلمه نیز، پس از خبر یافتن از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} توسّط آن شیشۀ پر از [[خاک]] که به [[خون]] تبدیل شده بود، آن روز را روز ماتم و [[نوحه]] بر [[حسین]]{{ع}} قرار داد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۳۱.</ref>. به [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}، پس از [[شهادت]] [[ابا عبدالله]]، [[همسر]] او ماتم برای او برپا داشت و از ماده‌ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می‌کرد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۷۰؛ فروع کافی، ج۱، ص۴۶۶.</ref>.
اسیران اهل بیت{{عم}} چون به [[شام]] برده شدند و وارد دربار یزید گشتند، [[خاندان اموی]] هم برای [[شهدای کربلا]] ماتم برپا کردند<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۴۳ و ۱۵۵.</ref>. [[امّ سلمه]] نیز، پس از خبر یافتن از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به [[خون]] تبدیل شده بود، آن [[روز]] را روز ماتم و [[نوحه]] بر حسین{{ع}} قرار داد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۳۱.</ref>. به [[روایت]] [[امام صادق]]{{ع}}، پس از [[شهادت]] [[ابا عبدالله]]، [[همسر]] او ماتم برای او برپا داشت و از ماده‌ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می‌کرد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۷۰؛ فروع کافی، ج۱، ص۴۶۶.</ref>. عظیم‌ترین ماتم [[تاریخ]]، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمی‌شود.
عظیم‌ترین ماتم [[تاریخ]]، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از [[شور]] و سوز آن کاسته نمی‌شود.


ایّام [[عاشورا]] برای [[شیعه]]، فصل [[گریستن]] و به [[عزای حسینی]] نشستن است و این [[سنّت]] [[دینی]] مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان [[عاشورا]] گشته است. [[عاشورا]] برای [[پیروان اهل بیت]]، روز [[غم]] و [[اندوه]] و برای جفاکاران [[مخالف]] [[عترت]]، روز [[شادی]] بوده است. [[سرزمین]] [[شام]] و [[عراق]] در این زمینه دو روش [[مخالف]] هم داشته است، [[سیّد رضی]] در یکی از اشعارش از سوگواری‌های [[سرزمین]] [[عراق]] یاد می‌کند که [[شامیان]]، همان‌ها را روز [[عید]] و [[جشن]] می‌دانستند: {{عربی|كانت مآتم بالعراق تعدها * أموية بالشام من أعيادها}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۵۰.</ref>
ایّام [[عاشورا]] برای [[شیعه]]، فصل [[گریستن]] و به [[عزای حسینی]] نشستن است و این [[سنّت]] [[دینی]] مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان عاشورا گشته است. عاشورا برای [[پیروان اهل بیت]]، روز غم و [[اندوه]] و برای جفاکاران مخالف [[عترت]]، روز شادی بوده است. [[سرزمین شام]] و [[عراق]] در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است، [[سیّد رضی]] در یکی از اشعارش از سوگواری‌های [[سرزمین عراق]] یاد می‌کند که [[شامیان]]، همان‌ها را [[روز]] [[عید]] و جشن می‌دانستند: {{عربی|كانت مآتم بالعراق تعدها * أموية بالشام من أعيادها}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۵۰.</ref>.
[[حضرت سجاد]]{{ع}} نیز در شعری از سختی‌های روزگارشان پس از [[عاشورا]] و محنت‌های جانکاه آن روزگار سخن می‌گوید، از جمله می‌فرماید: {{متن حدیث|يَفْرَحُ هَذَا الْوَرَى بِعِيدِهِمْوَ نَحْنُ أَعْيَادُنَا مَآتِمُنَا}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۶، ص۹۲.</ref>. این [[مردم]] به عیدشان خوش حال می‌شوند، در حالی که عید‌های ما، سوگ و ماتم ماست. این مضمون همان سخن معروف است که: "[[بنی امیّه]] برای ما [[عید]] نگذاشتند"<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۲۵.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
[[حضرت سجاد]]{{ع}} نیز در شعری از سختی‌های روزگارشان پس از [[عاشورا]] و محنت‌های جانکاه آن [[روزگار]] [[سخن]] می‌گوید، از جمله می‌فرماید: {{متن حدیث|يَفْرَحُ هَذَا الْوَرَى بِعِيدِهِمْوَ نَحْنُ أَعْيَادُنَا مَآتِمُنَا}}<ref>بحار الأنوار، ج۴۶، ص۹۲.</ref>. این [[مردم]] به عیدشان خوش حال می‌شوند، در حالی که عید‌های ما، سوگ و ماتم ماست. این مضمون همان سخن معروف است که: "[[بنی امیّه]] برای ما عید نگذاشتند"<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص۴۲۵.</ref>.


==منابع==
== منابع ==
* [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]
{{منابع}}
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]
{{پایان منابع}}


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:ماتم]]
[[رده:عزاداری]]
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]]
[[رده:مدخل فرهنگ عاشورا]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۰۲

ماتم، مأتم، مآتم و... به معنای عزاداری و مصیبت و عزاست. اصل آن به معنای محلّ تجمّع زنان و مردان در غم و شادی است[۱]، امّا به مراسمی هم که در سوگواری امام حسین(ع) برگزار می‌شود، می‌‌گویند.

مقدمه

به محلّ عزاداری، عزاخانه، ماتم‌سرا و ماتم‌کده هم گفته می‌شود. به برگزار کردن آیین سوگواری، ماتم گرفتن و به ماتم نشستن می‌گویند. در آداب اسلامی، اقامۀ عزا برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است[۲]. دربارۀ سید الشهدا(ع) روایات بسیاری آمده است که برای آن حضرت در ملکوت اعلا ماتم‌ها برگزار شد. در زیارت می‌خوانیم: «وَ أُقِيمَتْ عَلَيْكَ الْمَأْتَمُ فِي أَعْلَى عِلِّيِّينَ»[۳].

اسیران اهل بیت(ع) چون به شام برده شدند و وارد دربار یزید گشتند، خاندان اموی هم برای شهدای کربلا ماتم برپا کردند[۴]. امّ سلمه نیز، پس از خبر یافتن از شهادت امام حسین(ع) توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به خون تبدیل شده بود، آن روز را روز ماتم و نوحه بر حسین(ع) قرار داد[۵]. به روایت امام صادق(ع)، پس از شهادت ابا عبدالله، همسر او ماتم برای او برپا داشت و از ماده‌ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می‌کرد[۶]. عظیم‌ترین ماتم تاریخ، همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمی‌شود.

ایّام عاشورا برای شیعه، فصل گریستن و به عزای حسینی نشستن است و این سنّت دینی مایۀ بقای یاد حماسه‌سازان عاشورا گشته است. عاشورا برای پیروان اهل بیت، روز غم و اندوه و برای جفاکاران مخالف عترت، روز شادی بوده است. سرزمین شام و عراق در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است، سیّد رضی در یکی از اشعارش از سوگواری‌های سرزمین عراق یاد می‌کند که شامیان، همان‌ها را روز عید و جشن می‌دانستند: كانت مآتم بالعراق تعدها * أموية بالشام من أعيادها[۷].

حضرت سجاد(ع) نیز در شعری از سختی‌های روزگارشان پس از عاشورا و محنت‌های جانکاه آن روزگار سخن می‌گوید، از جمله می‌فرماید: «يَفْرَحُ هَذَا الْوَرَى بِعِيدِهِمْوَ نَحْنُ أَعْيَادُنَا مَآتِمُنَا»[۸]. این مردم به عیدشان خوش حال می‌شوند، در حالی که عید‌های ما، سوگ و ماتم ماست. این مضمون همان سخن معروف است که: "بنی امیّه برای ما عید نگذاشتند"[۹].

منابع

پانویس

  1. مجمع البحرین، طریحی.
  2. ر.ک: «بحار الأنوار»، ج۷۹، ص۷۱ تا ۱۱۳ «باب التعزیة و المآتم» که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت‌گویی و سوگواری پرداخته است.
  3. بحار الأنوار، ج۹۸، ص۲۴۱ و ۳۲۳.
  4. بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۴۳ و ۱۵۵.
  5. بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۳۱.
  6. بحار الأنوار، ج۴۵، ص۱۷۰؛ فروع کافی، ج۱، ص۴۶۶.
  7. بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۵۰.
  8. بحار الأنوار، ج۴۶، ص۹۲.
  9. محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۴۲۵.