حسن بصری: تفاوت میان نسخه‌ها
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[حسن بصری در علوم قرآنی]] - [[حسن بصری در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[ابوسعید حسن بن یسار بصری انصاری]] از [[مردم]] میشان،<ref>الطبقات الکبری ۷/۱۵۶.</ref> ناحیه‌ای بزرگ بین واسط، [[بصره]] و [[اهواز]]<ref>معجم البلدان ۵/۲۴۲.</ref> است. گفته شده که پدرش [[یسار]] از [[اسیران]] میشان بوده و هنگامی که به [[مدینه]] برده شد، ربیع دختر [[نضر]] (عمه [[أنس بن مالک]]) او را خرید و [[آزاد]] کرد. | [[ابوسعید حسن بن یسار بصری انصاری]] از [[مردم]] میشان،<ref>الطبقات الکبری ۷/۱۵۶.</ref> ناحیه‌ای بزرگ بین واسط، [[بصره]] و [[اهواز]]<ref>معجم البلدان ۵/۲۴۲.</ref> است. گفته شده که پدرش [[یسار]] از [[اسیران]] میشان بوده و هنگامی که به [[مدینه]] برده شد، ربیع دختر [[نضر]] (عمه [[أنس بن مالک]]) او را خرید و [[آزاد]] کرد. | ||
حسن به سال ۲۱هـ در مدینه متولد گردید و در [[وادی القری]] نشأت یافت. به گفته وی تا چهارده سالگی هنگامی که [[عثمان بن عفان]] کشته شد، در مدینه بوده<ref>الطبقات الکبری ۷/۱۵۶و ۱۵۷.</ref> و در سن شانزده هنگام [[جنگ جمل]]، از مدینه خارج شده و در این [[جنگ]] شرکت نکرده است. وی [[علوم]] قرائت را از بزرگانی چون [[حطان بن عبدالله رقاشی]] و [[ابوالعالیه]] فرا گرفت<ref>غایة النهایه ۱/۲۳۵.</ref> و [[حدیث]] را از کسانی چون [[انس بن مالک]]، [[جابر بن عبدالله انصاری]] و [[عبدالله بن عباس]] آموخته و [[روایت]] کرده است.<ref>تهذیب الکمال ۶/۹۷و ۹۸.</ref> گویند که حسن فردی [[فقیه]]، [[قاری]] و پیشوای [[اهل]] | حسن به سال ۲۱هـ در مدینه متولد گردید و در [[وادی القری]] نشأت یافت. به گفته وی تا چهارده سالگی هنگامی که [[عثمان بن عفان]] کشته شد، در مدینه بوده<ref>الطبقات الکبری ۷/۱۵۶و ۱۵۷.</ref> و در سن شانزده هنگام [[جنگ جمل]]، از مدینه خارج شده و در این [[جنگ]] شرکت نکرده است. وی [[علوم]] قرائت را از بزرگانی چون [[حطان بن عبدالله رقاشی]] و [[ابوالعالیه]] فرا گرفت<ref>غایة النهایه ۱/۲۳۵.</ref> و [[حدیث]] را از کسانی چون [[انس بن مالک]]، [[جابر بن عبدالله انصاری]] و [[عبدالله بن عباس]] آموخته و [[روایت]] کرده است.<ref>تهذیب الکمال ۶/۹۷و ۹۸.</ref> گویند که حسن فردی [[فقیه]]، [[قاری]] و پیشوای [[اهل بصره]]<ref>الوافی بالوفیات ۱۲/۳۰۶.</ref> و به گفته [[ابن خلکان]]، کسی بود که [[علم]] و [[زهد]] و [[ورع]] و [[عبادت]] را در خود جمع کرده بود.<ref>وفیات الاعیان ۲/۶۹.</ref> عجلی بر [[وثاقت]] وی تأکید کرده است.<ref>تاریخ الثقات ۱۱۳.</ref> | ||
او دارای [[شاگردان]] بسیاری بوده که در حلقه درسش پرورش یافته‌اند که از آن میان نام بزرگانی چون [[واصل بن عطا]] از پایه گذاران [[مذهب]] [[معتزله]]،<ref>سیر اعلام النبلاء ۵/۴۶۵.</ref> [[ابوعمرو بن علاء]] و [[عاصم جحدری]] به چشم می‌‌خورد.<ref>غایة النهایه ۱/۲۳۵.</ref> [[ابونعیم اصفهانی]] می‌‌گوید که [[حسن بصری]] در [[روزگار]] [[ابوموسی]] در [[اصفهان]] بوده است.<ref>ذکر اخبار اصبهان ۱/۳۰۵.</ref> حسن به گفته خویش، زمانی همراه [[عبدالرحمان بن سمره]] در [[جنگی]] که در کابل و اندقان رخ داده، شرکت کرده است <ref> الطبقات الکبری ۷/۱۵۷.</ref> | او دارای [[شاگردان]] بسیاری بوده که در حلقه درسش پرورش یافته‌اند که از آن میان نام بزرگانی چون [[واصل بن عطا]] از پایه گذاران [[مذهب]] [[معتزله]]،<ref>سیر اعلام النبلاء ۵/۴۶۵.</ref> [[ابوعمرو بن علاء]] و [[عاصم جحدری]] به چشم می‌‌خورد.<ref>غایة النهایه ۱/۲۳۵.</ref> [[ابونعیم اصفهانی]] می‌‌گوید که [[حسن بصری]] در [[روزگار]] [[ابوموسی]] در [[اصفهان]] بوده است.<ref>ذکر اخبار اصبهان ۱/۳۰۵.</ref> حسن به گفته خویش، زمانی همراه [[عبدالرحمان بن سمره]] در [[جنگی]] که در کابل و اندقان رخ داده، شرکت کرده است <ref> الطبقات الکبری ۷/۱۵۷.</ref> | ||
الندیم می‌‌نویسد که حسن مدتی کاتب [[ربیع بن زیاد حارثی]] ([[والی خراسان]]) بود و زمانی چند برای انس بن مالک در شاپور [[کتابت]] می‌‌کرد. وی از کسانی است که با [[ابن اشعث]] [[بیعت]] کرد، ولی هنگامی که ابن اشعث [[شکست]] خورد و [[لشکریان]] او دستگیر شدند، بر [[حجاج]] وارد شد و حجاج او را [[امان]] داد، اما حسن به امان‌نامه [[اطمینان]] نکرد و از [[ترس]] حجاج متواری گشت و تا هنگام فوت متواری بود و سخنانی در [[مذمت]] حجاج گفت.<ref>الفهرست (الندیم) ۲۰۲.</ref> وی در نهایت در اول [[رجب]] سال ۱۱۰ در [[بصره]] درگذشت و در [[غرب]] شط العرب به [[خاک]] سپرده شد.<ref>لغت نامه دهخدا ۶/۷۸۹۲.</ref> او دارای آثار و تألیفاتی بوده که عبارت‌اند از: کتاب [[التفسیر للقرآن]]، کتاب [[الی عبدالملک بن مروان فی الرد علی القدریه]] کتاب [[عدد آی القرآن]]، [[نزول القرآن]]<ref>الفهرست (الندیم) ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۳۵.</ref> [[مناظره | الندیم می‌‌نویسد که حسن مدتی کاتب [[ربیع بن زیاد حارثی]] ([[والی خراسان]]) بود و زمانی چند برای انس بن مالک در شاپور [[کتابت]] می‌‌کرد. وی از کسانی است که با [[ابن اشعث]] [[بیعت]] کرد، ولی هنگامی که ابن اشعث [[شکست]] خورد و [[لشکریان]] او دستگیر شدند، بر [[حجاج]] وارد شد و حجاج او را [[امان]] داد، اما حسن به امان‌نامه [[اطمینان]] نکرد و از [[ترس]] حجاج متواری گشت و تا هنگام فوت متواری بود و سخنانی در [[مذمت]] حجاج گفت.<ref>الفهرست (الندیم) ۲۰۲.</ref> وی در نهایت در اول [[رجب]] سال ۱۱۰ در [[بصره]] درگذشت و در [[غرب]] شط العرب به [[خاک]] سپرده شد.<ref>لغت نامه دهخدا ۶/۷۸۹۲.</ref> او دارای آثار و تألیفاتی بوده که عبارت‌اند از: کتاب [[التفسیر للقرآن]]، کتاب [[الی عبدالملک بن مروان فی الرد علی القدریه]] کتاب [[عدد آی القرآن]]، [[نزول القرآن]]<ref>الفهرست (الندیم) ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۳۵.</ref> [[مناظره حسن بصری]]<ref>الذریعه ۲۲/۲۹۱.</ref> کتاب [[الاخلاص]] [[رسالة فی فضل مکّه]] و [[رسالة الی عبدالرحیم بن أنس فی الترغیب بمجاورة مکّه المکرّمة]]<ref>هدیة العارفین ۱/۲۶۵.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۲۵۰-۲۵۱.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
*[[تفسیر حسن بصری]] | * [[تفسیر حسن بصری]] | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۰۲
حسن بصری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حسن بصری در علوم قرآنی - حسن بصری در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابوسعید حسن بن یسار بصری انصاری از مردم میشان،[۱] ناحیه‌ای بزرگ بین واسط، بصره و اهواز[۲] است. گفته شده که پدرش یسار از اسیران میشان بوده و هنگامی که به مدینه برده شد، ربیع دختر نضر (عمه أنس بن مالک) او را خرید و آزاد کرد.
حسن به سال ۲۱هـ در مدینه متولد گردید و در وادی القری نشأت یافت. به گفته وی تا چهارده سالگی هنگامی که عثمان بن عفان کشته شد، در مدینه بوده[۳] و در سن شانزده هنگام جنگ جمل، از مدینه خارج شده و در این جنگ شرکت نکرده است. وی علوم قرائت را از بزرگانی چون حطان بن عبدالله رقاشی و ابوالعالیه فرا گرفت[۴] و حدیث را از کسانی چون انس بن مالک، جابر بن عبدالله انصاری و عبدالله بن عباس آموخته و روایت کرده است.[۵] گویند که حسن فردی فقیه، قاری و پیشوای اهل بصره[۶] و به گفته ابن خلکان، کسی بود که علم و زهد و ورع و عبادت را در خود جمع کرده بود.[۷] عجلی بر وثاقت وی تأکید کرده است.[۸]
او دارای شاگردان بسیاری بوده که در حلقه درسش پرورش یافته‌اند که از آن میان نام بزرگانی چون واصل بن عطا از پایه گذاران مذهب معتزله،[۹] ابوعمرو بن علاء و عاصم جحدری به چشم می‌‌خورد.[۱۰] ابونعیم اصفهانی می‌‌گوید که حسن بصری در روزگار ابوموسی در اصفهان بوده است.[۱۱] حسن به گفته خویش، زمانی همراه عبدالرحمان بن سمره در جنگی که در کابل و اندقان رخ داده، شرکت کرده است [۱۲]
الندیم می‌‌نویسد که حسن مدتی کاتب ربیع بن زیاد حارثی (والی خراسان) بود و زمانی چند برای انس بن مالک در شاپور کتابت می‌‌کرد. وی از کسانی است که با ابن اشعث بیعت کرد، ولی هنگامی که ابن اشعث شکست خورد و لشکریان او دستگیر شدند، بر حجاج وارد شد و حجاج او را امان داد، اما حسن به امان‌نامه اطمینان نکرد و از ترس حجاج متواری گشت و تا هنگام فوت متواری بود و سخنانی در مذمت حجاج گفت.[۱۳] وی در نهایت در اول رجب سال ۱۱۰ در بصره درگذشت و در غرب شط العرب به خاک سپرده شد.[۱۴] او دارای آثار و تألیفاتی بوده که عبارت‌اند از: کتاب التفسیر للقرآن، کتاب الی عبدالملک بن مروان فی الرد علی القدریه کتاب عدد آی القرآن، نزول القرآن[۱۵] مناظره حسن بصری[۱۶] کتاب الاخلاص رسالة فی فضل مکّه و رسالة الی عبدالرحیم بن أنس فی الترغیب بمجاورة مکّه المکرّمة[۱۷].[۱۸]
جستارهای وابسته
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ الطبقات الکبری ۷/۱۵۶.
- ↑ معجم البلدان ۵/۲۴۲.
- ↑ الطبقات الکبری ۷/۱۵۶و ۱۵۷.
- ↑ غایة النهایه ۱/۲۳۵.
- ↑ تهذیب الکمال ۶/۹۷و ۹۸.
- ↑ الوافی بالوفیات ۱۲/۳۰۶.
- ↑ وفیات الاعیان ۲/۶۹.
- ↑ تاریخ الثقات ۱۱۳.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۵/۴۶۵.
- ↑ غایة النهایه ۱/۲۳۵.
- ↑ ذکر اخبار اصبهان ۱/۳۰۵.
- ↑ الطبقات الکبری ۷/۱۵۷.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۲۰۲.
- ↑ لغت نامه دهخدا ۶/۷۸۹۲.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۳۵.
- ↑ الذریعه ۲۲/۲۹۱.
- ↑ هدیة العارفین ۱/۲۶۵.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۵۰-۲۵۱.