بَر (اسم الهی): تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = | | موضوع مرتبط = اسم الهی | ||
| عنوان مدخل = بَر | | عنوان مدخل = بَر | ||
| مداخل مرتبط = [[بَر در قرآن]] | | مداخل مرتبط = [[بَر در قرآن]] | ||
| خط ۹: | خط ۸: | ||
بَرّ بر وزن فَعْل صفت [[مشبهه]]<ref>التحقیق، ج ۱، ص۲۴۹، «بر».</ref> از ریشه «بَرَّ یبَرُّ» است.<ref>مقاییس‌اللغه، ج ۱، ص۱۷۷، «بر».</ref> لغویان برّ را به معنای [[محسن]] ([[نیکوکار]]) دانسته‌اند؛<ref>النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «برر».</ref> ولی همان‌گونه که برخی گفته‌اند با توجّه به ریشه آن ـ که برّ به معنای خشکی است و گستردگی و وسعت را تداعی می‌کند ـ این واژه بر کسی که [[نیکی]] و خیرش گسترده است اطلاق می‌گردد.<ref>مفردات، ص۱۱۴، «بر».</ref> البته برخی هم اصل «بَرّ» را «بِرّ» به معنای [[صدق]] <ref>لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۰ ـ ۳۷۱، «برر».</ref> و آن را به معنای صادق،<ref>لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «برر».</ref> لطیف <ref>لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «برر».</ref> و... دانسته‌اند. گفتنی است که با توجّه به اشتراک و [[وحدت]] ریشه دو واژه بَرّ و بارّ بسیاری از لغت‌شناسان این دو را مرادف هم معرّفی کرده‌اند؛<ref>مفردات، ص۱۱۴؛ النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «برر»؛ لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «بر».</ref> ولی چون برّ صفت مشبهه و بارّ اسم فاعل است می‌توان گفت بَرّ بر [[ثبات]] و دوام نیز دلالت دارد. برخی با توجّه به کثرت استعمال بَرّ در [[روایات]] و نیآمدن بارّ در [[قرآن]] [[عقیده]] دارند تنها بَرّ در زمره [[اسمای خداوند]] داخل است؛ نه بارّ؛<ref> النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «بر».</ref> ولی این عقیده درست نیست؛ زیرا در پاره‌ای از روایات و [[ادعیه]] به اسم [[شریف]] «بارّ» نیز تصریح شده است.<ref>بحارالانوار، ج۸۸، ص۴۹، ۱۸۹؛ ج۹۱، ص۳۹۲.</ref> | بَرّ بر وزن فَعْل صفت [[مشبهه]]<ref>التحقیق، ج ۱، ص۲۴۹، «بر».</ref> از ریشه «بَرَّ یبَرُّ» است.<ref>مقاییس‌اللغه، ج ۱، ص۱۷۷، «بر».</ref> لغویان برّ را به معنای [[محسن]] ([[نیکوکار]]) دانسته‌اند؛<ref>النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «برر».</ref> ولی همان‌گونه که برخی گفته‌اند با توجّه به ریشه آن ـ که برّ به معنای خشکی است و گستردگی و وسعت را تداعی می‌کند ـ این واژه بر کسی که [[نیکی]] و خیرش گسترده است اطلاق می‌گردد.<ref>مفردات، ص۱۱۴، «بر».</ref> البته برخی هم اصل «بَرّ» را «بِرّ» به معنای [[صدق]] <ref>لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۰ ـ ۳۷۱، «برر».</ref> و آن را به معنای صادق،<ref>لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «برر».</ref> لطیف <ref>لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «برر».</ref> و... دانسته‌اند. گفتنی است که با توجّه به اشتراک و [[وحدت]] ریشه دو واژه بَرّ و بارّ بسیاری از لغت‌شناسان این دو را مرادف هم معرّفی کرده‌اند؛<ref>مفردات، ص۱۱۴؛ النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «برر»؛ لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «بر».</ref> ولی چون برّ صفت مشبهه و بارّ اسم فاعل است می‌توان گفت بَرّ بر [[ثبات]] و دوام نیز دلالت دارد. برخی با توجّه به کثرت استعمال بَرّ در [[روایات]] و نیآمدن بارّ در [[قرآن]] [[عقیده]] دارند تنها بَرّ در زمره [[اسمای خداوند]] داخل است؛ نه بارّ؛<ref> النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «بر».</ref> ولی این عقیده درست نیست؛ زیرا در پاره‌ای از روایات و [[ادعیه]] به اسم [[شریف]] «بارّ» نیز تصریح شده است.<ref>بحارالانوار، ج۸۸، ص۴۹، ۱۸۹؛ ج۹۱، ص۳۹۲.</ref> | ||
در [[قرآن کریم]] واژه «بَرّ» ۱۵ بار ذکر شده که تنها در یک مورد در کنار [[رحیم]] به عنوان یکی از [[اوصاف خدا]] از زبان [[بهشتیان]] به کار رفته است: {{متن قرآن|إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ}}<ref> | در [[قرآن کریم]] واژه «بَرّ» ۱۵ بار ذکر شده که تنها در یک مورد در کنار [[رحیم]] به عنوان یکی از [[اوصاف خدا]] از زبان [[بهشتیان]] به کار رفته است: {{متن قرآن|إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ}}<ref>«اوست که نیکوکار بخشاینده است» سوره طور، آیه ۲۸.</ref> و در دیگر موارد به معنای خشکی بوده یا به گونه مصدری به [[بندگان خدا]] اسناد داده شده است. نام [[مبارک]] «بَرّ» نشان دهنده [[نیکوکاری]]، [[احسان]] و [[مهربانی]] گسترده [[خداوند]] به [[مخلوقات]] به ویژه [[بندگان]] [[راستین]] خویش است. نیکی و [[احسان]] وی چنان گسترده است که کسی نمی‌تواند نعمت‌های او را بشمارد: {{متن قرآن|وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا}}<ref>«و اگر نعمت خداوند را بر شمارید نمی‌توانید شمار کرد» سوره ابراهیم، آیه ۳۴.</ref> [[خداوند]] حتّی با وجود [[نافرمانی]] [[آفریدگان]] هرگز احسان خود را از آنان قطع نمی‌کند:<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۳۸۱.</ref> {{متن حدیث|عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ وَ سَبِيلُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ}}،<ref>بحارالانوار، ج ۹۵، ص۳۸۹.</ref> بلکه نعمت‌های بی‌شماری چون [[سلامت]]، [[ثروت]]، [[فرزندان]] و [[یاران]] را در [[اختیار]] آنان قرار می‌دهد.<ref>موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۳۸۲.</ref> نیکی‌های [[خدا]] در [[دنیا]] فراگیر است و همه موجودات و افراد را دربرمی‌گیرد؛ ولی در [[آخرت]] تنها کسانی را شامل می‌شود که در جوار [[رحمت الهی]] در [[بهشت]] ساکن گردند و [[بدیهی]] است که [[دوزخیان]] را از آنها بهره‌ای نخواهد بود.<ref> الاسنی، ج ۱، ص۳۳۳.</ref> [[مهربانی]] و [[احسان خدا]] به گونه‌ای است که او کار را بر [[بندگان]] خویش آسان گرفته، بسیاری از خطاهای آنان را می‌بخشد. حسنات‌شان را ۱۰ برابر [[پاداش]] می‌دهد؛ ولی آنها را به سبب [[گناهان]] غیر قابل [[بخشش]] به همان اندازه که [[گناه]] کرده‌اند [[مجازات]] می‌کند.<ref> فی رحاب اسماء الله الحسنی، ص۱۰۰.</ref> کسانی که «[[برّ]]» را به معنای صادق دانسته‌اند برّ بودن خدا را به [[وفاداری]] و [[راستگویی]] او در وعده‌ها و پیمانها [[تفسیر]] کرده‌اند <ref>تفسیر ماوردی، ج ۵، ص۳۸۳؛ مجمع‌البیان، ج ۹، ص۲۵۲؛ شرح اسماء الله الحسنی، ص۱۳۱.</ref> و کسانی که آن را به معنای لطیف دانسته‌اند باید بَرّ را همانند اسم لطیف بیانگر لطفی که منفعتی بزرگ و درخور توجه داشته باشد بدانند.<ref>التبیان، ج ۹، ص۴۱۱.</ref> البته در [[تفاسیر]] معانی دیگری نیز برای بَرّ ذکر شده <ref>المقصد الاسنی، ص۱۴۳؛ فی رحاب اسماء الله الحسنی، ص۱۰۰؛ اسماء الحسنی، ص۹۷.</ref> که به استثنای برخی از آنها که از قبیل استحسانات و ذوقیات است عمدتا به معانی یاد شده باز می‌گردد.<ref>[[احمد غلام‌علی|غلام‌علی، احمد]]، [[بَرّ (مقاله)|مقاله «بَرّ»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۴۳۳-۴۳۴.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:000056.jpg|22px]] [[احمد غلام‌علی|غلام‌علی، احمد]]، [[بَرّ (مقاله)|مقاله «بَرّ»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']] | # [[پرونده:000056.jpg|22px]] [[احمد غلام‌علی|غلام‌علی، احمد]]، [[بَرّ (مقاله)|مقاله «بَرّ»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اسماء و صفات الهی]] | [[رده:اسماء و صفات الهی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اسم الهی است. بَر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بَر در قرآن - پرسش مرتبط نداردمقدمه
بَرّ بر وزن فَعْل صفت مشبهه[۱] از ریشه «بَرَّ یبَرُّ» است.[۲] لغویان برّ را به معنای محسن (نیکوکار) دانسته‌اند؛[۳] ولی همان‌گونه که برخی گفته‌اند با توجّه به ریشه آن ـ که برّ به معنای خشکی است و گستردگی و وسعت را تداعی می‌کند ـ این واژه بر کسی که نیکی و خیرش گسترده است اطلاق می‌گردد.[۴] البته برخی هم اصل «بَرّ» را «بِرّ» به معنای صدق [۵] و آن را به معنای صادق،[۶] لطیف [۷] و... دانسته‌اند. گفتنی است که با توجّه به اشتراک و وحدت ریشه دو واژه بَرّ و بارّ بسیاری از لغت‌شناسان این دو را مرادف هم معرّفی کرده‌اند؛[۸] ولی چون برّ صفت مشبهه و بارّ اسم فاعل است می‌توان گفت بَرّ بر ثبات و دوام نیز دلالت دارد. برخی با توجّه به کثرت استعمال بَرّ در روایات و نیآمدن بارّ در قرآن عقیده دارند تنها بَرّ در زمره اسمای خداوند داخل است؛ نه بارّ؛[۹] ولی این عقیده درست نیست؛ زیرا در پاره‌ای از روایات و ادعیه به اسم شریف «بارّ» نیز تصریح شده است.[۱۰]
در قرآن کریم واژه «بَرّ» ۱۵ بار ذکر شده که تنها در یک مورد در کنار رحیم به عنوان یکی از اوصاف خدا از زبان بهشتیان به کار رفته است: ﴿إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ﴾[۱۱] و در دیگر موارد به معنای خشکی بوده یا به گونه مصدری به بندگان خدا اسناد داده شده است. نام مبارک «بَرّ» نشان دهنده نیکوکاری، احسان و مهربانی گسترده خداوند به مخلوقات به ویژه بندگان راستین خویش است. نیکی و احسان وی چنان گسترده است که کسی نمی‌تواند نعمت‌های او را بشمارد: ﴿وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا﴾[۱۲] خداوند حتّی با وجود نافرمانی آفریدگان هرگز احسان خود را از آنان قطع نمی‌کند:[۱۳] «عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِيئِينَ وَ سَبِيلُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِينَ»،[۱۴] بلکه نعمت‌های بی‌شماری چون سلامت، ثروت، فرزندان و یاران را در اختیار آنان قرار می‌دهد.[۱۵] نیکی‌های خدا در دنیا فراگیر است و همه موجودات و افراد را دربرمی‌گیرد؛ ولی در آخرت تنها کسانی را شامل می‌شود که در جوار رحمت الهی در بهشت ساکن گردند و بدیهی است که دوزخیان را از آنها بهره‌ای نخواهد بود.[۱۶] مهربانی و احسان خدا به گونه‌ای است که او کار را بر بندگان خویش آسان گرفته، بسیاری از خطاهای آنان را می‌بخشد. حسنات‌شان را ۱۰ برابر پاداش می‌دهد؛ ولی آنها را به سبب گناهان غیر قابل بخشش به همان اندازه که گناه کرده‌اند مجازات می‌کند.[۱۷] کسانی که «برّ» را به معنای صادق دانسته‌اند برّ بودن خدا را به وفاداری و راستگویی او در وعده‌ها و پیمانها تفسیر کرده‌اند [۱۸] و کسانی که آن را به معنای لطیف دانسته‌اند باید بَرّ را همانند اسم لطیف بیانگر لطفی که منفعتی بزرگ و درخور توجه داشته باشد بدانند.[۱۹] البته در تفاسیر معانی دیگری نیز برای بَرّ ذکر شده [۲۰] که به استثنای برخی از آنها که از قبیل استحسانات و ذوقیات است عمدتا به معانی یاد شده باز می‌گردد.[۲۱]
منابع
پانویس
- ↑ التحقیق، ج ۱، ص۲۴۹، «بر».
- ↑ مقاییس‌اللغه، ج ۱، ص۱۷۷، «بر».
- ↑ النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «برر».
- ↑ مفردات، ص۱۱۴، «بر».
- ↑ لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۰ ـ ۳۷۱، «برر».
- ↑ لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «برر».
- ↑ لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «برر».
- ↑ مفردات، ص۱۱۴؛ النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «برر»؛ لسان العرب، ج ۱، ص۳۷۱، «بر».
- ↑ النهایه، ج ۱، ص۱۱۶، «بر».
- ↑ بحارالانوار، ج۸۸، ص۴۹، ۱۸۹؛ ج۹۱، ص۳۹۲.
- ↑ «اوست که نیکوکار بخشاینده است» سوره طور، آیه ۲۸.
- ↑ «و اگر نعمت خداوند را بر شمارید نمی‌توانید شمار کرد» سوره ابراهیم، آیه ۳۴.
- ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۳۸۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۹۵، ص۳۸۹.
- ↑ موسوعة له الاسماء الحسنی، ج ۱، ص۳۸۲.
- ↑ الاسنی، ج ۱، ص۳۳۳.
- ↑ فی رحاب اسماء الله الحسنی، ص۱۰۰.
- ↑ تفسیر ماوردی، ج ۵، ص۳۸۳؛ مجمع‌البیان، ج ۹، ص۲۵۲؛ شرح اسماء الله الحسنی، ص۱۳۱.
- ↑ التبیان، ج ۹، ص۴۱۱.
- ↑ المقصد الاسنی، ص۱۴۳؛ فی رحاب اسماء الله الحسنی، ص۱۰۰؛ اسماء الحسنی، ص۹۷.
- ↑ غلام‌علی، احمد، مقاله «بَرّ»، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۵، ص۴۳۳-۴۳۴.