بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
==نویسنده: آقای ظرافتی== | |||
'''صبر''' از [[صفات ]][[پسندیده]] در [[انسان]]، به معنای [[پایداری]]، [[تحمل]]، [[مقاومت]] و [[شکیبایی]]. صبر یا در مقابل [[مصیبتها]]، [[سختیها]] و ناملایمات است، یا در انجام کارهای سخت و [[تکالیف دینی]]، یا در برخورد با [[گناه]] و وسوسههای [[شیطانی]]. [[پیامبر خدا]]{{صل}} صبر را سه گونه میداند: صبر بر [[مصیبت]]، صبر بر [[طاعت]]، صبر از [[معصیت]]<ref>کافی، ج۲، ص۹۱.</ref>. انسانهای [[صابر]] و [[صبور]]، به اهداف خود هم میرسد و کسی که صبر نداشته باشد، در مقابل [[سختیها]] و [[مصیبتها]] از پا در میآید و در برابر وسوسههای [[شیطانی]] دچار [[گناه]] میشود. صبر، [[پیروزی]] و موفقیت را در پی دارد.[[خدا]] [[صابران]] را [[دوست]] میدارد و با [[صابران]] است و [[دستور]] داده که [[مؤمنان]] هم [[صبور]] باشند، هم یکدیگر را به صبر [[دعوت]] کنند{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰</ref>؛ {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ}} <ref>«جز آنان که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند و یکدیگر را به راستی پند دادهاند و همدیگر را به شکیبایی اندرز دادهاند» سوره عصر، آیه ۳.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگنامه دینی (کتاب)|فرهنگنامه دینی]]، ص۱۳۰-۱۳۱.</ref>. | |||
==مقدمه== | |||
*"صبر"، نام یک داروی تلخ<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۶، ص ۱۸۱؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۴، ص ۴۴۲ و الزبیری، تاج العروس، ج ۷، ص ۷۴.</ref> و به معنای [[خویشتنداری]] در [[سختی]] و تنگی است<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۷۴.</ref>. صبر، در اصطلاح، یعنی [[شکیبایی]] و [[خودداری]] [[نفس]] از آنچه [[عقل]] و [[شرع]] [[حکم]] میکند و آن را میطلبد، یا آنچه را که [[عقل]] و [[شرع]]، [[خودداری]] [[نفس]] از آن را اقتضا میکند<ref>همان (تمامی موارد چهارگانه یاد شده از "المفردات" راغب اصفهانی نقل شده است).</ref><ref> [[علی نبیاللهی|نبیاللهی، علی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۸۰.</ref>. | |||
==واژهشناسی لغوی== | |||
*صبر نقیض [[جزع]]<ref>ترتیب العین، ج ۲، ص ۹۶۶، «صبر».</ref> ([[بیتابی]]) و در لغت به سه معنا آمده است<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/18/15.htm، فرهنگ قرآن، ج۱۸ ، ص۲۴۶ - ۲۵۹.]</ref>: | |||
#حبس و نگهداری<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/18/15.htm، فرهنگ قرآن، ج۱۸ ، ص۲۴۶ - ۲۵۹.]</ref>. | |||
#قسمت بالای یک چیز<ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/18/15.htm، فرهنگ قرآن، ج۱۸ ، ص۲۴۶ - ۲۵۹.]</ref>. | |||
#نوعی از سنگ سخت<ref>معجم مقاییس اللّغه، ج ۳، ص ۳۲۹، «صبر».</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/18/15.htm، فرهنگ قرآن، ج۱۸ ، ص۲۴۶ - ۲۵۹.]</ref>. | |||
*به عبارت دیگر: صبر عبارت است از امساک در تنگناها و خویشتن داری به مقتضای [[عقل]] و [[شرع]] یا [[حبس نفس]] از چیزی که [[عقل]] و [[شرع]] [[حبس نفس]] از آن را اقتضا کند<ref>مفردات، ص ۴۷۴، «صبر».</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/farhangbooks/Books/18/15.htm، فرهنگ قرآن، ج۱۸ ، ص۲۴۶ - ۲۵۹.]</ref>. | |||
==مسائلی که باعث [[آرامش]] [[قلب]] میشوند== | |||
*[[خداوند]] در [[قرآن]]، پس از سفارش [[پیامبر]] خویش به [[شکیبایی]]، مسائلی را به ایشان گوشزد میکند تا بر صبر ایشان بیفزاید؛ مانند موارد زیر: | |||
#[[تبیین]] [[عاقبت]] [[ظالمان]] و [[تکذیب]] کنندگان از امتهای پیشین و بیان [[سنت الهی]] در این باره برای [[پیامبر]]{{صل}}<ref>{{متن قرآن|فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِينَ}} «بنابراین او و سپاهیانش را فرو گرفتیم و به دریا افکندیم پس بنگر که سرانجام ستمکاران چگونه بود» سوره قصص، آیه ۴۰. و همچنین ر.ک: سوره زخرف، آیه ۲۵.</ref>؛ | |||
#[[دستور]] دادن به ایشان برای [[خواندن نماز]] و انجام [[تسبیح]] [[خداوند]]، هنگام [[ناراحتی]]<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ}} «و ما به درستی میدانیم که تو از آنچه میگویند دلتنگ میگردی پس پروردگارت را با سپاس به پاکی بستای و از سجدهگزاران باش و پروردگارت را پرستش کن تا مرگ تو فرا رسد» سوره حجر، آیه ۹۷-۹۹؛ و ر.ک: سوره طه، آیه ۱۳۰ و سوره حاقه، آیه ۵۲.</ref>؛ | |||
# بیان وضعیت مشابهی که [[پیامبران پیشین]] نیز با آن دست به گریبان بودند برای [[رسول اکرم]]{{صل}}؛ زیرا آنها هم پیشتر در چنین شرایطی قرار گرفته بودند<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِكَ}} «و بیگمان پیش از تو پیامبرانی ریشخند شدهاند» سوره انعام، آیه ۱۰؛ و ر.ک: سوره یونس، آیه ۷۳.</ref>؛ | |||
#نام بردن<ref>مانند: سوره ص، ص۱۷.</ref> از پیامبرانی که به سختیهایی مشابه مشکلات آن [[حضرت]] دچار شدند و در برابر آنها صبر کردند، که [[خداوند]] در [[قرآن]] نام نه نفر از انبیای گرامی خود را آورده است<ref>۱. داوود؛ ۲. سلیمان؛ ۳. ایوب؛ ۴. ابراهیم ۵. اسحاق؛ ۶. یعقوب ۷. اسماعیل؛ ۸. الیسع؛ ۹. ذوالکفل، خداوند ابتدا نام داوود را آورده و به قسمتی از داستانهای او اشاره میفرماید: ر.ک: سوره ص، آیات ۳۰- ۴۸ و سوره انبیاء، آیات ۷۸ - ۹۰.</ref>. | |||
==اهمیّت صبر (ارزش و جایگاه صبر)== | |||
==ضرورت صبر== | |||
==اقسام صبر== | |||
==مراتب صبر== | |||
==شرایط صبر== | |||
==خاستگاه صبر (اسباب و عوامل صبر)== | |||
==راه کسب صبر== | |||
==موانع صبر== | |||
==لوازم صبر== | |||
==آداب صبر== | |||
==آثار و نشانههای صبر== | |||
==فواید و کارکردهای صبر== | |||
==گستره صبر== | |||
==ویژگی های صبر== | |||
==عواقب ترک صبر== | |||
==استعانت از صبر== | |||
==نقش اسوههای صبر== | |||
==صبر یکی از اسباب [[رستگاری]]== | |||
*پاداش صبر مؤمنان بر آزار و ریشخند کافران، رستگاری آنان در روز قیامت است: {{متن قرآن|إِنِّي جَزَيْتُهُمُ الْيَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ }}<ref> من امروز به آنان برای شکیبی که ورزیده بودند پاداش دادم؛ بیگمان آنانند که کامیابند؛ سوره مؤمنون، آیه: ۱۱۱.</ref><ref>تفسیر بغوی، ج ۳، ص ۳۷۷؛ زاد المسیر، ج ۳، ص ۲۷۳؛ تفسیر مراغی، ج ۱۸، ص ۶۰.</ref> افزون بر صبر، مصابره نیز از اسباب رستگاری است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref> ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید؛ سوره آل عمران، آیه: ۲۰۰.</ref> درباره معنای صبر و مصابره در این آیه، سخنان گوناگونی هست<ref>جامع البیان، ج ۴، ص ۱۴۷-۱۴۹؛ التبیان، ج ۳، ص ۹۶-۹۵.</ref>: برخی، صبر را مطلق صبر فردی دانستهاند که شامل صبر بر سختیها، صبر در اطاعت الهی و صبر از نافرمانی میشود و مصابره را صبر اجتماعی خواندهاند که در آن، صبر برخی مایه تقویت صبر بعضی دیگر و دوچندان شدن تأثیر آن میشود<ref>المیزان، ج ۴، ص ۹۱-۹۲.</ref><ref>[[حسین علی یوسفزاده|یوسفزاده، حسین علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.</ref>. | |||
==جستارهای وابسته== | |||
{{فهرست اثر}} | |||
{{ستون-شروع|5}} | |||
* [[تصبر]] | |||
* [[دائم الصبر]] | |||
* [[صبر آسان]] | |||
* [[صبر بر مصیبت]] | |||
* [[صبر بر طاعت]] | |||
* [[صبر از معصیت]] | |||
* [[صبر بر بد اخلاقی زن]] | |||
* [[صبر بر بد اخلاقی شوهر]] | |||
* [[صبر بر حق]] | |||
* [[صبر بر شهوت]] | |||
* [[صبر در امور غیر موافق هوی]] | |||
* [[صبر در امور موافق هوی]] | |||
* [[صبر صدّیق]] | |||
* [[صبر بالله]] | |||
* [[صبر علی الله]] | |||
* [[صبر عن الله]] | |||
* [[صبر فی الله]] | |||
* [[صبر لله]] | |||
* [[صبر مع الله]] | |||
* [[صبر حرام]] | |||
* [[صبر مستحب]] | |||
* [[صبر مکروه]] | |||
* [[صبر واجب]] | |||
* [[درجات صابران]] | |||
* [[صبر زاهدان]] | |||
* [[صبر سالکان]] | |||
* [[صبر عابدان]] | |||
* [[صبر عارفان]] | |||
* [[صبر متقیان]] | |||
* [[صبر بعد عمل]] | |||
* [[صبر حین عمل]] | |||
* [[صبر قبل عمل]] | |||
* [[صبر ظافران]] | |||
* [[صبر متوسطان]] | |||
* [[صبر هالکان]] | |||
* [[قوای انسان]] | |||
* [[صبر بدنی]] | |||
* [[صبر نفسی]] | |||
* [[صبر جمیل]] | |||
* [[مراتب صبر]] | |||
* [[صبر اخص]] | |||
* [[صبر خاص]] | |||
* [[صبر عام]] | |||
* [[صبر در نعمت]] | |||
* [[آیات صبر]] | |||
* [[آثار صبر]] | |||
* [[اجتماع صبر و شکر]] | |||
* [[احادیث صبر]] | |||
* [[اسباب صبر]] | |||
* [[اصطبار]] | |||
* [[بی تابی]] | |||
* [[بلاء]] | |||
* [[تحمل]] | |||
* [[ستایش صبر]] | |||
* [[شکایت]] | |||
* [[صابر]] | |||
* [[طلب صبر]] | |||
* [[علایم صبر]] | |||
* [[فاقت]] | |||
{{پایان}} | |||
{{پایان}} | |||
{{خرد}} | {{خرد}} | ||
شرح مدخل اصلی '''صبر معصوم''' هنوز آماده انتشار نیست. | شرح مدخل اصلی '''صبر معصوم''' هنوز آماده انتشار نیست. |