سوره قیامت در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = سوره قیامت | | موضوع مرتبط = سوره قیامت | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = سوره قیامت | ||
| مداخل مرتبط = [[سوره قیامت در علوم قرآنی]] | | مداخل مرتبط = [[سوره قیامت در علوم قرآنی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
هفتاد و پنجمین [[سوره]] [[قرآن]] و سی و یکمین آن به | هفتاد و پنجمین [[سوره]] [[قرآن]] و سی و یکمین آن به ترتیب نزول، نازل شده در [[مکه]] با موضوع محوری [[رستاخیز]] و برخی از شرایط و ویژگی‌های آن. | ||
این سوره را به این مناسبت «[[قیامت]]» می‌نامند که با [[سوگند]] [[خداوند]] به [[روز قیامت]] آغاز می‌گردد: {{متن قرآن|لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ}}<ref>«نه، سوگند به روز رستخیز،» سوره قیامه، آیه ۱.</ref>. همچنین یازدهمین سوره از سوره‌های دارای قسم است که با دو قسم آغاز می‌گردد: قسم به روز قیامت در [[آیه]] {{متن قرآن|لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ}}<ref>«نه، سوگند به روز رستخیز،» سوره قیامه، آیه ۱.</ref>، قسم به نفس ملامت‌گر در آیه {{متن قرآن|وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ}}<ref>«نه، و سوگند به روان سرزنشگر،» سوره قیامه، آیه ۲.</ref>. دارای ۴۰ آیه، ۱۶۴ کلمه و ۶۷۶ حرف است. از نظر حجم از سوره‌های «مفصلات» است که در آغاز [[حزب]] چهارم جزء ۲۹ قرار دارد. | این سوره را به این مناسبت «[[قیامت]]» می‌نامند که با [[سوگند]] [[خداوند]] به [[روز قیامت]] آغاز می‌گردد: {{متن قرآن|لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ}}<ref>«نه، سوگند به روز رستخیز،» سوره قیامه، آیه ۱.</ref>. همچنین یازدهمین سوره از سوره‌های دارای قسم است که با دو قسم آغاز می‌گردد: قسم به روز قیامت در [[آیه]] {{متن قرآن|لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ}}<ref>«نه، سوگند به روز رستخیز،» سوره قیامه، آیه ۱.</ref>، قسم به نفس ملامت‌گر در آیه {{متن قرآن|وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ}}<ref>«نه، و سوگند به روان سرزنشگر،» سوره قیامه، آیه ۲.</ref>. دارای ۴۰ آیه، ۱۶۴ کلمه و ۶۷۶ حرف است. از نظر حجم از سوره‌های «مفصلات» است که در آغاز [[حزب]] چهارم جزء ۲۹ قرار دارد. | ||
نسخهٔ ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۲
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره قیامت است. سوره قیامت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره قیامت در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
هفتاد و پنجمین سوره قرآن و سی و یکمین آن به ترتیب نزول، نازل شده در مکه با موضوع محوری رستاخیز و برخی از شرایط و ویژگی‌های آن.
این سوره را به این مناسبت «قیامت» می‌نامند که با سوگند خداوند به روز قیامت آغاز می‌گردد: ﴿لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ﴾[۱]. همچنین یازدهمین سوره از سوره‌های دارای قسم است که با دو قسم آغاز می‌گردد: قسم به روز قیامت در آیه ﴿لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ﴾[۲]، قسم به نفس ملامت‌گر در آیه ﴿وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ﴾[۳]. دارای ۴۰ آیه، ۱۶۴ کلمه و ۶۷۶ حرف است. از نظر حجم از سوره‌های «مفصلات» است که در آغاز حزب چهارم جزء ۲۹ قرار دارد.
سوره قیامت، اوضاع و احوال روز قیامت را بیان می‌کند و انسان‌ها را در جهان آخرت به دو گروه توصیف می‌نماید: گروهی تازه رو و نورانی و گروهی با قیافه‌های غمگین و ترش‌رو و یادآور می‌شود که آدمی، دنیای نقد را می‌گیرد و آخرت را فراموش می‌کند و آن روز حسرت می‌خورد؛ و به این نکته اشاره می‌کند که انسان بر نفس خود بصیر و برکردارش دانا است اگرچه عذر بتراشد و انکار پیشه کند[۴].
بیان این سوره پیرامون مسئله قیامت کبری است؛ به گونه‌ای که نخست از وقوع روز قیامت خبر می‌دهد و در مرحله دوم، آن روز را یک بار با ذکر چند نشانه و بار دیگر با اجمالی از سرگذشت انسان در آن روز توصیف می‌کند و خبر می‌دهد که اولین قدم در سیر به سوی قیامت مرگ است و در مرحله سوم، سوره را با استدلال بر قدرت خدای تعالی بر بازگشت دادن جهان و موجودات آن به پایان می‌برد و استدلال می‌کند همان طور که خدای تعالی بر خلقت نخستین عالم قادر بود همچنین بر خلقت بار دوم آنکه همان قیامت است قادر است[۵] و نیز این سوره ارتباط هدف از خلقت انسان را با معاد بیان می‌کند.
«نفس» دارای انواع و اصناف بسیار است و هر فردی دارای مراتب و درجه‌های متعددی از نفس است و در مرحله‌ای از آن قرار دارد. مرتبه نازل و پایین این مراتب، نفس اماره نامیده می‌شود که خادم خوی شیطنت انسان و غضب و شهوت او است و انسان را به سوی بدی می‌کشاند و به آن امر می‌کند. مرتبه دیگر را نفس لوامه می‌گویند که نفس سرزنشگر است. این نفس، انسان را در همه کارهای بدی که انجام می‌دهد به خاطر بدی و زشتی آنان سرزنش می‌کند، در کارهای خوب نیز به جهت قصور و تقصیر و نسبت به کار خودش [و این که می‌توانست بهتر از آن انجام دهد و نداده است باز هم انسان را] سرزنش می‌کند. نفس مطمئنه، مرتبه‌ای از نفس است که خوبی‌های وجودیش از قوه به فعل در آمده است[۶].[۷]
منابع
پانویس
- ↑ «نه، سوگند به روز رستخیز،» سوره قیامه، آیه ۱.
- ↑ «نه، سوگند به روز رستخیز،» سوره قیامه، آیه ۱.
- ↑ «نه، و سوگند به روان سرزنشگر،» سوره قیامه، آیه ۲.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ص۱۲۶۰.
- ↑ المیزان.
- ↑ بیان السعاده. ذیل آیه ۲.
- ↑ صفوی، سید سلمان، مقاله «سوره قیامت»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.