عصمت موهبتی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== ویژگی‌ها == | == ویژگی‌ها == | ||
عصمت موهوبی صفات و ویژگی‌هایی دارد: | عصمت موهوبی صفات و ویژگی‌هایی دارد: | ||
# [[قرآن]] عصمت را موهبتی الهی معرفی می‌کند و اوصاف آن را چنین بیان می‌کند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا}}<ref>«ای مؤمنان! اگر از خداوند پروا کنید در شما نیروی شناخت درستی از نادرستی می‌نهد» سوره انفال، آیه ۲۹.</ref>. فرقان، نیروی [[شناخت حق]] از [[باطل]] است. در آیۀ دیگری نیز فرموده: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا}}<ref>«و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.</ref>. در این [[آیه]] | # [[قرآن]] عصمت را موهبتی الهی معرفی می‌کند و اوصاف آن را چنین بیان می‌کند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا}}<ref>«ای مؤمنان! اگر از خداوند پروا کنید در شما نیروی شناخت درستی از نادرستی می‌نهد» سوره انفال، آیه ۲۹.</ref>. فرقان، نیروی [[شناخت حق]] از [[باطل]] است. در آیۀ دیگری نیز فرموده: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا}}<ref>«و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.</ref>. در این [[آیه]] وصف عصمت، [[هدایت الهی]] معرفی شده است. البته لازمۀ رسیدن به عصمت [[تقوا]] و تلاش و کوشش معرفی شده است. | ||
# در [[روایات]] نیز عصمت، موهوب الهی شمرده شده است که با کسب و تلاش حاصل میشود؛ مثل: [[امام علی]] {{ع}} در [[نامه]] به [[اهل مصر]] فرمودند: «[[خداوند]] شما را با هدایتش [[حفظ]] و شما را به تقوا [[ثابت قدم]] کند»<ref>میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «کسی که به [[خدا]] [[تمسک]] کند و [[تقوای الهی]] پیشه نماید [[خداوند]] او را [[حفظ]] می‌کند»<ref>میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.</ref>. | # در [[روایات]] نیز عصمت، موهوب الهی شمرده شده است که با کسب و تلاش حاصل میشود؛ مثل: [[امام علی]] {{ع}} در [[نامه]] به [[اهل مصر]] فرمودند: «[[خداوند]] شما را با هدایتش [[حفظ]] و شما را به تقوا [[ثابت قدم]] کند»<ref>میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: «کسی که به [[خدا]] [[تمسک]] کند و [[تقوای الهی]] پیشه نماید [[خداوند]] او را [[حفظ]] می‌کند»<ref>میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.</ref>. | ||
# دو فرق اساسی میان [[عصمت]] [[معصومان]] و غیر معصومان وجود دارد: | # دو فرق اساسی میان [[عصمت]] [[معصومان]] و غیر معصومان وجود دارد: | ||
نسخهٔ ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۲۸
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عصمت است. عصمت موهبتی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: عصمت موهبتی در قرآن - عصمت موهبتی در حدیث - عصمت موهبتی در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطمعناشناسی
عصمت در لغت و اصطلاح
عصمت به معنای نگه‌داشتن و محافظت و اجتناب و دوری از گناه و نافرمانی خداوند است، نیروی درونی است برای حفاظت از گناه و مصونیت از اشتباه.
معنای موهوبی‌بودن عصمت
خاستگاه عصمت
این معصومیت به دو سبب موهبت الهی حاصل از لیاقت و درجه والای عبودیت و تسلیم حق تعالی و همچنین اکتساب عصمت الهی از راه تحصیل درجات بلند تقوا، تصفیه باطن و ظاهر از گناه و پلیدی و طی کردن مراحل قرب الهی حاصل میشود. لذا میتوان گفت مقام عصمت به واسطۀ دو امر حاصل میشود:
- امر موهبتی که همان ملکه و قوه و یا علم خدادادی است، چنانکه امام صادق (ع) فرمودند: «معصوم به واسطۀ لطف الهی از جمیع محارم الهی مصون و معصوم است چنانکه خداوند فرموده: ﴿وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ﴾[۱].[۲] در واقع چنین موهبتی قبل از خلقت جهان مادی در عالم ذر برای آنان حاصل شد[۳]. بنابر این، عصمت موهوبی یعنی اینکه عصمت، موهبتی الهی است و به کسانی که این لیاقت را با مجاهدت و تلاش در خود ایجاد کرده‌اند داده میشود[۴]، در مقابل، عصمت اکتسابی یا اختیاری قرار دارد که برخلاف عصمت موهبتی، انسان با اختیار و اراده خود و با مبارزه با هوای نفس، از گناه دوری می‌کند[۵].
- امر اکتسابی یعنی اختیار و اراده برای جلوگیری از هر گناه و اشتباهی: به این بیان که ملکه و علم موهبتی خداوند سبب تامه برای عصمت معصومین نیست و چنین عصمتی تنها با علم خدادادی و بدون اراده و اختیار معصوم حاصل نمی‌شود، زیرا علم موهبتی و لطف الهی قدرت برای گناه کردن را در معصوم معدوم نمی‌کند، به عبارتی علم موهبتی فقط ابزاری برای گناه نکردن معصومین است و نمی‌تواند اراده و اختیار معصومین برای گناه کردن و یا نکردن را از آنها سلب کند، اما اگر این علم موهبتی، قویتر و شدیدتر شود ارادۀ اکتسابی معصومین به مقتضای علمشان، قویتر خواهد شد و با همین اختیار و اراده معصیت نمی‌کنند[۶].[۷].
ویژگی‌ها
عصمت موهوبی صفات و ویژگی‌هایی دارد:
- قرآن عصمت را موهبتی الهی معرفی می‌کند و اوصاف آن را چنین بیان می‌کند: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا﴾[۸]. فرقان، نیروی شناخت حق از باطل است. در آیۀ دیگری نیز فرموده: ﴿وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا﴾[۹]. در این آیه وصف عصمت، هدایت الهی معرفی شده است. البته لازمۀ رسیدن به عصمت تقوا و تلاش و کوشش معرفی شده است.
- در روایات نیز عصمت، موهوب الهی شمرده شده است که با کسب و تلاش حاصل میشود؛ مثل: امام علی (ع) در نامه به اهل مصر فرمودند: «خداوند شما را با هدایتش حفظ و شما را به تقوا ثابت قدم کند»[۱۰]. امام صادق (ع) فرمودند: «کسی که به خدا تمسک کند و تقوای الهی پیشه نماید خداوند او را حفظ می‌کند»[۱۱].
- دو فرق اساسی میان عصمت معصومان و غیر معصومان وجود دارد:
پرسش‌های وابسته
منابع
پانویس
- ↑ سوره آل عمران؛ آیه: ۱۰۲.
- ↑ «الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِیعِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ مَنْ یَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیم»؛ معانی الاخبار، ص ۱۳۲.
- ↑ الهی راد، صفدر، انسان‌شناسی، ص ۱۲۸.
- ↑ ر. ک: صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی، ص ۱۱۴-۱۱۹.
- ↑ ر. ک: رضوانی، علی اصغر، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ج۱، ص۵۳۰- ۵۳۸.
- ↑ ر. ک. قربانی، علی، امامت‌پژوهی، ص۱۶۲.
- ↑ ر. ک: صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی، ص ۱۱۴-۱۱۹.
- ↑ «ای مؤمنان! اگر از خداوند پروا کنید در شما نیروی شناخت درستی از نادرستی می‌نهد» سوره انفال، آیه ۲۹.
- ↑ «و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.
- ↑ میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.
- ↑ میزان الحکمه، ج۳، ص۱۹۹۶-۱۹۹۷.
- ↑ ر. ک: صفرزاده، ابراهیم، عصمت امامان از دیدگاه عقل و وحی، ص ۱۱۴-۱۱۹.