عبادت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۰ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۲۹

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل عبادت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

بندگی، پرستش، خداپرستی، نیایش به درگاه خداوند. انسان بنده خداوند است. اطاعت و بندگی انسان در برابر خدا عبادت نام دارد.

اقوام و ملل مختلف روش‌های گوناگونی در پرستش و بندگی دارند و گاهی هم آمیخته به خرافات است. اسلام، نحوه عبادت را هم طبق فرمان خدا می‌‌داند.

انجام تکالیفی همچون نماز، روزه، حج و جهاد عبادت است. تنها باید خدا را پرستید و دستورهای او را اجرا کرد. این، "توحید در عبادت" نام دارد. عبادت باید خالصانه و دور از ریاکاری باشد تا پذیرفته گردد. هر که خداشناس‌تر باشد بیشتر عبادت می‌کند.

عبادت تنها نماز و ذکر و دعا نیست. تلاش برای تأمین زندگی از راه حلال، آموختن دانش، جهاد در راه خدا، رسیدگی به محرومان و نیکی به پدر و مادر نیز از بزرگترین عبادت‌هاست. قرآن، فلسفه خلقت جن و انس را عبادت خدا می‌داند﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ﴾^[۱] چرا که بندگی خدا انسان را به کمال روحی و معنوی و رشد اخلاقی می‌‌رساند و از گناهان و مفاسد باز می‌دارد.

قرآن از کسانی که بت می‌‌پرستند، یا کورکورانه از ظالمان و طاغوت‌ها پیروی می‌‌کنند نکوهش می‌کنند و تنها خدا را شایسته بندگی می‌‌داند^[۲].

واژه‌شناسی لغوی

معنای واژه عبادت در کلام اهل لغت عرب

فیروزآبادی در القاموس می گوید:عبادت یعنی: طاعت^[۳].

فیومی در المصباح المنیر می گوید:عبادت یعنی سرسپردگی و خضوع^[۴].

ابن منظور در لسان العرب می گوید:عبادت یعنی: طاعت^[۵].

سپس از زجّاج نقل می کند:درباره فرموده خدا: ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ﴾ چنین گفت: یعنی اطاعت می‌کنم تو را چنان اطاعتی که همراه با خضوع و سرسپردگی است. و معنای عبادت در لغت، طاعت همراه با خضوع است^[۶].

و از ابن الانباری نقل می کند: فلان کس عابد است یعنی سرسپرده و خاضع برای خدای خویشتن و گردن‌نهاده به فرمان اوست، و فرموده خدای عزوجل: ﴿اعْبُدُوا رَبَّكُمُ﴾ یعنی اطاعت کنید پروردگار خود را^[۷].

جوهری در صحاح می گوید:عبادت یعنی: طاعت^[۸].

از آنچه اهل لغت درباره معنای "عبادت" گفته اند، استفاده می شود که معنای عبادت به اتفاق کلمات اهل لغت اطاعت خاضعانه است و از اینکه برخی لغویین انقیاد به امر را نیز در معنای عبادت آورده اند، به نظر می‌رسد معنای عبادت در زبان عرب اطاعت خاضعانه بی چون و چرا است که نتیجه اعتقاد به استحقاق اطاعت مطلق است.

بنابراین، عبادت به معنای اطاعت بی چون و چرای ناشی از اعتقاد به استحقاق اطاعت است که موجب خضوع و انقیاد می شود^[۹].

اهمیّت عبادت (ارزش و جایگاه عبادت)

ضرورت عبادت

اقسام عبادت

مراتب عبادت

شرایط عبادت

موانع عبادت

لوازم عبادت

آداب عبادت

آثار و نشانه‌های عبادت

فواید و کارکردهای عبادت

گستره عبادت

ویژگی های عبادت

عواقب ترک عبادت

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند؛ سوره ذاریات، آیه ۵۶.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۴۴-۱۴۵.
↑ العبادة: الطّاعة؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ج۱، ص۳۱۱، ماده «عبد».
↑ عَبَدْتُ: اللَّهَ (أَعْبُدُهُ) (عِبَادَةً) وَ هِىَ الانقِيَادُ وَ الخُضُوعُ؛ فیومی، المصباح المنیر، ج۲، ص۳۸.
↑ العبادة: الطّاعة؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۲، ماده «عبد».
↑ و قال في قوله تعالى: ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ﴾ أَي نُطِيعُ الطاعةَ التي يُخْضَعُ معها... قال: و معنى العبادةِ في اللغة الطاعةُ مع الخُضُوعِ؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷.
↑ و قال ابنُ الأَنباريِّ: فُلانٌ عابِدٌ، و هو الخاضِعُ لِرَبِّهِ، المُسْتَسْلِمُ المُنْقَادُ لأَمْرِه. و قوله عزّ و جلّ: ﴿اعْبُدُوا رَبَّكُمُ﴾ أَي أَطيعوا ربّكم؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۳۷.
↑ والعبادة: الطّاعة؛ اسماعیل بن حماد الجوهری، صحاح اللغه، ماده «عبد».
↑ اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج۱.

[1] و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند؛ سوره ذاریات، آیه ۵۶.

[2] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۴۴-۱۴۵.

[3] العبادة: الطّاعة؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ج۱، ص۳۱۱، ماده «عبد».

[4] عَبَدْتُ: اللَّهَ (أَعْبُدُهُ) (عِبَادَةً) وَ هِىَ الانقِيَادُ وَ الخُضُوعُ؛ فیومی، المصباح المنیر، ج۲، ص۳۸.

[5] العبادة: الطّاعة؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۲، ماده «عبد».

[6] و قال في قوله تعالى: ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ﴾ أَي نُطِيعُ الطاعةَ التي يُخْضَعُ معها... قال: و معنى العبادةِ في اللغة الطاعةُ مع الخُضُوعِ؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷.

[7] و قال ابنُ الأَنباريِّ: فُلانٌ عابِدٌ، و هو الخاضِعُ لِرَبِّهِ، المُسْتَسْلِمُ المُنْقَادُ لأَمْرِه. و قوله عزّ و جلّ: ﴿اعْبُدُوا رَبَّكُمُ﴾ أَي أَطيعوا ربّكم؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۳۷.

[8] والعبادة: الطّاعة؛ اسماعیل بن حماد الجوهری، صحاح اللغه، ماده «عبد».

[9] اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام، ج۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[عبادت در قرآن]] | [[عبادت در حدیث]] | [[عبادت در نهج البلاغه]]| [[عبادت در معارف دعا و زیارات]] | [[عبادت در سیره پیامبر خاتم]]</div>
+: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[عبادت در قرآن]] | [[عبادت در حدیث]] | [[عبادت در نهج البلاغه]]| [[عبادت در معارف دعا و زیارات]] | [[عبادت در سیره پیامبر خاتم]]| [[عبادت در فقه سیاسی]]</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[عبادت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==مقدمه==
-*[[بندگی]]، [[پرستش]]، [[خداپرستی]]، [[نیایش]] به درگاه [[خداوند]]. [[انسان]] [[بنده]] [[خداوند]] است. [[اطاعت]] و [[بندگی]] [[انسان]] در برابر [[خدا]] عبادت نام دارد.
+[[بندگی]]، [[پرستش]]، [[خداپرستی]]، [[نیایش]] به درگاه [[خداوند]]. [[انسان]] [[بنده]] [[خداوند]] است. [[اطاعت]] و [[بندگی]] [[انسان]] در برابر [[خدا]] عبادت نام دارد.
-*[[اقوام]] و [[ملل]] مختلف روش‌های گوناگونی در [[پرستش]] و [[بندگی]] دارند و گاهی هم آمیخته به [[خرافات]] است. [[اسلام]]، نحوه عبادت را هم طبق [[فرمان خدا]] می‌‌داند.
-*انجام تکالیفی همچون [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]] و [[جهاد]] عبادت است. تنها باید [[خدا]] را پرستید و دستورهای او را [[اجرا]] کرد. این، "[[توحید در عبادت]]" نام دارد. عبادت باید خالصانه و دور از ریاکاری باشد تا پذیرفته گردد. هر که خداشناس‌تر باشد بیشتر عبادت می‌کند.
+[[اقوام]] و [[ملل]] مختلف روش‌های گوناگونی در [[پرستش]] و [[بندگی]] دارند و گاهی هم آمیخته به [[خرافات]] است. [[اسلام]]، نحوه عبادت را هم طبق [[فرمان خدا]] می‌‌داند.
-*عبادت تنها [[نماز]] و ذکر و [[دعا]] نیست. تلاش برای تأمین [[زندگی]] از راه [[حلال]]، [[آموختن]] [[دانش]]، [[جهاد]] در [[راه خدا]]، رسیدگی به محرومان و [[نیکی]] به [[پدر]] و [[مادر]] نیز از بزرگترین عبادت‌هاست. [[قرآن]]، [[فلسفه خلقت]] [[جن]] و انس را عبادت [[خدا]] می‌داند{{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ}}<ref>و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند؛ سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> چرا که [[بندگی خدا]] [[انسان]] را به کمال روحی و [[معنوی]] و رشد [[اخلاقی]] می‌‌رساند و از [[گناهان]] و [[مفاسد]] باز می‌دارد.
-*[[قرآن]] از کسانی که [[بت]] می‌‌پرستند، یا کورکورانه از [[ظالمان]] و [[طاغوت‌ها]] [[پیروی]] می‌‌کنند [[نکوهش]] می‌کنند و تنها [[خدا]] را [[شایسته]] [[بندگی]] می‌‌داند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۴۴-۱۴۵.</ref>.
+انجام تکالیفی همچون [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]] و [[جهاد]] عبادت است. تنها باید [[خدا]] را پرستید و دستورهای او را [[اجرا]] کرد. این، "[[توحید در عبادت]]" نام دارد. عبادت باید خالصانه و دور از ریاکاری باشد تا پذیرفته گردد. هر که خداشناس‌تر باشد بیشتر عبادت می‌کند.
+عبادت تنها [[نماز]] و ذکر و [[دعا]] نیست. تلاش برای تأمین [[زندگی]] از راه [[حلال]]، [[آموختن]] [[دانش]]، [[جهاد]] در [[راه خدا]]، رسیدگی به محرومان و [[نیکی]] به [[پدر]] و [[مادر]] نیز از بزرگترین عبادت‌هاست. [[قرآن]]، [[فلسفه خلقت]] [[جن]] و انس را عبادت [[خدا]] می‌داند{{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ}}<ref>و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند؛ سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> چرا که [[بندگی خدا]] [[انسان]] را به کمال روحی و [[معنوی]] و رشد [[اخلاقی]] می‌‌رساند و از [[گناهان]] و [[مفاسد]] باز می‌دارد.
+[[قرآن]] از کسانی که [[بت]] می‌‌پرستند، یا کورکورانه از [[ظالمان]] و [[طاغوت‌ها]] [[پیروی]] می‌‌کنند [[نکوهش]] می‌کنند و تنها [[خدا]] را [[شایسته]] [[بندگی]] می‌‌داند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۴۴-۱۴۵.</ref>.
 ==واژه‌شناسی لغوی==
-*معنای واژه عبادت در [[کلام]] [[اهل]] لغت [[عرب]]
+معنای واژه عبادت در [[کلام]] [[اهل]] لغت [[عرب]]
-*[[فیروزآبادی]] در القاموس می گوید:عبادت یعنی: [[طاعت]]<ref>{{عربی|العبادة: الطّاعة}}؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ج۱، ص۳۱۱، ماده «عبد».</ref>.
-*[[فیومی]] در المصباح المنیر می گوید:عبادت یعنی [[سرسپردگی]] و [[خضوع]]<ref>{{عربی|عَبَدْتُ: اللَّهَ (أَعْبُدُهُ) (عِبَادَةً) وَ هِىَ الانقِيَادُ وَ الخُضُوعُ}}؛ فیومی، المصباح المنیر، ج۲، ص۳۸.</ref>.
+[[فیروزآبادی]] در القاموس می گوید:عبادت یعنی: [[طاعت]]<ref>{{عربی|العبادة: الطّاعة}}؛ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ج۱، ص۳۱۱، ماده «عبد».</ref>.
-*[[ابن منظور]] در لسان العرب می گوید:عبادت یعنی: [[طاعت]]<ref>{{عربی|العبادة: الطّاعة}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۲، ماده «عبد».</ref>.
-*سپس از [[زجّاج]] [[نقل]] می کند:درباره فرموده [[خدا]]: {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ}} چنین گفت: یعنی [[اطاعت]] می‌کنم تو را چنان اطاعتی که همراه با [[خضوع]] و [[سرسپردگی]] است. و معنای عبادت در لغت، [[طاعت]] همراه با [[خضوع]] است<ref>{{عربی|و قال في قوله تعالى:}} {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ}} {{عربی|أَي نُطِيعُ الطاعةَ التي يُخْضَعُ معها... قال: و معنى العبادةِ في اللغة الطاعةُ مع الخُضُوعِ}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷.</ref>.
+[[فیومی]] در المصباح المنیر می گوید:عبادت یعنی [[سرسپردگی]] و [[خضوع]]<ref>{{عربی|عَبَدْتُ: اللَّهَ (أَعْبُدُهُ) (عِبَادَةً) وَ هِىَ الانقِيَادُ وَ الخُضُوعُ}}؛ فیومی، المصباح المنیر، ج۲، ص۳۸.</ref>.
-*و از [[ابن الانباری]] [[نقل]] می کند: فلان کس [[عابد]] است یعنی [[سرسپرده]] و [[خاضع]] برای خدای خویشتن و گردن‌نهاده به [[فرمان]] اوست، و فرموده [[خدای عزوجل]]: {{متن قرآن|اعْبُدُوا رَبَّكُمُ}} یعنی [[اطاعت]] کنید [[پروردگار]] خود را<ref>{{عربی|و قال ابنُ الأَنباريِّ: فُلانٌ عابِدٌ، و هو الخاضِعُ لِرَبِّهِ، المُسْتَسْلِمُ المُنْقَادُ لأَمْرِه. و قوله عزّ و جلّ:}} {{متن قرآن|اعْبُدُوا رَبَّكُمُ}} {{عربی|أَي أَطيعوا ربّكم}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۳۷.</ref>.
-*[[جوهری]] در [[صحاح]] می گوید:عبادت یعنی: [[طاعت]]<ref>{{عربی|والعبادة: الطّاعة}}؛ اسماعیل بن حماد الجوهری، صحاح اللغه، ماده «عبد».</ref>.
+[[ابن منظور]] در لسان العرب می گوید:عبادت یعنی: [[طاعت]]<ref>{{عربی|العبادة: الطّاعة}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷۲، ماده «عبد».</ref>.
-*از آنچه [[اهل]] لغت درباره معنای "عبادت" گفته اند، استفاده می شود که معنای عبادت به اتفاق کلمات [[اهل]] لغت [[اطاعت]] خاضعانه است و از اینکه برخی لغویین [[انقیاد]] به امر را نیز در معنای عبادت آورده اند، به نظر می‌رسد معنای عبادت در زبان [[عرب]] [[اطاعت]] خاضعانه بی چون و چرا است که نتیجه [[اعتقاد]] به [[استحقاق]] [[اطاعت]] مطلق است.
-*بنابراین، عبادت به معنای [[اطاعت]] بی چون و چرای ناشی از [[اعتقاد]] به [[استحقاق]] [[اطاعت]] است که موجب [[خضوع]] و [[انقیاد]] می شود<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۱.</ref>.
+سپس از [[زجّاج]] [[نقل]] می کند:درباره فرموده [[خدا]]: {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ}} چنین گفت: یعنی [[اطاعت]] می‌کنم تو را چنان اطاعتی که همراه با [[خضوع]] و [[سرسپردگی]] است. و معنای عبادت در لغت، [[طاعت]] همراه با [[خضوع]] است<ref>{{عربی|و قال في قوله تعالى:}} {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ}} {{عربی|أَي نُطِيعُ الطاعةَ التي يُخْضَعُ معها... قال: و معنى العبادةِ في اللغة الطاعةُ مع الخُضُوعِ}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۲۷.</ref>.
+و از [[ابن الانباری]] [[نقل]] می کند: فلان کس [[عابد]] است یعنی [[سرسپرده]] و [[خاضع]] برای خدای خویشتن و گردن‌نهاده به [[فرمان]] اوست، و فرموده [[خدای عزوجل]]: {{متن قرآن|اعْبُدُوا رَبَّكُمُ}} یعنی [[اطاعت]] کنید [[پروردگار]] خود را<ref>{{عربی|و قال ابنُ الأَنباريِّ: فُلانٌ عابِدٌ، و هو الخاضِعُ لِرَبِّهِ، المُسْتَسْلِمُ المُنْقَادُ لأَمْرِه. و قوله عزّ و جلّ:}} {{متن قرآن|اعْبُدُوا رَبَّكُمُ}} {{عربی|أَي أَطيعوا ربّكم}}؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۳، ص۳۷.</ref>.
+[[جوهری]] در [[صحاح]] می گوید:عبادت یعنی: [[طاعت]]<ref>{{عربی|والعبادة: الطّاعة}}؛ اسماعیل بن حماد الجوهری، صحاح اللغه، ماده «عبد».</ref>.
+از آنچه [[اهل]] لغت درباره معنای "عبادت" گفته اند، استفاده می شود که معنای عبادت به اتفاق کلمات [[اهل]] لغت [[اطاعت]] خاضعانه است و از اینکه برخی لغویین [[انقیاد]] به امر را نیز در معنای عبادت آورده اند، به نظر می‌رسد معنای عبادت در زبان [[عرب]] [[اطاعت]] خاضعانه بی چون و چرا است که نتیجه [[اعتقاد]] به [[استحقاق]] [[اطاعت]] مطلق است.
+بنابراین، عبادت به معنای [[اطاعت]] بی چون و چرای ناشی از [[اعتقاد]] به [[استحقاق]] [[اطاعت]] است که موجب [[خضوع]] و [[انقیاد]] می شود<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۱.</ref>.
 ==اهمیّت عبادت (ارزش و جایگاه عبادت)==