حزب در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
* “حزب” واژه‌ای [[عربی]] است و به گروهی اطلاق می‌شود که فعالیت و [[هدف]] مشترکی داشته باشند. “Parrty” نیز همین معنای لغوی “حزب” را دارد. [[حزب]] در [[ادبیات]] [[دینی]] ([[قرآن]] و [[سنت]]) در مورد گروه [[حق و باطل]] استعمال می‌شود؛ چنان که در قرآن بر گروه [[مؤمنان]] و [[کافران]] حزب گفته شده است: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ}}<ref>«و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند.».. سوره احزاب، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ}}<ref>«هر گروهی بدانچه خود دارد شادمان است» سوره مؤمنون، آیه ۵۳.</ref>. در دو [[آیه]] اخیر حزب به گروه غیر [[دیندار]] اطلاق شده است<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)|آزادی در فقه و حدود آن]]، ص ۲۶۱.</ref>. | * “حزب” واژه‌ای [[عربی]] است و به گروهی اطلاق می‌شود که فعالیت و [[هدف]] مشترکی داشته باشند. “Parrty” نیز همین معنای لغوی “حزب” را دارد. [[حزب]] در [[ادبیات]] [[دینی]] ([[قرآن]] و [[سنت]]) در مورد گروه [[حق و باطل]] استعمال می‌شود؛ چنان که در قرآن بر گروه [[مؤمنان]] و [[کافران]] حزب گفته شده است: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ}}<ref>«و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند.».. سوره احزاب، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ}}<ref>«هر گروهی بدانچه خود دارد شادمان است» سوره مؤمنون، آیه ۵۳.</ref>. در دو [[آیه]] اخیر حزب به گروه غیر [[دیندار]] اطلاق شده است<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)|آزادی در فقه و حدود آن]]، ص ۲۶۱.</ref>. | ||
*قومی که قلب‌ها و [[اعمال]] آنها هماهنگ باشد<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، گروهی با [[عقیده]] و [[هدف]] مشترک<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۲۰۷.</ref>، جماعتی با [[تمایلات]] مشترک <ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۶۴.</ref>، جماعتی به‌شدت همبسته<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۳۱.</ref>. | *قومی که قلب‌ها و [[اعمال]] آنها هماهنگ باشد<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، گروهی با [[عقیده]] و [[هدف]] مشترک<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۲۰۷.</ref>، جماعتی با [[تمایلات]] مشترک <ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۶۴.</ref>، جماعتی به‌شدت همبسته<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۳۱.</ref>. | ||
* "[[حزب]]" در [[زبان فارسی]] به معنای گروه و دسته است <ref>لغت نامه، ج ۶، ص ۷۸۲۳، «حزب».</ref> و در [[زبان عربی]] نیز نزدیک به همین معناست و شماری از واژه‌پژوهان آن را به معنی [[جماعت]] <ref>مقاییس اللغه، ج ۲، ص ۵۵؛ لسان العرب، ج ۳، ص ۱۴۸، «حزب».</ref> و طایفه‌ای از [[مردم]] دانسته‌اند.<ref>مجمع البحرین، ج ۱، ص ۴۹۹، «حزب».</ref> برخی دیگر معتقدند اصل واحد معنایی در این ماده، تجمع است، هنگامی که بر اساس [[رأی]] و [[هدف]] واحد باشد،<ref>التحقیق، ج ۲، ص ۲۰۷، «حزب».</ref> بر این اساس، [[حزب]] اگرچه معنایی نزدیک با کلمات جماعت، [[قوم]] و [[طایفه]] دارد، می‌توان گفت حزب با قید [[پیروی]] از یک [[عقیده]] و نظر، دارای معنایی اخص است. حزب در [[ادبیات]] [[سیاسی]] امروز معنایی متفاوت یافته است: سازمانی سیاسی است که از همفکران و طرفداران یک [[آرمان]] تشکیل شده و با داشتن [[تشکیلات منظم]] و برنامه‌های سیاسی کوتاه و بلندمدت برای نیل به آرمانش می‌کوشد.<ref>فرهنگ علوم سیاسی، ص ۲۸۳.</ref> معنای جدید این واژه بیشتر ناظر به گروه‌هایی است که بر اساس اهداف سیاسی و برای [[دستیابی به قدرت]] شکل گرفته‌اند و از [[آیات قرآن]] نمی‌توان بیان روشنی در رد یا [[تأیید]] این معنا به دست آورد</ref>.<ref>[[حمید بیگ‌زاده جلالی|بیگ‌زاده جلالی، حمید]]؛ [[حزب (مقاله)|مقاله «حزب»]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۰ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۰.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۹ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۲۸
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حزب است. "حزب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حزب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- “حزب” واژه‌ای عربی است و به گروهی اطلاق می‌شود که فعالیت و هدف مشترکی داشته باشند. “Parrty” نیز همین معنای لغوی “حزب” را دارد. حزب در ادبیات دینی (قرآن و سنت) در مورد گروه حق و باطل استعمال می‌شود؛ چنان که در قرآن بر گروه مؤمنان و کافران حزب گفته شده است: ﴿أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾[۱]؛ ﴿لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ﴾[۲]؛ ﴿كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ﴾[۳]. در دو آیه اخیر حزب به گروه غیر دیندار اطلاق شده است[۴].
- قومی که قلب‌ها و اعمال آنها هماهنگ باشد[۵]، گروهی با عقیده و هدف مشترک[۶]، جماعتی با تمایلات مشترک [۷]، جماعتی به‌شدت همبسته[۸].
- "حزب" در زبان فارسی به معنای گروه و دسته است [۹] و در زبان عربی نیز نزدیک به همین معناست و شماری از واژه‌پژوهان آن را به معنی جماعت [۱۰] و طایفه‌ای از مردم دانسته‌اند.[۱۱] برخی دیگر معتقدند اصل واحد معنایی در این ماده، تجمع است، هنگامی که بر اساس رأی و هدف واحد باشد،[۱۲] بر این اساس، حزب اگرچه معنایی نزدیک با کلمات جماعت، قوم و طایفه دارد، می‌توان گفت حزب با قید پیروی از یک عقیده و نظر، دارای معنایی اخص است. حزب در ادبیات سیاسی امروز معنایی متفاوت یافته است: سازمانی سیاسی است که از همفکران و طرفداران یک آرمان تشکیل شده و با داشتن تشکیلات منظم و برنامه‌های سیاسی کوتاه و بلندمدت برای نیل به آرمانش می‌کوشد.[۱۳] معنای جدید این واژه بیشتر ناظر به گروه‌هایی است که بر اساس اهداف سیاسی و برای دستیابی به قدرت شکل گرفته‌اند و از آیات قرآن نمی‌توان بیان روشنی در رد یا تأیید این معنا به دست آورد</ref>.[۱۴].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.
- ↑ «و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند.».. سوره احزاب، آیه ۲۲.
- ↑ «هر گروهی بدانچه خود دارد شادمان است» سوره مؤمنون، آیه ۵۳.
- ↑ قدردان قراملکی، محمد حسن، آزادی در فقه و حدود آن، ص ۲۶۱.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۲۰۷.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۶۴.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۳۱.
- ↑ لغت نامه، ج ۶، ص ۷۸۲۳، «حزب».
- ↑ مقاییس اللغه، ج ۲، ص ۵۵؛ لسان العرب، ج ۳، ص ۱۴۸، «حزب».
- ↑ مجمع البحرین، ج ۱، ص ۴۹۹، «حزب».
- ↑ التحقیق، ج ۲، ص ۲۰۷، «حزب».
- ↑ فرهنگ علوم سیاسی، ص ۲۸۳.
- ↑ بیگ‌زاده جلالی، حمید؛ مقاله «حزب»؛ دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۰.