تعصب در فقه سیاسی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث تعصب است. "تعصب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

تعصب در قرآن - تعصب در نهج البلاغه - تعصب در فقه سیاسی - تعصب در جامعه‌شناسی اسلامی

مقدمه

حمیت یا تعصب به معنای تکبر با غضب‌ آلودگی، شدت قوه غضبیه، شدت حرارت و تعصّب در دفاع از چیزی.

إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ.

"حمیت جاهلی" به معنای تعصب بی‌حد و غضب‌آلود و سختگیرانه کفار قریش به اعتقادات مذموم خود در بت پرستی بود به طوری که تحمّل نفی عبادت بت‌ها و عبادت خدای واحد از سوی پیامبر اسلام را نداشتند و به اقداماتی نظیر منع ورود پیامبر(ص) و مسلمانان به مسجدالحرام و منع از ذبح قربانی و... که تا پیش از آن سابقه نداشت، دست یازیدند و هتک حرمت حرم و ماه‌های حرام را مرتکب شدند. خداوند متعال در مقابل این تعصب کور و متکبرانه، سکینه و آرامش ایمانی را در دل مؤمنان جای داد و به آنان وعده فتح و پیروزی داد: فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ.

• "حمیت جاهلی" در قرآن به عنوان مانع هدایت و دعوت الهی مذّمت شده است؛ ولی در فرهنگ سیاسی حمیّت و عصبیت مثبت به عنوان منشأ قدرت و تشکیل دولت، در نظریات سیاسی اندیشمندان مسلمان به‌خصوص ابن خلدون مورد بررسی و تأکید قرار گرفته است.

منابع

1. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم