پیامدهای تبعیض و نابرابری چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

پیامدهای تبعیض و نابرابری چیست؟
پیامدهای تبعیض و نابرابری چیست؟
موضوع اصلی	بانک جمع پرسش و پاسخ سیره اجتماعی معصومان
مدخل اصلی	تبعیض در جامعه‌شناسی اسلامی
	v; t; e;

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ ‏۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۲

الگو:پرسش غیرنهایی

پیامدهای تبعیض و نابرابری چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره اجتماعی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره اجتماعی معصومان مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

حجت الاسلام و المسلمین احمد رضوانفر در کتاب «برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم» در این‌باره گفته‌ است:

«تبعیض و نابرابری می‌تواند در سطوح مختلف، آثار منفی و جبران ناپذیری در پی داشته باشد. آثار تبعیض و نابرابری را به این صورت می‌توان دسته‌بندی کرد:

آثار فردی: کسانی که در معرض تبعیض و نابرابری قرار می‌گیرند، با انواع فشارهای روحی روبه‌رو می‌شوند. این آثار منفی به تناسب روحیه افراد، متفاوت است. برخی افراد دچار احساس حقارت می‌شوند و این مسئله در شخصیت آنها اثر منفی می‌گذارد؛ یعنی نمی‌توانند جایگاه شایسته خود را در جامعه به دست آورند. نیز ممکن است حس حسادت و انتقام جویی را در روح بعضی افراد دیگر تقویت کند. برای نمونه، باید به تبعیض‌ها و نابرابری‌هایی اشاره کرد که برخی پدران و مادران در حق فرزندان خود روا می‌دارند. این‌گونه تبعیض‌ها و نابرابری‌های بی‌جا سبب می‌شود فرزندان دچار انواع فشارهای روحی شوند که حس حسادت و انتقام جویی از آن جمله است.

استاد مطهری درباره پیامدهای تبعیض بر فرزندان می‌نویسد: و چون [فرزند] احساس مظلومیت و محرومیت می‌کند، درصدد انتقام برمی‌آید.... تبعیض، تخم اختلاف کاشتن است، تخم حسادت کاشتن است، تخم انتقام کاشتن است. تبعیض موجب می‌شود هم روح آن بچه محروم فشرده و آزرده و ناراحت شود و هم آن بچه عزیز کرده، متکی به غیر، ضعیف‌النفس، زودرنج و لوس بار بیاید...^[۱].

آثار اجتماعی: تبعیض در روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نیز به فاصله طبقاتی میان افراد جامعه دامن می‌زند. هر جامعه‌ای بر اساس همکاری و مهر و محبت گروه‌های مختلف جامعه پیشرفت می‌کند. اگر تبعیض و نابرابری بر این جامعه حاکم شود، روحیه همکاری و اتحاد به روحیه تقابل و جنگ و دعوا تبدیل می‌شود. اعتماد از جامعه رخت برمی‌بندد، عقاید مردم سست می‌شود و ناامنی اقتصادی و امنیتی رواج می‌یابد. استاد مطهری درباره آثار اخلاقی تبعیض و نابرابری در جامعه می‌نویسد: «مردم، حالت همان فرزندان خانواده را دارند. تبعیض‌ها [و] تفاوت گذاشتن‌ها، روح یک عده را که محروم شده‌اند، فشرده و آزرده و کینه جو و انتقام کش می‌کند و روح یک عده دیگر را که بی‌جهت به صورت عزیز درآمده‌اند، لوس و کم‌حوصله و زودرنج و بی‌کاره و اسراف‌کن و تبذیرکن می‌کند. در میان یک طبقه، حسد و کینه و انتقام و نفرت و دشمنی و در طبقه دیگر، کم‌حوصلگی نسبت به کار، استقامت نداشتن، اسراف و تبذیر پیدا می‌شود.... چه اوضاع و احوالی در اثر بی‌عدالتی در میان مردم پیدا می‌شود.

دعای معروفی هست از رسول اکرم(ص) که با این جمله شروع می‌شود: «اللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْيَتِكَ ما يَحُولُ بَيْنَنا وَ بَيْنَ مَعْصِيَتِكَ‌»^[۲]؛... جمله‌ای در همین دعا هست که «وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا»؛ یعنی «خدایا، انتقام ما را نسبت به آن کسان قرار بده که به ما ظلم کردند». این جمله نکته لطیفی دارد. رسول اکرم(ص) نفرمود: خدایا، از سمتگران ما انتقام بکش، [بلکه] فرمود: خدایا، انتقام‌جویی ما را نسبت به آن کسان قرار بده که بر ما ظلم کردند.... «ثأر» یا «ثار» به معنای میل به مکافات دادن است و به اصطلاح حس انتقام‌جویی. می‌خواهد بفرماید در اثر اینکه ظلمی بر ما مردم می‌شود، قهراً روح ما فشرده و آزرده و انتقام‌جو می‌شود....

رسول اکرم(ص) می‌گوید: خدایا، این آتش که در دل ما هست و روزی زبانه خواهد کشید، دیگری را نسوزد. اگر می‌خواهد بسوزد، همان کس را بسوزد که به ما ظلم کرده و سبب این آتش شده است.»..^[۳].

آثار جهانی: گاه تبعیض و نابرابری در سطح گسترده‌تر و بالاتر؛ یعنی در سطح روابط بین‌المللی نمود می‌یابد. این نوع تبعیض و نابرابری‌ها، آرامش و آسایش مردم جهان را برهم می‌زند؛ نظم بین‌المللی را مخدوش می‌کند؛ روحیه اعتماد و اتحاد میان ملت‌ها را سست می‌گرداند؛ فاصله میان اقوام و ملت‌ها را بیشتر می‌کند و زمینه‌های جنگ و درگیری را فراهم می‌سازد»^[۴].

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع سیره اجتماعی معصومان

پانویس

↑ مرتضی مطهری، بیست گفتار، ص۱۰۲.
↑ پروردگارا، از خوف و خشیت این اندازه به ما نصیب ده که میان ما و نافرمانی‌ات حایل گردد. عوالی اللئالی، ج۱، ص۱۵۹.
↑ بیست گفتار، ص۱۰۴ - ۱۰۶.
↑ رضوانفر، احمد، برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم ص ۶۷.

[1] مرتضی مطهری، بیست گفتار، ص۱۰۲.

[2] پروردگارا، از خوف و خشیت این اندازه به ما نصیب ده که میان ما و نافرمانی‌ات حایل گردد. عوالی اللئالی، ج۱، ص۱۵۹.

[3] بیست گفتار، ص۱۰۴ - ۱۰۶.

[4] رضوانفر، احمد، برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم ص ۶۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 ::::::«[[تبعیض]] و [[نابرابری]] می‌تواند در سطوح مختلف، آثار منفی و جبران ناپذیری در پی داشته باشد. آثار تبعیض و نابرابری را به این صورت می‌توان دسته‌بندی کرد:
 :::::*'''آثار فردی''': کسانی که در معرض تبعیض و نابرابری قرار می‌گیرند، با انواع فشارهای [[روحی]] روبه‌رو می‌شوند. این آثار منفی به تناسب [[روحیه]] افراد، متفاوت است. برخی افراد دچار [[احساس]] [[حقارت]] می‌شوند و این مسئله در [[شخصیت]] آنها اثر منفی می‌گذارد؛ یعنی نمی‌توانند جایگاه [[شایسته]] خود را در [[جامعه]] به دست آورند. نیز ممکن است [[حس]] [[حسادت]] و [[انتقام جویی]] را در [[روح]] بعضی افراد دیگر تقویت کند. برای نمونه، باید به [[تبعیض‌ها]] و نابرابری‌هایی اشاره کرد که برخی [[پدران]] و [[مادران]] در [[حق فرزندان]] خود روا می‌دارند. این‌گونه تبعیض‌ها و نابرابری‌های بی‌جا سبب می‌شود [[فرزندان]] دچار انواع فشارهای روحی شوند که حس حسادت و انتقام جویی از آن جمله است.
-::::::[[استاد مطهری]] درباره پیامدهای تبعیض بر فرزندان می‌نویسد: و چون [فرزند] احساس [[مظلومیت]] و [[محرومیت]] می‌کند، درصدد [[انتقام]] برمی‌آید.... تبعیض، تخم [[اختلاف]] کاشتن است، تخم حسادت کاشتن است، تخم انتقام کاشتن است. تبعیض موجب می‌شود هم روح آن بچه [[محروم]] فشرده و آزرده و ناراحت شود و هم آن بچه [[عزیز]] کرده، متکی به غیر، ضعیف‌النفس، زودرنج و لوس بار بیاید...<ref>مرتضی مطهری، بیست گفتار، ص۱۰۲.</ref>.
+[[استاد مطهری]] درباره پیامدهای تبعیض بر فرزندان می‌نویسد: و چون [فرزند] احساس [[مظلومیت]] و [[محرومیت]] می‌کند، درصدد [[انتقام]] برمی‌آید.... تبعیض، تخم [[اختلاف]] کاشتن است، تخم حسادت کاشتن است، تخم انتقام کاشتن است. تبعیض موجب می‌شود هم روح آن بچه [[محروم]] فشرده و آزرده و ناراحت شود و هم آن بچه [[عزیز]] کرده، متکی به غیر، ضعیف‌النفس، زودرنج و لوس بار بیاید...<ref>مرتضی مطهری، بیست گفتار، ص۱۰۲.</ref>.
 :::::*'''آثار [[اجتماعی]]''': تبعیض در [[روابط اجتماعی]]، [[سیاسی]] و [[اقتصادی]] نیز به فاصله طبقاتی میان افراد جامعه دامن می‌زند. هر جامعه‌ای بر اساس [[همکاری]] و مهر و [[محبت]] گروه‌های مختلف جامعه [[پیشرفت]] می‌کند. اگر تبعیض و نابرابری بر این جامعه [[حاکم]] شود، روحیه همکاری و [[اتحاد]] به روحیه [[تقابل]] و [[جنگ]] و دعوا تبدیل می‌شود. [[اعتماد]] از جامعه رخت برمی‌بندد، [[عقاید]] [[مردم]] [[سست]] می‌شود و [[ناامنی]] اقتصادی و [[امنیتی]] رواج می‌یابد. استاد مطهری درباره آثار [[اخلاقی]] تبعیض و نابرابری در جامعه می‌نویسد: «مردم، حالت همان فرزندان [[خانواده]] را دارند. تبعیض‌ها [و] تفاوت گذاشتن‌ها، روح یک عده را که محروم شده‌اند، فشرده و آزرده و [[کینه]] جو و [[انتقام]] کش می‌کند و [[روح]] یک عده دیگر را که بی‌جهت به صورت [[عزیز]] درآمده‌اند، لوس و کم‌حوصله و زودرنج و بی‌کاره و اسراف‌کن و تبذیرکن می‌کند. در میان یک طبقه، [[حسد]] و کینه و انتقام و [[نفرت]] و [[دشمنی]] و در طبقه دیگر، کم‌حوصلگی نسبت به کار، [[استقامت]] نداشتن، [[اسراف]] و [[تبذیر]] پیدا می‌شود.... چه اوضاع و احوالی در اثر [[بی‌عدالتی]] در میان [[مردم]] پیدا می‌شود.
-::::::دعای معروفی هست از [[رسول اکرم]]{{صل}} که با این جمله شروع می‌شود: {{متن حدیث|اللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْيَتِكَ ما يَحُولُ بَيْنَنا وَ بَيْنَ مَعْصِيَتِكَ‌}}<ref>پروردگارا، از خوف و خشیت این اندازه به ما نصیب ده که میان ما و نافرمانی‌ات حایل گردد. عوالی اللئالی، ج۱، ص۱۵۹.</ref>؛... جمله‌ای در همین [[دعا]] هست که {{متن حدیث|وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا}}؛ یعنی «خدایا، انتقام ما را نسبت به آن کسان قرار بده که به ما [[ظلم]] کردند». این جمله نکته لطیفی دارد. رسول اکرم{{صل}} نفرمود: خدایا، از [[سمتگران]] ما انتقام بکش، [بلکه] فرمود: خدایا، [[انتقام‌جویی]] ما را نسبت به آن کسان قرار بده که بر ما ظلم کردند.... «ثأر» یا «[[ثار]]» به معنای میل به [[مکافات]] دادن است و به اصطلاح [[حس]] انتقام‌جویی. می‌خواهد بفرماید در اثر اینکه ظلمی بر ما مردم می‌شود، قهراً روح ما فشرده و آزرده و انتقام‌جو می‌شود....
-::::::رسول اکرم{{صل}} می‌گوید: خدایا، این [[آتش]] که در [[دل]] ما هست و روزی زبانه خواهد کشید، دیگری را نسوزد. اگر می‌خواهد بسوزد، همان کس را بسوزد که به ما ظلم کرده و سبب این آتش شده است.»..<ref>بیست گفتار، ص۱۰۴ - ۱۰۶.</ref>.
+دعای معروفی هست از [[رسول اکرم]]{{صل}} که با این جمله شروع می‌شود: {{متن حدیث|اللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْيَتِكَ ما يَحُولُ بَيْنَنا وَ بَيْنَ مَعْصِيَتِكَ‌}}<ref>پروردگارا، از خوف و خشیت این اندازه به ما نصیب ده که میان ما و نافرمانی‌ات حایل گردد. عوالی اللئالی، ج۱، ص۱۵۹.</ref>؛... جمله‌ای در همین [[دعا]] هست که {{متن حدیث|وَ اجْعَلْ ثَارَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا}}؛ یعنی «خدایا، انتقام ما را نسبت به آن کسان قرار بده که به ما [[ظلم]] کردند». این جمله نکته لطیفی دارد. رسول اکرم{{صل}} نفرمود: خدایا، از [[سمتگران]] ما انتقام بکش، [بلکه] فرمود: خدایا، [[انتقام‌جویی]] ما را نسبت به آن کسان قرار بده که بر ما ظلم کردند.... «ثأر» یا «[[ثار]]» به معنای میل به [[مکافات]] دادن است و به اصطلاح [[حس]] انتقام‌جویی. می‌خواهد بفرماید در اثر اینکه ظلمی بر ما مردم می‌شود، قهراً روح ما فشرده و آزرده و انتقام‌جو می‌شود....
+رسول اکرم{{صل}} می‌گوید: خدایا، این [[آتش]] که در [[دل]] ما هست و روزی زبانه خواهد کشید، دیگری را نسوزد. اگر می‌خواهد بسوزد، همان کس را بسوزد که به ما ظلم کرده و سبب این آتش شده است.»..<ref>بیست گفتار، ص۱۰۴ - ۱۰۶.</ref>.
 :::::*'''آثار جهانی''': گاه [[تبعیض]] و [[نابرابری]] در سطح گسترده‌تر و بالاتر؛ یعنی در سطح [[روابط]] بین‌المللی نمود می‌یابد. این نوع تبعیض و نابرابری‌ها، [[آرامش]] و [[آسایش]] مردم [[جهان]] را برهم می‌زند؛ [[نظم]] بین‌المللی را مخدوش می‌کند؛ [[روحیه]] [[اعتماد]] و [[اتحاد]] میان [[ملت‌ها]] را [[سست]] می‌گرداند؛ فاصله میان [[اقوام]] و ملت‌ها را بیشتر می‌کند و زمینه‌های [[جنگ]] و درگیری را فراهم می‌سازد»<ref>[[احمد رضوانفر|رضوانفر، احمد]]، [[برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم (کتاب)|برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم]] ص ۶۷.</ref>.