محاسبه در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۰ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۰۱

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث محاسبه است. "محاسبه" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

محاسبه در قرآن - محاسبه در حدیث - محاسبه در اخلاق اسلامی - محاسبه در معارف و سیره علوی - محاسبه در فقه سیاسی

مقدمه

مراقبه و محاسبه در روایات حضرت علی(ع) به کار رفته‌اند، هرچند موارد کاربرد مراقبه کم‌تر از محاسبه است. درباره مراقبه می‌فرماید: «بر نفس خویش مراقبت کن»^[۱]. و «خداوند بنده‌ای را که مراقب گناه خود است، رحمت کند»^[۲]. و درباره محاسبه می‌فرماید: «با محاسبه، نفس‌هایتان را به بند کشید»^[۳]. و «هر کس نفس خود را محاسبه کند، بر عیوبش واقف شود»^[۴]. همین روایت، که درباره ارتباط میان محاسبه نفس و آگاهی از عیوب نفس است، به خوبی نشان می‌دهد که میان محاسبه و تشخیص عیوب- که کار عقل است- گونه‌ای ارتباط برقرار است.^[۵]

جستارهای وابسته

منابع

بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی ج۴

پانویس

↑ «اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۳۴).
↑ «رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۱، ص۶۰۹).
↑ «قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).
↑ «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).
↑ بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی، ج۴، ص ۲۱۳.

[1] «اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۳۴).

[2] «رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۱، ص۶۰۹).

[3] «قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).

[4] «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).

[5] بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی، ج۴، ص ۲۱۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 ==مقدمه==
-[[مراقبه]] و [[محاسبه]] نیز در [[روایات]] [[حضرت علی]]{{ع}} به کار رفته‌اند، هرچند موارد کاربرد مراقبه کم‌تر از محاسبه است. درباره مراقبه می‌فرماید: «بر نفس خویش [[مراقبت]] کن»<ref>{{متن حدیث|اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۲، ص۱۴۳۴).</ref>. و «[[خداوند]] بنده‌ای را که مراقب [[گناه]] خود است، [[رحمت]] کند»<ref>{{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۱، ص۶۰۹).</ref>. و درباره محاسبه می‌فرماید: «با محاسبه، نفس‌هایتان را به بند کشید»<ref>{{متن حدیث|قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۲، ص۱۴۴۹).</ref>. و «هر کس نفس خود را محاسبه کند، بر عیوبش واقف شود»<ref>{{متن حدیث|مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۲، ص۱۴۴۹).</ref>. همین [[روایت]]، که درباره [[ارتباط]] میان محاسبه نفس و [[آگاهی]] از [[عیوب]] نفس است، به خوبی نشان می‌دهد که میان محاسبه و تشخیص عیوب- که کار [[عقل]] است- گونه‌ای ارتباط برقرار است.<ref>[[سعید بهشتی|بهشتی، سعید]]، [[تربیت عقلانی (مقاله)| مقاله «تربیت عقلانی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۱۳.</ref>
+[[مراقبه]] و [[محاسبه]] در [[روایات]] [[حضرت علی]]{{ع}} به کار رفته‌اند، هرچند موارد کاربرد مراقبه کم‌تر از محاسبه است. درباره مراقبه می‌فرماید: «بر نفس خویش [[مراقبت]] کن»<ref>{{متن حدیث|اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۲، ص۱۴۳۴).</ref>. و «[[خداوند]] بنده‌ای را که مراقب [[گناه]] خود است، [[رحمت]] کند»<ref>{{متن حدیث|رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۱، ص۶۰۹).</ref>. و درباره محاسبه می‌فرماید: «با محاسبه، نفس‌هایتان را به بند کشید»<ref>{{متن حدیث|قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۲، ص۱۴۴۹).</ref>. و «هر کس نفس خود را محاسبه کند، بر عیوبش واقف شود»<ref>{{متن حدیث|مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌}}؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی{{ع}}، ج۲، ص۱۴۴۹).</ref>. همین [[روایت]]، که درباره [[ارتباط]] میان محاسبه نفس و [[آگاهی]] از [[عیوب]] نفس است، به خوبی نشان می‌دهد که میان محاسبه و تشخیص عیوب- که کار [[عقل]] است- گونه‌ای ارتباط برقرار است.<ref>[[سعید بهشتی|بهشتی، سعید]]، [[تربیت عقلانی (مقاله)| مقاله «تربیت عقلانی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۱۳.</ref>
 == جستارهای وابسته ==