استغاثه در فقه سیاسی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث استغاثه است. استغاثه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استغاثه در قرآن - استغاثه در حدیث - استغاثه در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

• استغاثه: طلب انقاذ از بلاء و طلب نصرت و یاری کردن. اصل آن "غوث" به معنای اعانه و نصرت دادن بعد از سختی.
• ﴿فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِي مِنْ شِيعَتِهِ عَلَى الَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ﴾.
• یاری‌ خواستن در رنج‌ها و بلایایی که بر سر انسان‌ها می‌آید، هنگامی مفهوم می‌یابد که خودِ فرد یا جمع توان دفع آن را نداشته باشند. در قرآن کریم استغاثه به درگاه خداوند از جانب بندگان توصیه و وعده نصرت و اجابت نیز داده شده است: ﴿إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُرْدِفِينَ﴾. این آیه شریفه اشاره به جنگ بدر دارد که مسلمانان نخستین بار در مقابل لشکر منظم مشرکان قریش قرار گرفتند و به درگاه الهی استغاثه کردند و خداوند آنان را نصرت و پیروزی بخشید.
• استغاثه از انسان نیز در قرآن وارد شده است: ﴿فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِي مِنْ شِيعَتِهِ عَلَى الَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ﴾. این آیه شریفه به قصه حضرت موسی(ع) اشاره دارد که شاهد درگیری یکی از فرعونیان با فردی از پیروان خود از بنی‌اسرائیل بود و او از حضرت موسی(ع) یاری‌طلبید و دخالت آن حضرت موجب قتل فرد فرعونی شد.
• فطرت انسانی و روحیّه نوع‌ دوستی فرد حکم می‌کند که به یاری افرادی که استغاثه از بلا و ستم می‌کنند، همت کند. در روایات و احادیث اسلامی نیز بر فریادرسی مظلومان بسیار تأکید شده است.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم