زینب بنت خزیمه در قرآن

این مدخل زیرشاخهٔ بحث پیامبر خاتم است. زینب بنت خزیمه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زینب بنت خزیمه در قرآن - زینب بنت خزیمه در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

زینب بنت خزیمة بن حارث از طایفه بنی‌ عامر بن صعصعه بود که نزدیک طائف مستقر بودند. وی از همسران پیامبر(ص) بود که به سبب کثرت اطعام و صدقه به فقیران، ام‌المساکین نامیده شد و در روزگار جاهلی نیز به همین کنیه معروف بود. مادرش هند بنت عوف حمیری خواهر مادری میمونه بنت حارث، دیگر همسر پیامبر(ص) است. بنابر مشهور، ابتدا همسر طفیل بن حارث بن مطلب بود. سپس با برادر طفیل (عبیدة بن حارث) ازدواج کرد؛ ولی وی در جنگ بدر در سال دوم هجری، به شهادت رسید. بنابر قولی دیگر ابتدا با پسر عمویش جهم بن عمرو بن حارث سپس با عبیدة بن حارث ازدواج کرد. در برخی منابع آمده است که ابتدا همسر عبدالله بن جحش بود که پس از شهادت او در جنگ اُحُد در سال سوم هجری با پیامبر(ص) ازدواج کرد. پس از شهادت شوهرش، رسول اکرم(ص) از او خواستگاری کرد که وی، اختیار خویش را به رسول اکرم(ص) سپرد. در رمضان سال سوم هجری با مهریه دوازده و نیم اوقیه و بنا بر قولی دیگر ۴۰۰ درهم، با پیامبر(ص) ازدواج کرد . گفته شده که قبیصة بن عمرو او را به عقد رسول اکرم(ص) درآورد.ازدواج او پس از ازدواج پیامبر(ص) با حفصه بنت عمر بود. وفات او را ۸ یا دو سه ماه پس از ازدواج و در سنّ ۳۰ سالگی دانسته‌اند. پیامبر اکرم(ص) بر وی نماز گزارد و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد. پیامبر اکرم(ص) از وی فرزندی نداشت.

زینب در شأن نزول

برپایه آیه ﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَحْلَلْنَا لَكَ أَزْوَاجَكَ اللَّاتِي آتَيْتَ أُجُورَهُنَّ وَمَا مَلَكَتْ يَمِينُكَ مِمَّا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَيْكَ وَبَنَاتِ عَمِّكَ وَبَنَاتِ عَمَّاتِكَ وَبَنَاتِ خَالِكَ وَبَنَاتِ خَالَاتِكَ اللَّاتِي هَاجَرْنَ مَعَكَ وَامْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِيِّ إِنْ أَرَادَ النَّبِيُّ أَنْ يَسْتَنْكِحَهَا خَالِصَةً لَكَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ قَدْ عَلِمْنَا مَا فَرَضْنَا عَلَيْهِمْ فِي أَزْوَاجِهِمْ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ لِكَيْلَا يَكُونَ عَلَيْكَ حَرَجٌ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا﴾ ازدواج زنان با ایمان، بدون مهریه با پیامبر(ص) مجاز است؛ ولی با دیگران جایز نیست. بنابر قول شعبی، زینب مایل بود بدون دریافت هیچ مهری با پیامبر(ص) ازدواج کند، از این رو خود را به آن حضرت بخشید. البته روایت شعبی ضعیف است. افزون بر اینکه سوره احزاب در حوادث سال‌های پنجم به بعد نازل شده است و در آن هنگام زینب از دنیا رفته بود. به نقلی از عایشه، وی زینب را مسخره می‌کرد و در این رابطه آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ﴾ نازل شد و مؤمنان را از تمسخر یکدیگر بازداشت . نزول این آیه در رویداد مورد نظر چندان پذیرفته نیست، زیرا وفات زینب در سال چهارم هجری بوده و سوره حجرات در سال‌های پایانی نازل شده است، هرچند می‌توان آیه را بر آن تطبیق داد.

منابع

1. بهادری، محمد حسن، زینب بنت خزیمه، دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۴