آشنایی با علوم قرآنی (کتاب)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

آشنایی با علوم قرآنی
پرونده:13790.jpg
زبان	فارسی
تحقیق یا تدوین	مصطفی سلیمی زارع؛ روح‌الله ناظمی
ویراستار	عرفان حایری
موضوع	علوم قرآن
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث|انتشارات انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث]][[رده:انتشارات انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث]]
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۸۵ ش) ش
شابک	(نامعلوم)
شماره ملی	(نامعلوم)

آشنایی با علوم قرآنی، کتابی است به زبان فارسی که به پژوهش کوتاه و مختصر در مورد علوم قرآنی می‌پردازد. این کتاب تقریری از درس‌های محمد کاظم شاکر است که به کوشش مصطفی سلیمی زارع، روح‌الله ناظمی نوشته شده و توسط انتشارات دانشکده مجازی علوم حدیث به چاپ رسیده است

درباره کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «یک دوره مباحث علوم قرآنی را با توجه به نیاز دانشجویان علوم قرآن بیان می‏‌کند. هدف نویسنده، ارائه معلوماتی مقدماتی است که دانستن آنها برای فهم قرآن مجید ضروری است. وی این کتاب را در قالب متنی درسی همراه با طرح پرسش‏هایی در پایان هر فصل تالیف نموده»

فهرست کتاب

جلسۀ اول

• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• مباحث مقدماتی در علوم قرآن و منابع آن؛
• الف) معنای اصطلاحی علوم قرآنی؛
• ب) شاخه‌های علوم قرآنی؛
• ج) اهمّ منابع علوم قرآن؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ دوم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• معناشناسی وحی؛
• الف) وحی در لغت؛
• ب) وحی در اصطلاح ادیان الهی؛
• خلاصه و نتیجۀ؛
• ضمیمه؛
• راه رسیدن به مکاشفات روحی؛
• کشفیات در حالات خاص مثل بیماری؛
• ارتباط با روح مرده در مکاشفه؛
• کشف حوادث در حین انجام؛
• آیا رؤیا حقیقت دارد؟؛
• قرآن در این‌باره چه میگوید؟؛
• آیا نفس با رؤیا اتصال دارد؟؛
• رؤیای صریح و غیر صریح.

جلسۀ سوم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• کاربردهای وحی؛
• الف) وحی در قرآن؛
• ب) وحی در احادیث؛
• ج) وحی در تحقیقات متقدمان؛
• د) وحی در تحقیقات متأخران و معاصران؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ چهارم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• مهم‌ترین نظریات در تبیین وحی؛
• الف) نظریۀ فعل گفتاری یا املای لفظ؛
• ب) نظریۀ القای معنا (گزاره)؛
• ج) نظریۀ تجربه دینی؛
• سرشت وحی محمدی (لفظ، معنی یا تجربه؟)؛
• قرآن، عین کلام خدا؛
• طرق وحی بر پیامبر(ص)؛
• الف) وحی در حال رؤیا؛
• ب) وحی در حال بیداری (با حواس باطن)؛
• ج) وحی در حال بیداری (با حواس ظاهری)؛
• ویژگیهای وحی رسالی؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ پنجم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• نزول قرآن؛
• ۱. معناشناسی اصطلاحات مربوط به نزول؛
• ۲. جایگاه بحث نزول قرآن در قرآن؛
• ۳. جایگاه بحث نزول قرآن در روایات؛
• ۴. تلاش‌های علمی متقدمان؛
• ۵. تحقیقات متأخران و معاصران؛
• ۶. اهم مسائل بحث‌برانگیز در این موضوع؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ ششم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• بعثت و زمان نزول قرآن؛
• انواع نزول قرآن؛
• فترت وحی؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ هفتم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• تعریف مکی و مدنی؛
• جایگاه بحث مکی و مدنی در قرآن؛
• جایگاه بحث مکی و مدنی در روایات؛
• تحقیقات متقدمان دربارۀ مکی و مدنی؛
• پژوهش‌های متأخران و معاصران؛
• مسائل بحث‌برانگیز؛
• خلاصه و نتیجه؛

جلسۀ هشتم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• ویژگیهای وحی مکی و مدنی؛
• بررسی و نقد برخی از شبهات مطرح‌ شده پیرامون تعارض آیات مکی و مدنی؛
• آیات استثنا؛
• خلاصه و نتیجه؛

جلسۀ نهم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• آشنایی با اصطلاحات سبب نزول، شأن نزول، فضای نزول و جوّ نزول؛
• جایگاه اسباب نزول در آیات قرآن؛
• جایگاه اسباب نزول در روایات؛
• کوشش‌های متقدمان در زمینۀ اسباب نزول؛
• کوشش‌های متأخران و معاصران در زمینۀ اسباب نزول؛
• مهم‌ترین مسائل بحث‌ برانگیز در اسباب نزول؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ دهم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• الف) اعتبار «عموم لفظ» یا «خصوص سب»؛
• ب) نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن؛
• ج) تعدّد اسباب نزول و وحدت نازل؛
• د) وحدت سبب نزول و تعدد نازل؛
• ﻫ) اعتبار روایات اسباب نزول؛
• خلاصه و نتیجه‌.

جلسۀ یازدهم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• بررسی معنای محکم و متشابه؛
• جایگاه بحث محکم و متشابه در قرآن؛
• جایگاه بحث محکم و متشابه در روایات؛
• تلاش‌های متقدّمان در زمینۀ محکم و متشابه؛
• تلاش‌های متأخران و معاصران در زمینۀ محکم و متشابه؛
• مسائل بحث‌برانگیز؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ دوازدهم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• حکمت وجود متشابهات در قرآن؛
• دیدگاه‌های مختلف پیرامون حکمت وجود متشابهات در قرآن؛
• دیدگاه علامه‌ طباطبایی در بارۀ حکمت وجود متشابهات در قرآن؛
• نسبی بودن محکم و متشابه؛
• تفسیر متشابهات؛
• بررسی دیدگاههای مختلف در بارۀ تفسیر آیات متشابه؛
• تأویل قرآن؛
• بررسی معنایی تأویل؛
• مهم‌ترین معانی اصطلاحی تأویل؛
• عالمان به تأویل؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ سیزدهم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• بررسی معنای نسخ؛
• جایگاه مبحث نسخ در قرآن؛
• جایگاه مبحث نسخ در روایات؛
• تلاش‌های پیشینیان پیرامون ناسخ و منسوخ؛
• تلاش‌های متأخران و معاصران پیرامون ناسخ و منسوخ؛
• خلاصه و نتیجه.

جلسۀ چهاردهم

• مروری بر مباحث پیشین؛
• اهداف درس؛
• مقدمه؛
• انواع نسخ؛
• الف) نسخ متن آیه و حکم آن؛
• ب) نسخ متن آیه بدون نسخ حکم؛
• ج) نسخ حکم آیه بدون نسخ متن؛
• حکمت نسخ؛
• بررسی شبهات نسخ؛
• بررسی نمونه‌هایی از آیات ناسخ و منسوخ؛
• نجوا با پیامبر؛
• امتاع و عدّۀ وفات؛
• ارث در میان مهاجر و انصار؛
• میزان مقاومت در برابر دشمن؛
• خلاصه و نتیجه؛

درباره پدیدآورندگان

• 

  روح‌الله ناظمی
  (پدیدآورنده)

• 

  مصطفی سلیمی زارع
  (پدیدآورنده)

• 

  محمد کاظم شاکر
  (پدیدآورنده)

• دکتر محمد کاظم شاکر (متولد ۱۳۴۲ ش، یزد)، تحصیلات حوزوی خود را تا خارج فقه و اصول پیگیری کرد. وی رشته علوم قرآن و حدیث را در مقطع دکترا در دانشگاه تربیت مدرس به اتمام رساند. مدیریت گروه علوم قرآن و حدیث‌، مدیر مسئولی و سردبیری مجله پژوهش‌های علوم انسانی دانشگاه قم، معاون آموزشی و دانشجویی دانشکده اصول الدین از جمله فعالیت‌های است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله را به رشته تحریر درآورده است. «باطن و تأویل قرآن»، «بررسی احادیث الکافی درباره روح‌القدس و مقایسه آن با دیدگاه مسیحیت»، «روح خدا در قرآن و کتاب مقدس»، «سرشت وحی پیامبرانه و طرق دریافت آن»، «لیلة القدر و نزول روح»، «پژوهشی در بعثت و آغاز نزول قرآن»، «فقر و غنا در قرآن و حدیث»، « تأویل»، «علم لدنى در قرآن و حدیث»، «تحلیل علم غیب پیامبر و امام از دیدگاه قرآن و عترت» و مشارکت در «مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقة‌الاسلام کلینی ج۴» برخی از این آثار است.
• در مورد روح‌الله ناظمی اطلاعاتی در دست نیست.
• در مورد مصطفی سلیمی زارع اطلاعاتی در دست نیست.

پانویس

دریافت متن کتاب

• دریافت متن PDF کتاب از وبگاه نگاشت
• دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه دانشگاه قرآن و حدیث

پیوند به بیرون