تین

این مدخل زیرشاخهٔ بحث تین است. تین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تین در قرآن - تین در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

جغرافیای تین، در سوره مبارکه تین

﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ﴾. خداوند سبحان، در آیه فوق، به دو واژه تین و زیتون سوگند یاد فرموده، که می‌توان حدس زد، علت این انتخاب، اهمیتی است؛ که خداوند منان برای آن دو واژه قائل است. اما، آیا معنی این دو کلمه، همان معنای مشهوری است، که ما با آن آشنا هستیم، یعنی (تین، انجیر و زیتون همان میوه معروفی، که از آن روغن می‌گیرند)، یا این که منظور، از این دو واژه چیز دیگری است؟ برای رسیدن به جواب قانع کننده، لازم است؛ به نظری که مفسرین قرآن، در این باره بیان کرده‌اند، دقت نماییم.

1. «از ابن عباس روایت شده، که این دو لفظ، اسم دو کوه هستند، که به سریانی طور سینا و طور زیتا نامیده می‌شوند، چون تین و زیتون، در آنها می‌روید اولی در وطن عیسی(ع) و دومی در شام، مبعث بسیاری از پیغمبران بنی اسرائیل واقع است».
2. «تین و زیتون را نام دو مسجد گرفته‌اند... از این قرار: تین مسجد دمشق و زیتون مسجد بیت المقدس، یا مسجد اصحاب کهف و مسجد ایلیا، یا مسجد نوح، که بر کوه جودی بنا شده و مسجد بیت المقدس. گفته‌اند چون در این محل‌ها تین و زیتون می‌روئیده: این مساجد، به این نام خوانده شده‌اند».

برخی از دانشمندان ذیل عنوان یک بحث روایتی، به نقل از تفسیر قمی، در ذیل آیه اول سوره تین چنین بیان داشته: «منظور از ﴿وَالتِّينِ﴾ مدینه و از﴿الزَّيْتُونِ﴾ بیت المقدس و از ﴿طُورِ سِينِينَ﴾ کوفه و از ﴿هَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾ مکه است». با توجه به پراکندگی اظهارنظرها و در دست نداشتن یک دلیل قطعی، بر این که تین و زیتون همان میوه‌های خوراکی و یا مکان‌های نامبرده، در این تحقیق هستند؛ لذا نمی‌توانیم به توضیح جغرافیایی مکان خاصی، در این مقوله بپردازیم و اگر فرض کنیم که مکان‌های مذکور، نام حقیقی مورد قسم خداوند منان باشد؛ در بحث‌های مربوط به هر کدام، می‌توان با جغرافیای آنها آشنا گردید.

جغرافیای زیتون، در سوره مبارکه تین

﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ﴾. واژه زیتون پنج بار، در قرآن مجید، به مناسبت‌های مختلف آمده است: انعام ۹۹، نحل ۱۱، تین یک، عبس ۲۹ و نور ۳۵. معروف است که واژه زیتون هم به درخت و هم به میوه آن اطلاق می‌شود و این واژه در زبان عبری زیت zaheith و زیتیم نامیده می‌شود و این درخت بیشتر به شکل خودرو و کشت، در سرزمین شام فراوان است. گرچه، زیتون درخت و میوه شناخته شده‌ای است و هرگاه این واژه به گوش برسد؛ جز درخت و میوه آن به ذهن متبادر نمی‌شود؛ اما با وجود این روشنی مطلب، بعضی از مفسرین: «این دو سوگند ﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ﴾ را، ناظر به کوه‌ها و یا سرزمین‌های فلسطین و شامات دانسته‌اند که سرزمین‌های رویش این دو گونه درخت و محل‌های عبادت و وحی پیمبران است.

بنابراین معنا مجاز، در کلمه و به علاقه حال و محل است و چون نه قرینه‌ای در کلام است و نه شهرتی، میان خاص و عام؛ صرف لفظ از معنای حقیقی، روا نباشد و فقط شهرت کوهی، در سرزمین فلسطین، به نام جبل الزیتون یا دو سوگند ﴿وَطُورِ سِينِينَ * وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾ که نام دو محل است نمی‌تواند قرینه‌ای، برای مجاز، در کلمه باشد. الف و لام هم ظاهر در نوع است». برخی از نویسندگان، می‌نویسند: «از قتاده نقل شده:... و زیتون کوهی است، که بیت المقدس بر آن بنا گردیده و عکرمه گوید: تین و زیتون هر دو نام کوهی است، که در آن انجیر و زیتون می‌روید». برخی از دانشمندان و بزرگان، می‌گویند: «.... ولی بعضی دیگر گفته‌اند: منظور از تین کوهستانی است که دمشق بر بلندی آن واقع شده و منظور از زیتون، کوهستانی است که بیت المقدس بر بالای یکی از کوه‌هایش بنا شده.»...

برخی از دانشمندان می‌گویند: «چرا که، این دو محل، سرزمین قیام بسیاری از انبیا و پیامبران بزرگ خدا است و این دو قسم، با سوگندهای سوم و چهارم، که از سرزمین‌های مقدسی یاد می‌کند هماهنگ است». در چند سطر بعد، می‌نویسد: لذا، در حدیثی از پیغمبر اکرم(ص) می‌خوانیم: که خداوند از میان شهرها، چهار شهر را برگزیده و درباره آنها فرموده: ﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ * وَطُورِ سِينِينَ * وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾ ﴿التِّينِ﴾ مدینه است و ﴿الزَّيْتُونِ﴾ بیت المقدس و ﴿وَطُورِ سِينِينَ﴾ کوفه و ﴿وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾ مکه است.

جمع‌بندی دیدگاه‌ها

از جمع‌بندی دیدگاه‌های مفسرین، می‌توان چنین نتیجه گرفت:

1. زیتون، به طور مطلق، نام یک نوع درخت و میوه آن است؛ که به علت فواید بی‌شمارش، خداوند برای توجه دادن بندگانش، به استفاده از آن، به این میوه قسم یاد فرموده است.
2. زیتون، نام کوهستانی است؛ که بیت المقدس، بر بالای یکی از کوه‌هایش بنا شده است.
3. زیتون، همان بیت المقدس است؛ که پیامبر اسلام(ص) در حدیثی، آن را یکی از چهار شهر برگزیده معرفی فرموده است. 

منابع

1. عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید