بصیرت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۰

مقدمه

بصیرت به معنای آگاهی، علم و دقیق‌نگری در امری است. اصل در معنای «بصر» چشم است و بصیرت از آن‌رو که مبالغه در رؤیت است، به چشم دل و چشم باطن ترجمه می‌شود^[۱]. از آنجا که مطالب علمی و استدلالی با چشم دل قابل رؤیت است، بصیرت به معنای علم دقیق و محکم و استدلالی به امور مختلف گفته شده است^[۲]. اگر بصیر بر وزن فعیل، صفت مشبهه باشد، به معنای اسم فاعل ترجمه می‌شود؛ مثل آنکه سمیع را مُسمِع و بدیع را مُبدِع و الیم را مؤلِم معنا می‌کنند. بر این اساس، بصیر یعنی مُبصِر و بینا^[۳] و تفاوت میان واژه «بصر» با هم ردیف‌های آن مثل «رأی» در آن است که بصیرت، آگاهی و دیدن همراه با عمیق‎نگری و تدبّر است، ولی در بقیه چنین قیدی نیست^[۴]. نتیجه آنکه بصیرت در آیه شریفه می‌تواند به معنای بیّنه و دلالتی باشد که حقیقت امور را منکشف می‌کند و یا به معنی حجت قاطع و برهان محکمی باشد که شخص با اطمینان و آرامش به آن ایمان می‌آورد^[۵]؛ همچنین می‌تواند به معنای چشم دل و رؤیت قلب باشد که شخص حقیقت مطلب را با چشم باطن مشاهده می‌کند^[۶]؛ لذا در آیه مورد بحث، ﴿عَلَى بَصِيرَةٍ﴾ یعنی: «دعوت من مبتنی بر برهان قاطع و بیّنه‎ای روشن است که رستگاری شما را برایتان تضمین می‌سازد و با برهان قاطع به شما اطمینان و آرامش می‌بخشد». و یا می‌توان چنین معنی کرد: «دعوت من مبتنی بر شهودی قلبی است؛ چراکه امور غیب بر من و جانشینانم که داعی به سوی اسلامند، کاملاً منکشف و روشن است».^[۷]

منابع

فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶

پانویس

↑ مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.
↑ معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.
↑ المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ﻫ.ق)، ج۱، ص۲۲۹.
↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۷۸.
↑ المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۰۶.
↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۸۰.
↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۶ ص ۴۹۰.

[1] مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.

[2] معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.

[3] المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ﻫ.ق)، ج۱، ص۲۲۹.

[4] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۷۸.

[5] المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۰۶.

[6] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۸۰.

[7] فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۶ ص ۴۹۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == مقدمه ==
-بصیرت به معنای [[آگاهی]]، [[علم]] و دقیق‌نگری در امری است. اصل در معنای «[[بصر]]» [[چشم]] است و [[بصیرت]] از آن‌رو که [[مبالغه]] در [[رؤیت]] است، به چشم [[دل]] و چشم [[باطن]] ترجمه می‌شود<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.</ref>. از آنجا که مطالب [[علمی]] و استدلالی با چشم دل قابل رؤیت است، بصیرت به معنای علم دقیق و محکم و استدلالی به امور مختلف گفته شده است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. اگر [[بصیر]] بر وزن فعیل، صفت مشبهه باشد، به معنای اسم فاعل ترجمه می‌شود؛ مثل آنکه [[سمیع]] را مُسمِع و [[بدیع]] را مُبدِع و الیم را مؤلِم معنا می‌کنند. بر این اساس، بصیر یعنی مُبصِر و [[بینا]]<ref>المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ه. ق.)، ج۱، ص۲۲۹.</ref> و تفاوت میان واژه «بصر» با هم ردیف‌های آن مثل «[[رأی]]» در آن است که بصیرت، آگاهی و دیدن همراه با عمیق‎نگری و [[تدبّر]] است، ولی در بقیه چنین قیدی نیست<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. نتیجه آنکه بصیرت در [[آیه شریفه]] می‌تواند به معنای [[بیّنه]] و دلالتی باشد که [[حقیقت]] امور را منکشف می‌کند و یا به معنی [[حجت]] [[قاطع]] و [[برهان]] محکمی باشد که شخص با [[اطمینان]] و [[آرامش]] به آن [[ایمان]] می‌آورد<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۰۶.</ref>؛ همچنین می‌تواند به معنای چشم دل و رؤیت [[قلب]] باشد که شخص حقیقت مطلب را با چشم باطن [[مشاهده]] می‌کند<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۸۰.</ref>؛ لذا در [[آیه]] مورد بحث، {{متن قرآن|عَلَى بَصِيرَةٍ}} یعنی: «[[دعوت]] من مبتنی بر برهان قاطع و بیّنه‎ای روشن است که [[رستگاری]] شما را برایتان تضمین می‌سازد و با برهان قاطع به شما اطمینان و آرامش می‌بخشد». و یا می‌توان چنین معنی کرد: «دعوت من مبتنی بر [[شهودی]] [[قلبی]] است؛ چراکه امور [[غیب]] بر من و جانشینانم که [[داعی]] به سوی اسلامند، کاملاً منکشف و روشن است».<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۶ ص ۴۹۰.</ref>
+بصیرت به معنای [[آگاهی]]، [[علم]] و دقیق‌نگری در امری است. اصل در معنای «[[بصر]]» [[چشم]] است و [[بصیرت]] از آن‌رو که [[مبالغه]] در [[رؤیت]] است، به چشم [[دل]] و چشم [[باطن]] ترجمه می‌شود<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص۱۲۷.</ref>. از آنجا که مطالب [[علمی]] و استدلالی با چشم دل قابل رؤیت است، بصیرت به معنای علم دقیق و محکم و استدلالی به امور مختلف گفته شده است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. اگر [[بصیر]] بر وزن فعیل، صفت مشبهه باشد، به معنای اسم فاعل ترجمه می‌شود؛ مثل آنکه [[سمیع]] را مُسمِع و [[بدیع]] را مُبدِع و الیم را مؤلِم معنا می‌کنند. بر این اساس، بصیر یعنی مُبصِر و [[بینا]]<ref>المیزان فی تفسیر القرآن (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ﻫ.ق)، ج۱، ص۲۲۹.</ref> و تفاوت میان واژه «بصر» با هم ردیف‌های آن مثل «[[رأی]]» در آن است که بصیرت، آگاهی و دیدن همراه با عمیق‎نگری و [[تدبّر]] است، ولی در بقیه چنین قیدی نیست<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۷۸.</ref>. نتیجه آنکه بصیرت در [[آیه شریفه]] می‌تواند به معنای [[بیّنه]] و دلالتی باشد که [[حقیقت]] امور را منکشف می‌کند و یا به معنی [[حجت]] [[قاطع]] و [[برهان]] محکمی باشد که شخص با [[اطمینان]] و [[آرامش]] به آن [[ایمان]] می‌آورد<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۱۰۶.</ref>؛ همچنین می‌تواند به معنای چشم دل و رؤیت [[قلب]] باشد که شخص حقیقت مطلب را با چشم باطن [[مشاهده]] می‌کند<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۲۸۰.</ref>؛ لذا در [[آیه]] مورد بحث، {{متن قرآن|عَلَى بَصِيرَةٍ}} یعنی: «[[دعوت]] من مبتنی بر برهان قاطع و بیّنه‎ای روشن است که [[رستگاری]] شما را برایتان تضمین می‌سازد و با برهان قاطع به شما اطمینان و آرامش می‌بخشد». و یا می‌توان چنین معنی کرد: «دعوت من مبتنی بر [[شهودی]] [[قلبی]] است؛ چراکه امور [[غیب]] بر من و جانشینانم که [[داعی]] به سوی اسلامند، کاملاً منکشف و روشن است».<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۶ ص ۴۹۰.</ref>
 == منابع ==