استغاثه در فقه اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث استغاثه است. استغاثه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استغاثه در قرآن - استغاثه در فقه اسلامی - استغاثه در فقه سیاسی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

استغاثه: فریاد خواهی برای رهایی از گرفتاری.

به فریادجو «مُستغیث» و به فریادرس «مستغاث» می‌‏گویند و از آن به مناسبت در باب‌هایی مانند صلات، طلاق، قضاء و حدود سخن رفته است.

استغاثه از مخلوق در امور مباح و غیر حرام جایز است و استغاثه از خداوند و اولیای او در همه احوال مستحب است. در برخی موارد، مانند خشکسالی بر آن تأکید بیشتر شده است. استغاثه بر امر حرام، مانند کشتن کسی به ناحق حرام است.

استغاثه، در صورتی که حفظ جان، مال یا ناموس محترم، متوقّف بر آن باشد، واجب و ترک آن حرام است. همچنین اگر فردی نزد قاضی برای احقاق حقّ خویش علیه کسی استغاثه کند، اجابت او بر قاضی واجب است.

برخی فقها، تدرّج (گام به گام پیش رفتن) را در مقام دفاع از خویش واجب می‏‌دانند. بنابر این، در مرحله نخست باید با استغاثه و فریاد خواهی، دشمن را دفع کرد و در صورت نتیجه نگرفتن، به مرحله بالاتر، یعنی دفاع فیزیکی (با دست و پا) که آن هم دارای مراحلی است، روی آورد. برخی، ناتوانی از دفع مکرِه را ـ هر چند از راه استغاثه ـ در تحقّق اکراه شرط دانسته‌‏اند.

منابع

1. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت