علم شأنی در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۶

مقدمه

کسانی که قائل به علم اشائی و ارادی معصوم هستند به برخی از روایات استدلال کرده‌اند و مضمون آنها این است، اهل بیت (ع) هر گاه بخواهند، خداوند آنان را آگاه می‏‌سازد^[۱]، اما اگر مصلحت در ندانستن چیزی باشد کاری نمی‌کنند که آن را بدانند.^[۲] در اصول کافی بابی وجود دارد با عنوان: «بابُ أنَّ الأئِمَةَ إِذَا شَاءُوا أَنْ یَعْلَمُوا عُلِّمُوا»^[۳].^[۴] سه روایت مختلف از امام صادق (ع)^[۵] وارد شده که فرمودند: "امام هر گاه بخواهد می‌داند و یا هر وقت بخواهد خداوند آگاهش می‌کند": «إِنَّ الْإِمامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّم»، «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ أُعْلِم» و «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ»^[۶]. این روایات علم امام را منوط بر تعلیم الهی کرده‌اند^[۷].

روایات دربارۀ علم فعلی

برخی از روایات هم دال بر فعلی بودن علم امام هستند مانند روایاتی که می‌‌فرماید: «عِلْمَ مَا یَکُونُ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَهُ» نزد امام است^[۸].^[۹] مفضل بن عمر نقل می‌‌کند، امام صادق (ع) فرمودند^[۱۰]: «خداوند واجب می‌کند طاعت عبدی را بر بندگان و بعد از آن بنده می‌پوشاند خبر آسمان را؟ نه به خدا قسم خداوند کریم و رحیم‌تر از آن است که واجب کند اطاعت عبدی را بعد از آن بپوشاند خبر آسمان و صبح و شام را»^[۱۱].

منابع

پانویس

↑ ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.
↑ ر. ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح.
↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸
↑ ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.
↑ هر سه روایت در: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸.
↑ ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹؛ وکیلی، محمدحسن، علم غیب امام، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
↑ ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.
↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۶۱.
↑ ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.
↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۱۲۴.
↑ ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.

[1] ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.

[2] ر. ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح.

[3] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸

[4] ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.

[5] هر سه روایت در: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸.

[6] ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹؛ وکیلی، محمدحسن، علم غیب امام، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.

[7] ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.

[8] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۶۱.

[9] ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.

[10] صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۱۲۴.

[11] ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == مقدمه ==
-کسانی که قائل به [[علم اشائی]] و ارادی [[معصوم]] هستند به برخی از [[روایات]] [[استدلال]] کرده‌اند و مضمون آنها این است، [[اهل بیت]] {{ع}} هر گاه بخواهند، [[خداوند]] آنان را [[آگاه]] می‏‌سازد،<ref>ر. ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟ ؟</ref> اما اگر [[مصلحت]] در ندانستن چیزی باشد کاری نمی‌کنند که آن را بدانند.<ref>ر. ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح</ref> در [[اصول کافی]] بابی وجود دارد با عنوان:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸</ref> {{متن حدیث|بابُ أنَّ الأئِمَةَ إِذَا شَاءُوا أَنْ یَعْلَمُوا عُلِّمُوا}}<ref>ر. ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹</ref> سه [[روایت]] مختلف از [[امام صادق]] {{ع}}<ref>هر سه روایت در: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸</ref> وارد شده که فرمودند: "[[امام]] هر گاه بخواهد می‌داند و یا هر وقت بخواهد خداوند آگاهش می‌کند": {{متن حدیث|إِنَّ الْإِمامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّم}}، {{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ أُعْلِم}} و {{متن حدیث|إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ}}؛<ref>ر. ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات، صفحه؟؟ ؟؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹؛ وکیلی، محمدحسن، علم غیب امام، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.</ref> این روایات [[علم امام]] را منوط بر [[تعلیم الهی]] کرده‌اند.<ref>ر. ک. نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.</ref>
+کسانی که قائل به [[علم اشائی]] و ارادی [[معصوم]] هستند به برخی از [[روایات]] [[استدلال]] کرده‌اند و مضمون آنها این است، [[اهل بیت]] {{ع}} هر گاه بخواهند، [[خداوند]] آنان را [[آگاه]] می‏‌سازد<ref>ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.</ref>، اما اگر [[مصلحت]] در ندانستن چیزی باشد کاری نمی‌کنند که آن را بدانند.<ref>ر. ک. مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح.</ref> در [[اصول کافی]] بابی وجود دارد با عنوان: {{متن حدیث|بابُ أنَّ الأئِمَةَ إِذَا شَاءُوا أَنْ یَعْلَمُوا عُلِّمُوا}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸</ref>.<ref>ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، شرح دعای ۴۵ صحیفۀ سجادیه، وبگاه آیت الله مصباح؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.</ref> سه [[روایت]] مختلف از [[امام صادق]] {{ع}}<ref>هر سه روایت در: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۵۸.</ref> وارد شده که فرمودند: "[[امام]] هر گاه بخواهد می‌داند و یا هر وقت بخواهد خداوند آگاهش می‌کند": {{متن حدیث|إِنَّ الْإِمامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عُلِّم}}، {{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ أُعْلِم}} و {{متن حدیث|إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ}}<ref>ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات؛ سبحانی، سیدمحمدجعفر، منابع علم امامان شیعه، ص۸۰؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹؛ وکیلی، محمدحسن، علم غیب امام، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.</ref>. این روایات [[علم امام]] را منوط بر تعلیم الهی کرده‌اند<ref>ر.ک: نصیری، محمد حسین، گسترۀ علم امام از دیدگاه آیات و روایات.</ref>.
 == روایات دربارۀ علم فعلی ==
-برخی از [[روایات]] هم دال بر فعلی بودن [[علم امام]] هستند مانند روایاتی که می‌‌فرماید:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۶۱</ref> {{متن حدیث|عِلْمَ مَا یَکُونُ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَهُ}} نزد [[امام]] است.<ref>ر. ک. مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹</ref> [[مفضل بن عمر]] [[نقل]] می‌‌کند، [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۱۲۴</ref> «[[خداوند]] [[واجب]] می‌کند [[طاعت]] [[عبدی]] را بر [[بندگان]] و بعد از آن [[بنده]] می‌پوشاند [[خبر آسمان]] را؟ نه به [[خدا]] قسم خداوند [[کریم]] و رحیم‌تر از آن است که واجب کند [[اطاعت]] عبدی را بعد از آن بپوشاند خبر آسمان و [[صبح و شام]] را».<ref>ر. ک. مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹</ref>.
+برخی از [[روایات]] هم دال بر فعلی بودن [[علم امام]] هستند مانند روایاتی که می‌‌فرماید: {{متن حدیث|عِلْمَ مَا یَکُونُ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَهُ}} نزد [[امام]] است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۶۱.</ref>.<ref>ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.</ref> [[مفضل بن عمر]] [[نقل]] می‌‌کند، [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۱۲۴.</ref>: «[[خداوند]] [[واجب]] می‌کند [[طاعت]] [[عبدی]] را بر [[بندگان]] و بعد از آن [[بنده]] می‌پوشاند خبر آسمان را؟ نه به [[خدا]] قسم خداوند کریم و رحیم‌تر از آن است که واجب کند [[اطاعت]] عبدی را بعد از آن بپوشاند خبر آسمان و صبح و شام را»<ref>ر.ک: مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص۸۹.</ref>.
 == منابع ==