بدر صغرا: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بدر صغرا در قرآن]] - [[بدر صغرا در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = غزوه | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[بدر صغرا در قرآن]] - [[بدر صغرا در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
برحسب بعضی از نقلها [[آیات]] {{متن قرآن|يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَا أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِيمٌ الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللَّهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ }}<ref>«به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند کسانی که به (فراخوان) خداوند و پیامبر پس از آسیب دیدن پاسخ گفتند، برای کسانی از آنان که نیکی و پرهیزگاری ورزیده‌اند پاداشی سترگ خواهد بود. کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم در برابر شما هم‌داستان شده‌اند، از آنها پروا کنید! اما بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند ما را بس و او کارسازی نیکوست. پس با نعمت و بخششی از خداوند بازگشتند؛ (هیچ) بدی به آنان نرسید و در پی خشنودی خداوند بودند و خداوند دارای بخششی سترگ است. جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۱-۱۷۵.</ref> و {{متن قرآن|فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا}}<ref>«در راه خداوند نبرد کن! تو را جز به (وظیفه) خویش مکلّف نکرده‌اند و مؤمنان را (نیز به نبرد) ترغیب کن، باشد که خداوند سختی کافران را (از شما) باز دارد و خداوند سختگیرتر و سخت کیفرتر است» سوره نساء، آیه ۸۴.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«و در پیجویی گروه (مشرکان) سست نشوید، اگر شما (در پیکار با آنها) به رنج افتاده‌اید آنان نیز چون شما به رنج افتاده‌اند و شما به خداوند امیدی دارید که آنان ندارند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۰۴.</ref> درباره این غزوه نازل شده است. | برحسب بعضی از نقلها [[آیات]] {{متن قرآن|يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَا أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِيمٌ الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللَّهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ }}<ref>«به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند کسانی که به (فراخوان) خداوند و پیامبر پس از آسیب دیدن پاسخ گفتند، برای کسانی از آنان که نیکی و پرهیزگاری ورزیده‌اند پاداشی سترگ خواهد بود. کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم در برابر شما هم‌داستان شده‌اند، از آنها پروا کنید! اما بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند ما را بس و او کارسازی نیکوست. پس با نعمت و بخششی از خداوند بازگشتند؛ (هیچ) بدی به آنان نرسید و در پی خشنودی خداوند بودند و خداوند دارای بخششی سترگ است. جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۱-۱۷۵.</ref> و {{متن قرآن|فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا}}<ref>«در راه خداوند نبرد کن! تو را جز به (وظیفه) خویش مکلّف نکرده‌اند و مؤمنان را (نیز به نبرد) ترغیب کن، باشد که خداوند سختی کافران را (از شما) باز دارد و خداوند سختگیرتر و سخت کیفرتر است» سوره نساء، آیه ۸۴.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«و در پیجویی گروه (مشرکان) سست نشوید، اگر شما (در پیکار با آنها) به رنج افتاده‌اید آنان نیز چون شما به رنج افتاده‌اند و شما به خداوند امیدی دارید که آنان ندارند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۰۴.</ref> درباره این غزوه نازل شده است. | ||
[[ابوسفیان]] پس از [[نبرد]] [[اُحد]] قرار این غزوه را در منطقه بدر الصَفْراء نهاد <ref>المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۴؛ تاریخ الخمیس، ج ۱، ص ۴۶۵.</ref> تا [[شکست]] [[غزوه بدر کبری]] را در آنجا جبران کند.<ref>الوفاء باحوال المصطفی صلی الله علیه و آله، ص ۷۱۱.</ref> صفراء بخشی از منطقه بدر در مسیر اصلی [[مکه]] به [[مدینه]] بود که با مدینه فاصله کمتری داشت و در سال یک بار بازاری ۸ [[روزه]] در آن برپا می‌شد.<ref>الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ اطلس تاریخ اسلام، ص ۷۰.</ref>[[مشرکان]] مکه از آن جهت که پیروزمندانه از [[احد]] باز گشته بودند و [[طمع]] [[پیروزی]] دیگری را در بدرالموعد داشتند به تدریج به جمع‌آوری [[سپاه]] پرداخته، خود را آماده [[جنگ]] کردند. خبرهایی که به مدینه می‌رسید همه گویای توان [[قریش]] برای جنگ و کمک گرفتن از همپیمانان [[عرب]] خویش در این جنگ بود. ابوسفیان نیز در این مدت [[آمادگی]] خویش را به هرکس که آهنگ مدینه داشت اعلام می‌کرد.<ref>المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.</ref> اما [[گرفتاری]] [[مردم]] مکه در [[خشکسالی]] آن سال مایه [[سستی]] ابوسفیان گردید، هرچند از طرفی دیگر [[تمایل]] نداشت که تخلّف از وعده‌ای که خود قرار آن را گذاشته بود از [[ناحیه]] وی صورت گیرد، زیرا چنین امری سبب سرشکستگی قریش و جرأت بیشتر [[مسلمانان]] می‌شد، بدین جهت مایل بود زمینه‌ای فراهم شود که [[پیامبر]] {{صل}} در وعده‌گاه حاضر نشود.<ref>المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.</ref> برخلاف میل [[ابوسفیان]] [[نُعیم بن مسعود]] اشجعی که از [[مدینه]] به [[مکّه]] آمده بود در دیداری با ابوسفیان و گروهی از سران [[قریش]] اوضاع مدینه را به اناری انباشته از دانه [[تشبیه]] کرد و [[مسلمانان]] را سخت درصدد تهیه [[سلاح]] و مرکب و کمک گرفتن از همپیمانهای [[اوس]] همچون [[قبایل]] بَلِیّ و جُهَیْنَه و دیگر قبایل دانست.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۸۵.</ref> ابوسفیان با شنیدن سخنان وی، ۲۰ شتر برای او جایزه قرار داد تا به مدینه بازگردد و مسلمانان را از حرکت به سوی بدرالصفراء منصرف سازد.<ref>الطبقات، ج ۲، ص ۴۵؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.</ref> بنظر می‌رسید اقدامهای [[نعیم بن مسعود]] از یک سو و واکنش [[منافقان]] و [[یهود]] <ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۸۶.</ref> از سوی دیگر [[رعب]] و [[وحشت]] فراوانی در بین مسلمانان ایجاد کرده باشد؛ اما بر پایه برخی نقلها [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ}}<ref>«کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم در برابر شما هم‌داستان شده‌اند، از آنها پروا کنید! اما بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند ما را بس و او کارسازی نیکوست» سوره آل عمران، آیه ۱۷۳.</ref> در این باره نازل شد و [[روحیه]] مسلمانان را عالی دانست.<ref>جامع‌البیان، مج۳، ج۴، ص۲۴۱ ـ ۲۴۲؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۸.</ref> مراد از {{متن قرآن|النَّاسُ}} [[نعیم بن مسعود]] است که مسلمانان را از تجمع [[سپاه]] [[عظیم]] ابوسفیان [[بیم]] می‌داد.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص ۸۸۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۱۰۲.</ref> بر اساس [[نقلی]] دیگر مقصودْ منافقان مدینه بودند که مسلمانان را از خروج به سوی بدرالموعد برحذر داشته، خاطره تلخ [[شکست]] [[احد]] را بازگو می‌کردند.<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۱۰۰.</ref> و نیز مراد از {{متن قرآن|الشَّيْطَانُ}} در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۵.</ref> [[نعیم بن مسعود]] است یا آنکه خود شیطان است که نسبت به [[جنگ]] در [[دل]] [[مؤمنان]] ایجاد [[ترس]] و [[وسوسه]] می‌کرد.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۸۶؛ التبیان، ج ۳، ص ۵۴.</ref> هرچند اخباری که به [[گوش]] [[رسول خدا]] {{صل}} می‌رسید حکایت از [[خوف]] و [[سستی]] برخی [[مسلمانان]] در این جنگ داشت؛ امّا آن [[حضرت]] [[سوگند]] یاد کرد که حتی اگر یک نفر با او حرکت نکند رهسپار خواهد شد.<ref> الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۸۸؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۳.</ref> بر اساس [[نقلی]] با نزدیک شدن [[زمان]] [[بدر الموعد]] و [[کراهت]] مسلمانان از حرکت به سوی جنگ، [[خداوند]] [[پیامبر]] {{صل}} را به [[تشویق]] و [[تحریض]] مسلمانان به جنگ [[فرمان]] داد: {{متن قرآن|فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا}}<ref>«در راه خداوند نبرد کن! تو را جز به (وظیفه) خویش مکلّف نکرده‌اند و مؤمنان را (نیز به نبرد) ترغیب کن، باشد که خداوند سختی کافران را (از شما) باز دارد و خداوند سختگیرتر و سخت کیفرتر است» سوره نساء، آیه ۸۴.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۲۸؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲.</ref> نیز به گفته بعضی از [[مفسران]] آیه: {{متن قرآن|وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«و در پیجویی گروه (مشرکان) سست نشوید، اگر شما (در پیکار با آنها) به رنج افتاده‌اید آنان نیز چون شما به رنج افتاده‌اند و شما به خداوند امیدی دارید که آنان ندارند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۰۴.</ref> در همین زمینه نازل شده است | [[ابوسفیان]] پس از [[نبرد]] [[اُحد]] قرار این غزوه را در منطقه بدر الصَفْراء نهاد <ref>المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۴؛ تاریخ الخمیس، ج ۱، ص ۴۶۵.</ref> تا [[شکست]] [[غزوه بدر کبری]] را در آنجا جبران کند.<ref>الوفاء باحوال المصطفی صلی الله علیه و آله، ص ۷۱۱.</ref> صفراء بخشی از منطقه بدر در مسیر اصلی [[مکه]] به [[مدینه]] بود که با مدینه فاصله کمتری داشت و در سال یک بار بازاری ۸ [[روزه]] در آن برپا می‌شد.<ref>الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ اطلس تاریخ اسلام، ص ۷۰.</ref>[[مشرکان]] مکه از آن جهت که پیروزمندانه از [[احد]] باز گشته بودند و [[طمع]] [[پیروزی]] دیگری را در بدرالموعد داشتند به تدریج به جمع‌آوری [[سپاه]] پرداخته، خود را آماده [[جنگ]] کردند. خبرهایی که به مدینه می‌رسید همه گویای توان [[قریش]] برای جنگ و کمک گرفتن از همپیمانان [[عرب]] خویش در این جنگ بود. ابوسفیان نیز در این مدت [[آمادگی]] خویش را به هرکس که آهنگ مدینه داشت اعلام می‌کرد.<ref>المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.</ref> اما [[گرفتاری]] [[مردم]] مکه در [[خشکسالی]] آن سال مایه [[سستی]] ابوسفیان گردید، هرچند از طرفی دیگر [[تمایل]] نداشت که تخلّف از وعده‌ای که خود قرار آن را گذاشته بود از [[ناحیه]] وی صورت گیرد، زیرا چنین امری سبب سرشکستگی قریش و جرأت بیشتر [[مسلمانان]] می‌شد، بدین جهت مایل بود زمینه‌ای فراهم شود که [[پیامبر]] {{صل}} در وعده‌گاه حاضر نشود.<ref>المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.</ref> برخلاف میل [[ابوسفیان]] [[نُعیم بن مسعود]] اشجعی که از [[مدینه]] به [[مکّه]] آمده بود در دیداری با ابوسفیان و گروهی از سران [[قریش]] اوضاع مدینه را به اناری انباشته از دانه [[تشبیه]] کرد و [[مسلمانان]] را سخت درصدد تهیه [[سلاح]] و مرکب و کمک گرفتن از همپیمانهای [[اوس]] همچون [[قبایل]] بَلِیّ و جُهَیْنَه و دیگر قبایل دانست.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۸۵.</ref> ابوسفیان با شنیدن سخنان وی، ۲۰ شتر برای او جایزه قرار داد تا به مدینه بازگردد و مسلمانان را از حرکت به سوی بدرالصفراء منصرف سازد.<ref>الطبقات، ج ۲، ص ۴۵؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.</ref> بنظر می‌رسید اقدامهای [[نعیم بن مسعود]] از یک سو و واکنش [[منافقان]] و [[یهود]] <ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۸۶.</ref> از سوی دیگر [[رعب]] و [[وحشت]] فراوانی در بین مسلمانان ایجاد کرده باشد؛ اما بر پایه برخی نقلها [[آیه]] {{متن قرآن|الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ}}<ref>«کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم در برابر شما هم‌داستان شده‌اند، از آنها پروا کنید! اما بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند ما را بس و او کارسازی نیکوست» سوره آل عمران، آیه ۱۷۳.</ref> در این باره نازل شد و [[روحیه]] مسلمانان را عالی دانست.<ref>جامع‌البیان، مج۳، ج۴، ص۲۴۱ ـ ۲۴۲؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۸.</ref> مراد از {{متن قرآن|النَّاسُ}} [[نعیم بن مسعود]] است که مسلمانان را از تجمع [[سپاه]] [[عظیم]] ابوسفیان [[بیم]] می‌داد.<ref>مجمع البیان، ج ۲، ص ۸۸۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۱۰۲.</ref> بر اساس [[نقلی]] دیگر مقصودْ منافقان مدینه بودند که مسلمانان را از خروج به سوی بدرالموعد برحذر داشته، خاطره تلخ [[شکست]] [[احد]] را بازگو می‌کردند.<ref>مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۱۰۰.</ref> و نیز مراد از {{متن قرآن|الشَّيْطَانُ}} در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۵.</ref> [[نعیم بن مسعود]] است یا آنکه خود شیطان است که نسبت به [[جنگ]] در [[دل]] [[مؤمنان]] ایجاد [[ترس]] و [[وسوسه]] می‌کرد.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۳۸۶؛ التبیان، ج ۳، ص ۵۴.</ref> هرچند اخباری که به [[گوش]] [[رسول خدا]] {{صل}} می‌رسید حکایت از [[خوف]] و [[سستی]] برخی [[مسلمانان]] در این جنگ داشت؛ امّا آن [[حضرت]] [[سوگند]] یاد کرد که حتی اگر یک نفر با او حرکت نکند رهسپار خواهد شد.<ref> الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۸۸؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۳.</ref> بر اساس [[نقلی]] با نزدیک شدن [[زمان]] [[بدر الموعد]] و [[کراهت]] مسلمانان از حرکت به سوی جنگ، [[خداوند]] [[پیامبر]] {{صل}} را به [[تشویق]] و [[تحریض]] مسلمانان به جنگ [[فرمان]] داد: {{متن قرآن|فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا}}<ref>«در راه خداوند نبرد کن! تو را جز به (وظیفه) خویش مکلّف نکرده‌اند و مؤمنان را (نیز به نبرد) ترغیب کن، باشد که خداوند سختی کافران را (از شما) باز دارد و خداوند سختگیرتر و سخت کیفرتر است» سوره نساء، آیه ۸۴.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۲۸؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲.</ref> نیز به گفته بعضی از [[مفسران]] آیه: {{متن قرآن|وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«و در پیجویی گروه (مشرکان) سست نشوید، اگر شما (در پیکار با آنها) به رنج افتاده‌اید آنان نیز چون شما به رنج افتاده‌اند و شما به خداوند امیدی دارید که آنان ندارند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۰۴.</ref> در همین زمینه نازل شده است<ref>مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۵۹؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲.</ref>.<ref>[[لطف‌الله خراسانی|خراسانی، لطف‌الله]]، [[بدر صغرا (مقاله)|مقاله «بدر صغرا»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۵]].</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۳۰: | خط ۲۴: | ||
{{غزوه‌ها}} | {{غزوه‌ها}} | ||
[[رده: | [[رده:غزوه‌ها]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث غزوه است. بدر صغرا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بدر صغرا در قرآن - بدر صغرا در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
از این غزوه به نام‌های «بَدْرِ المَوْعِد»،[۱] «بدرالآخره»،[۲] «بدرالثالثه»[۳] و بدر صُغری [۴] یاد شده است.
برحسب بعضی از نقلها آیات ﴿يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَا أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَاتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِيمٌ الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللَّهِ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءهُ فَلاَ تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴾[۵] و ﴿فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا﴾[۶]، ﴿وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا﴾[۷] درباره این غزوه نازل شده است.
ابوسفیان پس از نبرد اُحد قرار این غزوه را در منطقه بدر الصَفْراء نهاد [۸] تا شکست غزوه بدر کبری را در آنجا جبران کند.[۹] صفراء بخشی از منطقه بدر در مسیر اصلی مکه به مدینه بود که با مدینه فاصله کمتری داشت و در سال یک بار بازاری ۸ روزه در آن برپا می‌شد.[۱۰]مشرکان مکه از آن جهت که پیروزمندانه از احد باز گشته بودند و طمع پیروزی دیگری را در بدرالموعد داشتند به تدریج به جمع‌آوری سپاه پرداخته، خود را آماده جنگ کردند. خبرهایی که به مدینه می‌رسید همه گویای توان قریش برای جنگ و کمک گرفتن از همپیمانان عرب خویش در این جنگ بود. ابوسفیان نیز در این مدت آمادگی خویش را به هرکس که آهنگ مدینه داشت اعلام می‌کرد.[۱۱] اما گرفتاری مردم مکه در خشکسالی آن سال مایه سستی ابوسفیان گردید، هرچند از طرفی دیگر تمایل نداشت که تخلّف از وعده‌ای که خود قرار آن را گذاشته بود از ناحیه وی صورت گیرد، زیرا چنین امری سبب سرشکستگی قریش و جرأت بیشتر مسلمانان می‌شد، بدین جهت مایل بود زمینه‌ای فراهم شود که پیامبر (ص) در وعده‌گاه حاضر نشود.[۱۲] برخلاف میل ابوسفیان نُعیم بن مسعود اشجعی که از مدینه به مکّه آمده بود در دیداری با ابوسفیان و گروهی از سران قریش اوضاع مدینه را به اناری انباشته از دانه تشبیه کرد و مسلمانان را سخت درصدد تهیه سلاح و مرکب و کمک گرفتن از همپیمانهای اوس همچون قبایل بَلِیّ و جُهَیْنَه و دیگر قبایل دانست.[۱۳] ابوسفیان با شنیدن سخنان وی، ۲۰ شتر برای او جایزه قرار داد تا به مدینه بازگردد و مسلمانان را از حرکت به سوی بدرالصفراء منصرف سازد.[۱۴] بنظر می‌رسید اقدامهای نعیم بن مسعود از یک سو و واکنش منافقان و یهود [۱۵] از سوی دیگر رعب و وحشت فراوانی در بین مسلمانان ایجاد کرده باشد؛ اما بر پایه برخی نقلها آیه ﴿الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ﴾[۱۶] در این باره نازل شد و روحیه مسلمانان را عالی دانست.[۱۷] مراد از ﴿النَّاسُ﴾ نعیم بن مسعود است که مسلمانان را از تجمع سپاه عظیم ابوسفیان بیم می‌داد.[۱۸] بر اساس نقلی دیگر مقصودْ منافقان مدینه بودند که مسلمانان را از خروج به سوی بدرالموعد برحذر داشته، خاطره تلخ شکست احد را بازگو می‌کردند.[۱۹] و نیز مراد از ﴿الشَّيْطَانُ﴾ در آیه ﴿إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ﴾[۲۰] نعیم بن مسعود است یا آنکه خود شیطان است که نسبت به جنگ در دل مؤمنان ایجاد ترس و وسوسه می‌کرد.[۲۱] هرچند اخباری که به گوش رسول خدا (ص) می‌رسید حکایت از خوف و سستی برخی مسلمانان در این جنگ داشت؛ امّا آن حضرت سوگند یاد کرد که حتی اگر یک نفر با او حرکت نکند رهسپار خواهد شد.[۲۲] بر اساس نقلی با نزدیک شدن زمان بدر الموعد و کراهت مسلمانان از حرکت به سوی جنگ، خداوند پیامبر (ص) را به تشویق و تحریض مسلمانان به جنگ فرمان داد: ﴿فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا﴾[۲۳][۲۴] نیز به گفته بعضی از مفسران آیه: ﴿وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا﴾[۲۵] در همین زمینه نازل شده است[۲۶].[۲۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ السیره‌النبویه، ابن‌کثیر، ج ۲، ص ۴۲۴.
- ↑ السیره‌النبویه، ابن‌هشام، ج ۳، ص ۲۰۹؛ دلائل النبوه، ج ۳، ص ۳۸۴.
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۸۸۸؛ تاریخ الخمیس، ج ۱، ص ۴۶۵.
- ↑ الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۶۷؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۰.
- ↑ «به نعمتی از خداوند و بخششی (از وی) شاد می‌شوند و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمی‌گرداند کسانی که به (فراخوان) خداوند و پیامبر پس از آسیب دیدن پاسخ گفتند، برای کسانی از آنان که نیکی و پرهیزگاری ورزیده‌اند پاداشی سترگ خواهد بود. کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم در برابر شما هم‌داستان شده‌اند، از آنها پروا کنید! اما بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند ما را بس و او کارسازی نیکوست. پس با نعمت و بخششی از خداوند بازگشتند؛ (هیچ) بدی به آنان نرسید و در پی خشنودی خداوند بودند و خداوند دارای بخششی سترگ است. جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۱-۱۷۵.
- ↑ «در راه خداوند نبرد کن! تو را جز به (وظیفه) خویش مکلّف نکرده‌اند و مؤمنان را (نیز به نبرد) ترغیب کن، باشد که خداوند سختی کافران را (از شما) باز دارد و خداوند سختگیرتر و سخت کیفرتر است» سوره نساء، آیه ۸۴.
- ↑ «و در پیجویی گروه (مشرکان) سست نشوید، اگر شما (در پیکار با آنها) به رنج افتاده‌اید آنان نیز چون شما به رنج افتاده‌اند و شما به خداوند امیدی دارید که آنان ندارند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۰۴.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۴؛ تاریخ الخمیس، ج ۱، ص ۴۶۵.
- ↑ الوفاء باحوال المصطفی صلی الله علیه و آله، ص ۷۱۱.
- ↑ الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ اطلس تاریخ اسلام، ص ۷۰.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴ ـ ۳۸۵؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۴؛ الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۵.
- ↑ الطبقات، ج ۲، ص ۴۵؛ المنتظم، ج ۳، ص ۲۰۵.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۶.
- ↑ «کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم در برابر شما هم‌داستان شده‌اند، از آنها پروا کنید! اما بر ایمانشان افزود و گفتند: خداوند ما را بس و او کارسازی نیکوست» سوره آل عمران، آیه ۱۷۳.
- ↑ جامع‌البیان، مج۳، ج۴، ص۲۴۱ ـ ۲۴۲؛ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۸.
- ↑ مجمع البیان، ج ۲، ص ۸۸۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۱۰۲.
- ↑ مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۸۸۹؛ التفسیر الکبیر، ج ۹، ص ۱۰۰.
- ↑ «جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۵.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۳۸۶؛ التبیان، ج ۳، ص ۵۴.
- ↑ الطبقات، ج ۲، ص ۴۶؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۸۸؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۳.
- ↑ «در راه خداوند نبرد کن! تو را جز به (وظیفه) خویش مکلّف نکرده‌اند و مؤمنان را (نیز به نبرد) ترغیب کن، باشد که خداوند سختی کافران را (از شما) باز دارد و خداوند سختگیرتر و سخت کیفرتر است» سوره نساء، آیه ۸۴.
- ↑ مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۲۸؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲.
- ↑ «و در پیجویی گروه (مشرکان) سست نشوید، اگر شما (در پیکار با آنها) به رنج افتاده‌اید آنان نیز چون شما به رنج افتاده‌اند و شما به خداوند امیدی دارید که آنان ندارند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۰۴.
- ↑ مجمع البیان، ج ۳، ص ۱۵۹؛ بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۱۸۲.
- ↑ خراسانی، لطف‌الله، مقاله «بدر صغرا»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۵.