اعلمیت امام علی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۳

اعتراف صحابه به اعلم بودن امام علی (ع)

جامعیّت امام علی (ع) در علوم اسلامی، به ویژه قرآن، مسئله‌ای نیست که از طرف فرد منصفی انکار شده باشد، به خصوص صحابه و معاصران آن حضرت که از نزدیک این واقعیت را درک می‌کردند و اگر بنا باشد سخنان شخصیت‌های علمی - چه صحابه، چه تابعین و چه تابعینِ تابعین - را گردآوری کنیم سخن به درازا می‌کشد. در اینجا به بیان اظهارنظر چند تن بسنده می‌کنیم:

ابن عباس، که از او به عنوان «حبر امت»^[۱] و «ترجمان القرآن»^[۲] یاد می‌کنند، با همه عظمتی که دارد، درباره امام علی (ع) می‌گوید: «لَقَدْ أُعْطِيَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ تِسْعَةَ أَعْشَارِ الْعِلْمِ وَ ايْمُ اللَّهِ لَقَدْ شَارَكَهُمْ فِي الْعُشْرِ الْعَاشِرِ»^[۳]. ۱۰۹ علم تنها در اختیار علی (ع) بود و به خدا سوگند در آن ۱۰۱ علم دیگر هم با بقیه شریک بود».
ابوسعید خدری می‌گفت: شنیدم هرگاه عمر در مسئله‌ای مشکل داشت و از امام علی (ع) می‌پرسید و امام پاسخ او را می‌داد [و عمر] می‌گفت: اعوذ بالله ان اعيش في قوم لست فيهم ابا الحسن^[۴]. «ای اباالحسن! به خدا پناه می‌برم در میان مردمی زندگی کنم که تو در میان آنان نباشی» ؟!
سعید بن مسیب می‌گوید: لم يكن احد من اصحاب رسول اللّه يقول سلوني الّا عليّا^[۵]. «هیچ کس از اصحاب رسول خدا (ص) به خود اجازه نمی‌داد بگوید هر چه می‌خواهید از من بپرسید، جز علی (ع)».
عبدالله بن ابی سلمان می‌گوید: قلت لعطا اكان في اصحاب محمد اعلم من عليّ قال: لا و اللّه لا اعلمه^[۶]. «به عطا گفتم: آیا در میان یاران پیامبر (ص) داناتر از علی (ع) کسی بود؟ گفت: نه، به خدا سوگند! کسی را نمی‌شناسم که از او داناتر باشد».
ابوحازم می‌گوید: مردی نزد معاویه آمد و مسئله‌ای از او پرسید، معاویه گفت: برو از علی (ع) بپرس. او داناترین امت است. مرد گفت: جواب تو برایم ارزشمندتر است از جواب علی (ع). معاویه گفت: بد سخنی می‌گویی، از پاسخ مردی طفره می‌روی که پیامبر (ص) از او با علم فراوان یاد می‌کرد و درباره‌اش فرموده است: جایگاه تو نسبت به من همانند جایگاه هارون نسبت به موسی (ع) است، جز اینکه بعد از من پیامبری نیست و عمر هرگاه مشکلی برایش مطرح می‌شد نزد او می‌رفت و از او بهره می‌گرفت^[۷].^[۸]

منابع

مرتضوی، سید محمد، آیات ولایت در قرآن ج۱

پانویس

↑ الاعلام، ج۴، ص۹۵.
↑ الاعلام، ج۴، ص۹۵.
↑ اسد الغابه، ج۴، ص۹۶؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۴؛ ینابیع المودة، ص۲۱۰، ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۸، ذخائر العقبی، ص۱۲۸؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.
↑ الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۱؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۳۹؛ مناقب علی ابن ابی طالب، ابن مردویه، ص۸۸؛ جواهر المطالب، ج۱، ص۲۰۰، ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۰، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۲۵۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۷۰؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۱۲؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ نور الابصار، ص۱۶۱؛ تاریخ الخلفاء، ص۱۷۱؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.
↑ الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۳؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ اسدالغابه، ج۴، ص۹۵؛ مناقب علی (ع) ابن مردویه، ص۸۷؛ جواهر المطالب فی مناقب الامام علی (ع)، ج۱، ص۲۰۴؛ ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۳۸؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ صحیح جامع بیان العلم و فضله، ص۱۳۷.
↑ اسدالغابه، ج۴، ص۹۵؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۴؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۶۸؛ ذخائر العقبی، ص۱۲۸؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳؛ مصنف، ابن ابی شیبه، ج۶، ص۳۷۶.
↑ ذخائر العقبی، ص۱۴۹؛ الریاض النضره، ج۲، ص۱۳۹؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۷.
↑ مرتضوی، سید محمد، آیات ولایت در قرآن ج۱، ص ۱۰۴.

[1] الاعلام، ج۴، ص۹۵.

[2] الاعلام، ج۴، ص۹۵.

[3] اسد الغابه، ج۴، ص۹۶؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۴؛ ینابیع المودة، ص۲۱۰، ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۸، ذخائر العقبی، ص۱۲۸؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.

[4] الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۱؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۳۹؛ مناقب علی ابن ابی طالب، ابن مردویه، ص۸۸؛ جواهر المطالب، ج۱، ص۲۰۰، ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۰، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۲۵۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۷۰؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۱۲؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ نور الابصار، ص۱۶۱؛ تاریخ الخلفاء، ص۱۷۱؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.

[5] الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۳؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ اسدالغابه، ج۴، ص۹۵؛ مناقب علی (ع) ابن مردویه، ص۸۷؛ جواهر المطالب فی مناقب الامام علی (ع)، ج۱، ص۲۰۴؛ ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۳۸؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ صحیح جامع بیان العلم و فضله، ص۱۳۷.

[6] اسدالغابه، ج۴، ص۹۵؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۴؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۶۸؛ ذخائر العقبی، ص۱۲۸؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳؛ مصنف، ابن ابی شیبه، ج۶، ص۳۷۶.

[7] ذخائر العقبی، ص۱۴۹؛ الریاض النضره، ج۲، ص۱۳۹؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۷.

[8] مرتضوی، سید محمد، آیات ولایت در قرآن ج۱، ص ۱۰۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 جامعیّت [[امام علی]] {{ع}} در علوم اسلامی، به ویژه [[قرآن]]، مسئله‌ای نیست که از طرف فرد منصفی [[انکار]] شده باشد، به خصوص صحابه و معاصران آن حضرت که از نزدیک این واقعیت را [[درک]] می‌کردند و اگر بنا باشد سخنان شخصیت‌های [[علمی]] - چه صحابه، چه [[تابعین]] و چه تابعینِ تابعین - را گردآوری کنیم سخن به درازا می‌کشد. در اینجا به بیان اظهارنظر چند تن بسنده می‌کنیم:
 # [[ابن عباس]]، که از او به عنوان «حبر [[امت]]»<ref>الاعلام، ج۴، ص۹۵.</ref> و «ترجمان القرآن»<ref>الاعلام، ج۴، ص۹۵.</ref> یاد می‌کنند، با همه عظمتی که دارد، درباره امام علی {{ع}} می‌گوید: {{متن حدیث|لَقَدْ أُعْطِيَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ تِسْعَةَ أَعْشَارِ الْعِلْمِ وَ ايْمُ اللَّهِ لَقَدْ شَارَكَهُمْ فِي الْعُشْرِ الْعَاشِرِ}}<ref>اسد الغابه، ج۴، ص۹۶؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۴؛ ینابیع المودة، ص۲۱۰، ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۸، ذخائر العقبی، ص۱۲۸؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.</ref>. ۱۰۹ [[علم]] تنها در [[اختیار]] علی {{ع}} بود و به [[خدا]] [[سوگند]] در آن ۱۰۱ علم دیگر هم با بقیه [[شریک]] بود».
-# [[ابوسعید خدری]] می‌گفت: شنیدم هرگاه [[عمر]] در مسئله‌ای مشکل داشت و از امام علی {{ع}} می‌پرسید و [[امام]] پاسخ او را می‌داد [و عمر] می‌گفت: {{عربی|اعوذ بالله ان اعيش في قوم لست فيهم ابا الحسن}}<ref>الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۱؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۳۹؛ مناقب علی ابن ابی طالب، ابن مردویه، ص۸۸؛ جواهر المطالب، ج۱، ص۲۰۰، ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۰، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۲۵۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۷۰؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۱۲؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ نور الابصار، ص۱۶۱؛ تاریخ الخلفاء، ص۱۷۱؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.</ref>. «ای اباالحسن! به خدا [[پناه]] می‌برم در میان مردمی [[زندگی]] کنم که تو در میان آنان نباشی» ؟!
+# [[ابوسعید خدری]] می‌گفت: شنیدم هرگاه [[عمر]] در مسئله‌ای مشکل داشت و از امام علی {{ع}} می‌پرسید و [[امام]] پاسخ او را می‌داد [و عمر] می‌گفت: {{عربی|اعوذ بالله ان اعيش في قوم لست فيهم ابا الحسن}}<ref>الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۱؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۳۹؛ مناقب علی ابن ابی طالب، ابن مردویه، ص۸۸؛ جواهر المطالب، ج۱، ص۲۰۰، ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۵۰، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۰۰؛ طبقات، ابن سعد، ج۲، ص۲۵۸؛ الاصابه، ج۴، ص۲۷۰؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۲۱۲؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ نور الابصار، ص۱۶۱؛ تاریخ الخلفاء، ص۱۷۱؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳.</ref>. «ای اباالحسن! به خدا پناه می‌برم در میان مردمی [[زندگی]] کنم که تو در میان آنان نباشی» ؟!
 # [[سعید بن مسیب]] می‌گوید: {{عربی|لم يكن احد من اصحاب رسول اللّه يقول سلوني الّا عليّا}}<ref>الریاض النضره، ج۲، ص۱۴۳؛ ذخائر العقبی، ص۱۵۰؛ اسدالغابه، ج۴، ص۹۵؛ مناقب علی {{ع}} ابن مردویه، ص۸۷؛ جواهر المطالب فی مناقب الامام علی {{ع}}، ج۱، ص۲۰۴؛ ینابیع المودة، ص۲۱۱؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۳۸؛ سیر اعلام النبلاء، سیره خلفاء الراشدین، ص۲۳۹؛ صحیح جامع بیان العلم و فضله، ص۱۳۷.</ref>. «هیچ کس از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} به خود اجازه نمی‌داد بگوید هر چه می‌خواهید از من بپرسید، جز علی {{ع}}».
 # [[عبدالله بن ابی سلمان]] می‌گوید: {{عربی|قلت لعطا اكان في اصحاب محمد اعلم من عليّ قال: لا و اللّه لا اعلمه}}<ref>اسدالغابه، ج۴، ص۹۵؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۴؛ ترجمه الامام علی بن ابی طالب، ج۳، ص۶۸؛ ذخائر العقبی، ص۱۲۸؛ الفتوحات الاسلامیه، ج۲، ص۴۵۳؛ مصنف، ابن ابی شیبه، ج۶، ص۳۷۶.</ref>. «به عطا گفتم: آیا در میان [[یاران پیامبر]] {{صل}} داناتر از علی {{ع}} کسی بود؟ گفت: نه، به [[خدا]] سوگند! کسی را نمی‌شناسم که از او داناتر باشد».
-# [[ابوحازم]] می‌گوید: مردی نزد [[معاویه]] آمد و مسئله‌ای از او پرسید، معاویه گفت: برو از علی {{ع}} بپرس. او [[داناترین]] [[امت]] است. مرد گفت: جواب تو برایم ارزشمندتر است از جواب علی {{ع}}. معاویه گفت: بد سخنی می‌گویی، از پاسخ مردی طفره می‌روی که [[پیامبر]] {{صل}} از او با [[علم فراوان]] یاد می‌کرد و درباره‌اش فرموده است: جایگاه تو نسبت به من همانند جایگاه [[هارون]] نسبت به [[موسی]] {{ع}} است، جز اینکه بعد از من [[پیامبری]] نیست و [[عمر]] هرگاه مشکلی برایش مطرح می‌شد نزد او می‌رفت و از او بهره می‌گرفت<ref>ذخائر العقبی، ص۱۴۹؛ الریاض النضره، ج۲، ص۱۳۹؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۷.</ref>.<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۱۰۴.</ref>
+# [[ابوحازم]] می‌گوید: مردی نزد [[معاویه]] آمد و مسئله‌ای از او پرسید، معاویه گفت: برو از علی {{ع}} بپرس. او داناترین [[امت]] است. مرد گفت: جواب تو برایم ارزشمندتر است از جواب علی {{ع}}. معاویه گفت: بد سخنی می‌گویی، از پاسخ مردی طفره می‌روی که [[پیامبر]] {{صل}} از او با [[علم فراوان]] یاد می‌کرد و درباره‌اش فرموده است: جایگاه تو نسبت به من همانند جایگاه [[هارون]] نسبت به [[موسی]] {{ع}} است، جز اینکه بعد از من [[پیامبری]] نیست و عمر هرگاه مشکلی برایش مطرح می‌شد نزد او می‌رفت و از او بهره می‌گرفت<ref>ذخائر العقبی، ص۱۴۹؛ الریاض النضره، ج۲، ص۱۳۹؛ جواهرالمطالب، ج۱، ص۱۹۷.</ref>.<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۱۰۴.</ref>
 == منابع ==