ترسانیدن و امیدبخشیدن در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۹ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۳۵

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث ترسانیدن و امیدبخشیدن است. "ترسانیدن و امیدبخشیدن" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ترسانیدن و امیدبخشیدن (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

یکی از اصول ثابت قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع)، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا قرآن و سنّت، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد آدمی دانسته به تأثیر آن در نفس، سخت اعتقاد دارند. از این‌روست که قرآن کریم، پیاپی انذار -: ترسانیدن- و تبشیر -: وعده نیکو دادن و امید بخشیدن - را از روش‌های مورد استفاده پیامبران ذکر می‌‌فرماید: ﴿فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ﴾^[۱]؛ ﴿إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا﴾^[۲]^[۳].
قرآن کریم چون حکمی را بیان می‌نماید، بلافاصله ثواب‌های عظیم انجام آن حکم را برمی‌شمارد، و نیز عقاب‌های ترک آن را ذکر می‌فرماید. این روش از ابتدا تا انتهای قرآن کریم به روشنی به چشم می‌آید^[۴].
نمونه را به این دو آیه بنگرید:﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ﴾^[۵]؛ ﴿ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ﴾^[۶]^[۷].
اخلاق‌پژوهان مسلمان نیز برهمین روش رفته‌اند. از همین روست که آنان چون مثلاً رذیلت حسد را از نظر چیستی آن بیان می‌کنند، بلافاصله مفاسد آن را برمی‌شمارند، و مشکلاتی که از پی آن پدید می‌آید را بیان می‌کنند؛ تا طالبان کمال بیشتر بتوانند از آن فاصله گرفته نفس خود را از آن بپییرایند^[۸].
توصیه دائمی آنان به سالکان نیز، همین بوده که از این روش برای نشاندن درخت فضائل در نفس استفاده کنند؛ چه این روش آنان را زودتر به منزل مقصود رهنمون می‌شود^[۹].

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.
↑ «ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۶.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.
↑ ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده! روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند و با آن بر پیشانی و پهلو و پشت آنان داغ نهند (و به ایشان گویند:) این همان چیزی است که برای خود می‌انباشتید اکنون آنچه را می‌انباشتید بچشید!؛ سوره توبه، آیه: ۳۴-۳۵.
↑ کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد، سوره نحل ، آیه: ۹۷.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.

[1] «پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.

[2] «ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.

[3] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۶.

[4] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.

[5] ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده! روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند و با آن بر پیشانی و پهلو و پشت آنان داغ نهند (و به ایشان گویند:) این همان چیزی است که برای خود می‌انباشتید اکنون آنچه را می‌انباشتید بچشید!؛ سوره توبه، آیه: ۳۴-۳۵.

[6] کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد، سوره نحل ، آیه: ۹۷.

[7] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.

[8] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.

[9] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ج۱، ص ۲۳۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==مقدمه==
-*یکی از اصول ثابت [[قرآن کریم]] و [[روایات اهل بیت]]{{عم}}، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا [[قرآن]] و [[سنّت]]، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد [[آدمی]] دانسته به تأثیر آن در [[نفس]]، سخت [[اعتقاد]] دارند. از اینروست که [[قرآن کریم]]، پیاپی [[انذار]] -: ترسانیدن- و [[تبشیر]] -: [[وعده]] [[نیکو]] دادن و [[امید بخشیدن]] - را از روش‌های مورد استفاده [[پیامبران]] ذکر می‌‌فرماید: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا}}<ref>«ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۶.</ref>.
+*یکی از اصول ثابت [[قرآن کریم]] و [[روایات اهل بیت]]{{عم}}، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا [[قرآن]] و [[سنّت]]، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد [[آدمی]] دانسته به تأثیر آن در [[نفس]]، سخت [[اعتقاد]] دارند. از این‌روست که [[قرآن کریم]]، پیاپی [[انذار]] -: ترسانیدن- و [[تبشیر]] -: [[وعده]] [[نیکو]] دادن و [[امید بخشیدن]] - را از روش‌های مورد استفاده [[پیامبران]] ذکر می‌‌فرماید: {{متن قرآن|فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ}}<ref>«پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا}}<ref>«ما تو را به درستی مژده‌آور و بیم‌دهنده فرستادیم و از تو درباره دوزخیان باز نپرسند» سوره بقره، آیه ۱۱۹.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۶.</ref>.
 *[[قرآن کریم]] چون حکمی را بیان می‌نماید، بلافاصله ثواب‌های [[عظیم]] انجام آن [[حکم]] را برمی‌شمارد، و نیز عقاب‌های ترک آن را ذکر می‌فرماید. این روش از ابتدا تا انتهای [[قرآن کریم]] به روشنی به چشم می‌آید<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>.
 *نمونه را به این دو [[آیه]] بنگرید:{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ}}<ref> ای مؤمنان! بسیاری از دانشوران دینی (اهل کتاب) و راهبان، دارایی‌های مردم را به نادرستی می‌خورند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند؛ (ایشان) و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده! روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند و با آن بر پیشانی و پهلو و پشت آنان داغ نهند (و به ایشان گویند:) این همان چیزی است که برای خود می‌انباشتید اکنون آنچه را می‌انباشتید بچشید!؛ سوره توبه، آیه: ۳۴-۳۵.</ref>؛ {{متن قرآن| مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ}}<ref> کسانی از مرد و زن که کار شایسته‌ای کنند؛ و مؤمن باشند، بی‌گمان آنان را با زندگانی پاکیزه‌ای زنده می‌داریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند پاداششان را خواهیم داد، سوره نحل ، آیه: ۹۷.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۲۳۷.</ref>.