سخن گفتن

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

مدخل‌های وابسته به این بحث:

سخن گفتن در قرآن | سخن گفتن در حدیث | سخن گفتن در اخلاق اسلامی | سخن گفتن در نهج البلاغه | سخن گفتن در معارف دعا و زیارات | سخن گفتن در سیره پیامبر خاتم

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل سخن گفتن (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• یکی از روابط مهمی که انسان‌ها با هم دارند، تبادل اطلاعات و معلومات است که تماس بیشتری با ویژگی‌های انسانی و بعد عقلانی آن‌ها دارد. از این‌رو می‌توان گفت نسبت به دیگر روابط اجتماعی، از اهمیت بیشتری برخوردار است. بهره‌هایی که انسان‌ها از یکدیگر می‌برند واز بزرگ‌ترین منافع زندگی اجتماعی است، بهره‌های علمی و اطلاعاتی است؛ که مهم‌ترین ابزار نقل و انتقال آن رابطه گفت و شنود است. سخن گفتن یک پدیده اجتماعی است و اگر انسان به تنهایی زندگی می‌کرد، نه نیاز به حرف زدن داشت و نه انگیزه‌ای که او را به سخن گفتن وادار کند.
• سخن گفتن یکی از نعمت‌های بزرگی است که خداوند متعال به انسان مرحمت کرده است و گویا به همین مناسبت "ناطق" را به عنوان نشانه خاص و فصل ممیز انسان قرار داده‌اند و آن را مساوی عاقل بودن می‌دانند.
• زبان عضوی کوچک است و از عدم و وجود و اثبات و نفی خبر می‌دهد.
• و اگر کسی بخواهد از شر زبان ایمنی یابد بایستی آن را به زمام شرع مهار کند.
• وقتی آفریدگار حکیم مقرر فرمود که انسان در این جهان پر از نیاز زندگی کند، اسباب و ابزار رفع نیاز را نیز در اختیار او قرار داد. یکی از چیزهایی که انسان در این جهان بدان نیاز دارد، وسیله تفهیم مقاصد درونی به دیگران یعنی زبان است.
• لازمه سخن گفتن این است که شنونده‌ای هم آن را بشنود، یعنی سخن باید رسا و قابلیت شنیده شدن را داشته باشد، براساس آموزه‌های دینی سخن در گوشی گفتن مجاز نیست مگر به هنگام اصلاح بین مردم و امر به معروف و نهی از منکر.
• بدان که چون آفت زبان بسیار است و خویشتن از آن نگاه داشتن دشوار است، هیچ تدبیر نیکوتر از خاموشی نیست، چندان که بتوان... از جمله آفات زبان غیبت، جدال کردن، سخن در باطل گفتن، فحش، مزاح، استهزاء، دروغ، سخن‌چینی و... (امام محمد غزالی ۱۵ آفت بر زبان برشمرده است) فیض کاشانی در محجة البیضاء ۲۰ آفت از آفات زبان را برمی‌شمارد.
• سخن گفتن دارای آدابی است که در کتب اخلاقی بحث‌های فراوانی در این خصوص توسط علما و دانشمندان اسلامی مطرح شده است
• از امام سجادS پرسیدند کلام و سکوت کدام افضل است؟ فرمود: هریک که از آن‌ها دارای آفاتی است که اگر شخص از آن‌ها سالم بماند کلام افضل از سکوت خواهد بود. کسی پرسید سبب این معنی چیست؟ فرمود: "برای اینکه خدای متعال انبیاء و اولیاء را امر نفرمود تا در میان مردم با سکوت و آرامش به‌سر برند بلکه به آنان فرمود تا با مردم سخن گویند و حقایق را برای آن‌ها آشکار سازند و نیز می‌دانیم که هیچ فردی از راه سکوت مستحق محبت و دوستی خدا نمی‌شود..."

آفات زبان

منابع

• احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: