منابع علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۹ ژانویهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۲۰:۴۶

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

منابع علم غیب معصوم چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

سرچشمه علم غیب معصوم چیست؟
علم غیب از چه طریقی برای معصوم حاصل می‌شود؟

پاسخ نخست

حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسن نادم، در کتاب «علم غیب از نگاه عقل و وحی» در این‌باره گفته‌ است:

«در قرآن کریم و روایات معصومین (ع) منابع و طرق گوناگونی برای دریافت علم غیب بیان شده که بعضی از آنها عبارتند از:

١. وحی: بخشی از علوم غیبی که شامل علوم پیامبران می‌شود از طریق وحی حاصل می‌شود.

٢. تحدیث: بخشی دیگر از علوم غیبی از طریق تحدیث برای بعضی از برگزیدگان الهی حاصل می‌شود، که به آنها "محدَّث" می‌گویند^[۱]. اگرچه ماهیت بعضی از طرق مجهول است. اما طریق تحدیث و نحوه آن در روایات تبیین شده است^[۲].

٣. تمثُّل فرشتگان: گاه می‌شود که علم غیب از طریق تمثل فرشتگان به صورت انسان، در اختیار بعضی از بندگان قرار می‌گیرد، مانند: داستان آگاهی حضرت مریم (س) به اینکه دارای فرزند می‌شود^[۳]؛ جریان حضرت ابراهیم و همسرش، بر اینکه در دوران کهن سالی فرزند دار خواهند شد^[۴]. شاید بتوان این طریق را با طریق تحدیث جمع نمود.

٤. روح: فراگیری علم غیب از طریق روح هم طریق دیگری است که روایات از آن یاد کرده‌اند، و از روح به عنوان واقعیتی عظیم‌تر از جبرئیل و میکائیل سخن گفته اند^[۵].

٥. عرش^[۶]

٦. کتاب مبین^[۷] بعضی از آیات، بر آگاهی غیر خداوند بر آنچه در کتاب مبین است، اشاره دارد.^[۸]

٧. ام الکتاب^[۹]

٨. لوح محفوظ^[۱۰] البته ماهیت لوح محفوظ نامعلوم است، و قرآن و روایات فقط نشانه‌هایی درباره آن گفته‌اند، که شاید لوح محفوظ، ام الکتاب، کتاب مبین، امام مبین نام‌های مختلف یک حقیقت باشند.^[۱۱]

٩. لوح محو و اثبات^[۱۲]

١٠. کتاب اعمال – این کتاب غیر از کتاب مبین است»^[۱۳] ^[۱۴].

پاسخ دوم

آیت الله جعفر سبحانی در کتاب «آگاهی سوم یا علم غیب» در این باره گفته است:

«مهمترین منابع آگاهی از غیب را می توان در سه قسم خلاصه نمود:

١. موجوداتی که از افق حس بشر بیرون بودن، و هیچ گاه در قلمرو حس او قرار نمی گیرد. مانند ذات پروردگار جهان و حقیقت اسماء و صفات وی، و جنود غیبی خدا یعنی فرشتگان و شیوه کار آنان مانند تدبیر عالم خلقت، و جهان ارواح و جن و عالم برزخ و فرازهای مختلف آن، و رستاخیز و مواقف گوناگون آن و.... حقایق این موجودات و کیفیات و خصوصیات آنها از افق حس و ادراک انسان بیرون بوده، و هیچ گاه بشر از حقیقت و خصوصیات کمی و کیفی آنها، آگاه نخواهد گشت، و در برابر آنها وظیفه ای جز ایمان به وجود آنها ندارد.(...)

٢.مکتشفات علمی بشر مانند قوانینی که بر پهنه هستی حکومت می کنند و موجوداتی که قرن ها از افق حس او بیرون بوده اند. مثلاً روزگاری بشر از قانون جاذبه و قانون گریز از مرکز آگاه نبود و نمی دانست که کاخ بی ستون منظومه شمسی، و تمام کهکشان ها و سحابی ها بر اساس این دو قانون استوار است، از این جهت این دو قانون و قوانین دیگری که بشر بعدها کشف کرد همگی از اقسام "مغیبات" بودند.(...)

٣. حوادث غیبی که در گذشته اتفاق افتاده و یا در آینده رخ خواهد داد. فرض کنید در خانه کسی، حادثه ای رخ داد و او شاهد آن بود، آگاهی چنین فردی، آگاهی از امر محسوس بوده و آگاهی از غیب نبود و اگر همان شخص همان حادثه را برای دیگران که در آن محل نبودند، بازگو کند گزارش از غیب نداده است. ولی اگر کسی بدون آن که همان حادثه را ببیند و یا از کسی بشنود، و یا از طریق کتاب و روزنامه و دیگر وسایل ارتباط جمعی، از آن آگاه گردد و یا از قراینی آن را حدس بزند ناگهان به طور یقین از وجود حادثه ای ما را مطلع سازد، یک چنین گزارش، خبر از غیب خواهد بود. بنابراین گزارش های قرآن راجع به امت های پیشین به وسیله پیامبری که نه درس خوانده و نه این مطالب را از فردی شنیده است، خبر از غیب می باشد.»^[۱۵]

جستارهای وابسته

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

پانویس

↑ نک: بحارالانوار، ج ٢٦، ص ٧٤، ح ٢٥، ٢٦، ٢٩
↑ نک: بحارالانوار، ج ٢٦، ص ٦٢، ح ٩، ١٥.
↑ نک: مریم، آیه ١٩-٢٠.
↑ نک: هود، آیه ٧١-٧٢.
↑ نک: اصول کافی، ج ٢، باب خلق عظیم.
↑ نک: حدید، آیه ٤، بروج، آیه ١٦-١٥؛ معجم مفردات الفاظ القرآن، ماده "عرش"؛ اصول الکافی، کتاب التوحید، باب العرش و الکرسی.
↑ انعام، آیه ٥٩، هود، آیه ٦، نحل، آیه ٥٧، سبأ، آیه ٣، یونس، آیه ٦١.
↑ واقعه، ٧٨-٧٩؛ نک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج ١٣.
↑ آل‌ عمران، آیه 7، رعد، آیه 39، زخرف، آیه 4، نک: مجمع البیان، ج ٥، ص ١٤٢؛ ج7، ص ١٣؛ ج ٨، ص ٣٧٧.
↑ بروج، آیه ٢١-٢٢؛ بحارالانوار، ج ٥٤، باب القلم و اللوح المحفوظ؛ المیزان فب تفسیر القرآن، ج ٢٠، ص ٢٥٧.
↑ نک: منابع فوق.
↑ رعد، آیه ٣٩، المیزان، ج ١٣، ص ٢٠٢.
↑ اسراء، آیه ١٣، المیزان، ج ١٢،
↑ ص ٩٨ علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ١٤٥.
↑ آگاهی سوم یا علم غیب، ص٢٧-٣٠

[1] نک: بحارالانوار، ج ٢٦، ص ٧٤، ح ٢٥، ٢٦، ٢٩

[2] نک: بحارالانوار، ج ٢٦، ص ٦٢، ح ٩، ١٥.

[3] نک: مریم، آیه ١٩-٢٠.

[4] نک: هود، آیه ٧١-٧٢.

[5] نک: اصول کافی، ج ٢، باب خلق عظیم.

[6] نک: حدید، آیه ٤، بروج، آیه ١٦-١٥؛ معجم مفردات الفاظ القرآن، ماده "عرش"؛ اصول الکافی، کتاب التوحید، باب العرش و الکرسی.

[7] انعام، آیه ٥٩، هود، آیه ٦، نحل، آیه ٥٧، سبأ، آیه ٣، یونس، آیه ٦١.

[8] واقعه، ٧٨-٧٩؛ نک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج ١٣.

[9] آل‌ عمران، آیه 7، رعد، آیه 39، زخرف، آیه 4، نک: مجمع البیان، ج ٥، ص ١٤٢؛ ج7، ص ١٣؛ ج ٨، ص ٣٧٧.

[10] بروج، آیه ٢١-٢٢؛ بحارالانوار، ج ٥٤، باب القلم و اللوح المحفوظ؛ المیزان فب تفسیر القرآن، ج ٢٠، ص ٢٥٧.

[11] نک: منابع فوق.

[12] رعد، آیه ٣٩، المیزان، ج ١٣، ص ٢٠٢.

[13] اسراء، آیه ١٣، المیزان، ج ١٢،

[14] ص ٩٨ علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ١٤٥.

[15] آگاهی سوم یا علم غیب، ص٢٧-٣٠

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 *سرچشمه علم غیب معصوم چیست؟
 *علم غیب از چه طریقی برای معصوم حاصل می‌شود؟
-== پاسخ به این پرسش==
+== پاسخ نخست==
 [[پرونده:673639443601.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[محمد حسن نادم]]]]
 حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد حسن نادم]]'''، در کتاب ''«[[علم غیب از نگاه عقل و وحی (کتاب)|علم غیب از نگاه عقل و وحی]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
 '''١٠. کتاب اعمال – این کتاب غیر از کتاب مبین است'''»<ref>اسراء، آیه ١٣، المیزان، ج ١٢،</ref>  <ref>ص ٩٨ علم غیب از نگاه عقل و وحی، ص ١٤٥.</ref>.
+==پاسخ دوم==
+[[پرونده:sobhani.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[جعفر سبحانی]]]]
+آیت الله '''[[جعفر سبحانی]]''' در کتاب ''«[[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|آگاهی سوم یا علم غیب]]»'' در این باره گفته است:
+«مهمترین منابع آگاهی از غیب را می توان در سه قسم خلاصه نمود:
+'''١.''' موجوداتی که از افق حس بشر بیرون بودن، و هیچ گاه در قلمرو حس او قرار نمی گیرد. مانند ذات پروردگار جهان و حقیقت اسماء و صفات وی، و جنود غیبی خدا یعنی فرشتگان و شیوه کار آنان مانند تدبیر عالم خلقت، و جهان ارواح و جن و عالم برزخ و فرازهای مختلف آن، و رستاخیز و مواقف گوناگون آن و.... حقایق این موجودات و کیفیات و خصوصیات آنها از افق حس و ادراک انسان بیرون بوده، و هیچ گاه بشر از حقیقت و خصوصیات کمی و کیفی آنها، آگاه نخواهد گشت، و در برابر آنها وظیفه ای جز ایمان به وجود آنها ندارد.(...)
+'''٢.'''مکتشفات علمی بشر مانند قوانینی که بر پهنه هستی حکومت می کنند و موجوداتی که قرن ها از افق حس او بیرون بوده اند. مثلاً روزگاری بشر از قانون جاذبه و قانون گریز از مرکز آگاه نبود و نمی دانست که کاخ بی ستون منظومه شمسی، و تمام کهکشان ها و سحابی ها بر اساس این دو قانون استوار است، از این جهت این دو قانون و قوانین دیگری که بشر بعدها کشف کرد همگی از اقسام "مغیبات" بودند.(...)
+'''٣.''' حوادث غیبی که در گذشته اتفاق افتاده و یا در آینده رخ خواهد داد. فرض کنید در خانه کسی، حادثه ای رخ داد و او شاهد آن بود، آگاهی چنین فردی، آگاهی از امر محسوس بوده و آگاهی از غیب نبود و اگر همان شخص همان حادثه را برای دیگران که در آن محل نبودند، بازگو کند گزارش از غیب نداده است. ولی اگر کسی بدون آن که همان حادثه را ببیند و یا از کسی بشنود، و یا از طریق کتاب و روزنامه و دیگر وسایل ارتباط جمعی، از آن آگاه گردد و یا از قراینی آن را حدس بزند ناگهان به طور یقین از وجود حادثه ای ما را مطلع سازد، یک چنین گزارش، خبر از غیب خواهد بود. بنابراین گزارش های قرآن راجع به امت های پیشین به وسیله پیامبری که نه درس خوانده و نه این مطالب را از فردی شنیده است، خبر از غیب می باشد.»<ref>آگاهی سوم یا علم غیب، ص٢٧-٣٠</ref>
 ==جستارهای وابسته==