ترسانیدن و امیدبخشیدن در اخلاق اسلامی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث ترسانیدن و امیدبخشیدن است. "ترسانیدن و امیدبخشیدن" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ترسانیدن و امیدبخشیدن در قرآن - ترسانیدن و امیدبخشیدن در حدیث - ترسانیدن و امیدبخشیدن در نهج البلاغه - ترسانیدن و امیدبخشیدن در معارف دعا و زیارات - ترسانیدن و امیدبخشیدن در اخلاق اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ترسانیدن و امیدبخشیدن (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• یکی از اصول ثابت قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع)، آنست که از روش ترسانیدن و نیز امیدبخشیدن، استفاده کنند. گویا قرآن و سنّت، این راه را در شمار راه‌های موفّق برای پیشبرد آدمی دانسته به تأثیر آن در نفس، سخت اعتقاد دارند. از این‌روست که قرآن کریم، پیاپی انذار -: ترسانیدن- و تبشیر -: وعده نیکو دادن و امید بخشیدن - را از روش‌های مورد استفاده پیامبران ذکر می‌‌فرماید: ﴿فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ﴾؛ ﴿إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا﴾.
• قرآن کریم چون حکمی را بیان می‌نماید، بلافاصله ثواب‌های عظیم انجام آن حکم را برمی‌شمارد، و نیز عقاب‌های ترک آن را ذکر می‌فرماید. این روش از ابتدا تا انتهای قرآن کریم به روشنی به چشم می‌آید.
• نمونه را به این دو آیه بنگرید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ﴾؛ ﴿ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ﴾.
• اخلاق‌پژوهان مسلمان نیز برهمین روش رفته‌اند. از همین روست که آنان چون مثلاً رذیلت حسد را از نظر چیستی آن بیان می‌کنند، بلافاصله مفاسد آن را برمی‌شمارند، و مشکلاتی که از پی آن پدید می‌آید را بیان می‌کنند؛ تا طالبان کمال بیشتر بتوانند از آن فاصله گرفته نفس خود را از آن بپییرایند.
• توصیه دائمی آنان به سالکان نیز، همین بوده که از این روش برای نشاندن درخت فضائل در نفس استفاده کنند؛ چه این روش آنان را زودتر به منزل مقصود رهنمون می‌شود.

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

• انذار
• تبشیر
• خوف و رجاء

منابع

• مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: