مصلحت در معارف و سیره سجادی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث مصلحت است. "مصلحت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مصلحت در قرآن - مصلحت در حدیث - مصلحت در فقه اسلامی - مصلحت در فقه سیاسی - مصلحت در معارف دعا و زیارات - مصلحت در معارف و سیره سجادی - مصلحت در معارف و سیره رضوی - مصلحت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مصلحت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

کلمه صلاح متضاد فساد است و مصلحت، به معنای خیر، در مقابل مفسده به معنای شرّ و بدی است. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا﴾. امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد: «وَ انْظُرْ إِلَيَّ وَ انْظُرْ لِي فِي جَمِيعِ أُمُورِي، فَإِنَّكَ إِنْ وَكَلْتَنِي‏ إِلَى‏ نَفْسِي‏ عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِيهِ مَصْلَحَتُهَا»؛ «بار خدایا در من بنگر و همه کارهای من زیر نظر دار، که اگر مرا به خود واگذاری، از گزاردن هر کار ناتوانم و زمام مصلحت خویش از کف بدهم». توضیح مختصر این که دایره آگاهی و توانایی‌های انسان محدود و حیات انسان حیات ابدی و سرنوشت انسان د‌ر آخرت، متوقف بر باور و عمل او در دنیا است. روشن است که تشخیص مصلحت دنیا و آخرت برای انسان‌ها با آگاهی‌های محدود او ممکن نیست. نیز انسان در هر لحظه نیاز به عنایت الهی دارد تا از مسیر حق خارج نشود. امام سجاد(ع) به این ضعف انسان در اصلاح امور خویش و تشخیص مصلحت‌های زندگی چنین اشاره می‌کند: «پس ای خداوند من، چه کسی است نادان‌تر از من به رستگاری خویش؟ چه کسی است غافل‌تر از من به نصیب خود، چه کسی است دورتر از من به اصلاح نفس اماره‌اش..».. به همین دلیل جز به احسان خدا نمی‌توان در این مهم پیروز بود و به اصلاح حال خویشتن پرداخت: «ای خداوند، اگر احسان تو و نعَم بی‌شمارت نمی‌بود، هرگز نمی‌توانستم بهره خویشتن فراچنگ آرم و به اصلاح نفس خود پردازم»..

منابع

1. شیرزاد، امیر، مقاله «مصلحت»، دانشنامه صحیفه سجادیه