تبعیت از اهل بیت در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث تبعیت از اهل بیت است. تبعیت از اهل بیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تبعیت از اهل بیت در حدیث - تبعیت از اهل بیت در اخلاق اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

وجوب پیروی از اهل بیت

حدیث ثقلین، دال بر وجوب پیروی از اهل بیت است، در این حدیث، نجات امت از گمراهی منوط به تمسک به کتاب خدا و اهل بیت پیامبر (ص) گردیده است، تمسّک به معنای درآویختن است، درآویختن به قرآن به شناخت دستورات قرآن و پیروی از آنهاست، همین گونه است درآویختن به اهل بیت، یعنی نخست باید دستورهای آنان را شناخت، سپس آنها را به‌کار بست.

خداوند اطاعت از خود و رسول خود و اولی الأمر را واجب کرده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً﴾، با توجه به اینکه اولی الأمر بر الرسول عطف شده است، بدون اینکه فعل ﴿أَطِيعُواْ﴾ تکرار شود، معلوم می‌شود که ملاک وجوب اطاعت از اولی الأمر همان ملاک وجوب اطاعت از رسول خدا (ص) است. اطاعت رسول خدا بدان جهت که رهبری الهی است و از مقام عصمت برخوردار است، واجب است، اگر او معصوم نبود، اطاعت از او بدون هیچ قید و شرطی واجب نمی‌شد، این مطلب در مورد اولی الأمر نیز جاری است، و آنان نیز به دلیل این که از صفت عصمت برخوردارند، باید به صورت مطلق اطاعت شوند.

بنابراین، آیه اولی الأمر بر معصوم بودن کسانی که پس از پیامبر (ص) در رهبری جامعه اسلامی جانشین او می‌باشند، و بر وجوب اطاعت از آنان دلالت می‌کند، و از طرفی، آیه تطهیر و روایات مربوط به آن مصادیق اولی الأمر معصوم را معرفی کرده است، آنان اصحاب کساء هستند. پس، اطاعت از اهل بیت معصوم پیامبر (ص) به عنوان متولیان امر هدایت و رهبری امت اسلامی، پس از آن حضرت، واجب است.

حدیث سفینه نوح نیز بر وجوب پیروی از اهل بیت دلالت می‌کند، زیرا در این حدیث پیامبر (ص) اهل بیت خود را به کشتی نوح تشبیه کرده است که هر کس داخل آن شد از طوفان نجات یافت و هر کس از داخل شدن در آن سرباز زد هلاک گردید، بنابراین، هر کس از اهل بیت پیامبر (ص) پیروی کند، از گمراهی نجات خواهد یافت، و هر کس از پیروی از آنان سرباز زند، گمراه خواهد شد. ابن حجر مکی گفته است: وجه تشبیه آنان به کشتی نوح این است که هر کس به خاطر تشکر از کسی که این شرافت را به آنان اعطا کرده است، آنها را دوست بدارد و عظیم بشمارد و هدایت دانشمندان آنان را بگیرد و به کار بندد از تاریکی مخالفت‌ها نجات یافته است و هر کس با آنان مخالفت کند، در دریای کفران نعمت و پرتگاه‌های طغیان هلاک خواهد شد. وی درباره سند حدیث سفینه گفته است: این حدیث از طرق مختلف که برخی از آنها برخی دیگر را تقویت می‌کند، روایت شده است. برای آگاهی از حدیث سفینه

منابع

1. ربانی گلپایگانی، علی، مقاله «اهل بیت»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱