اذعان در فقه سیاسی

مقدمه

اذعان: همراهی و انقیاد^[۱]، تسلیم شدن با خضوع^[۲]. در حالت وصفی در معنای فرمانبردار^[۳]، تسلیم‌ پذیری^[۴] و اطاعت‌پذیری.
﴿وَإِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ وَإِنْ يَكُنْ لَهُمُ الْحَقُّ يَأْتُوا إِلَيْهِ مُذْعِنِينَ﴾^[۵].
این آیه شریفه حالت منافقان را در پذیرش حکم خدا و رسول (ص) بیان می‌کند که رویگردانی یا انقیاد آنان نسبت به حکم شرعی، دایرمدار نفع شخصی آنان است و به همین سبب منافقان مذمت و نکوهش می‌شوند؛ زیرا تا زمانی در مقابل حکم حق تسلیم و اطاعت پذیر هستند که به نفع آنان باشد و در غیر این صورت، از آن اعراض می‌کنند^[۶].
در جامعه قرآنی "اطاعت‌پذیری" و به عبارت دیگر "سلطه‌پذیری قانونی" بر اساس شریعت و مبتنی بر حقّ است، نه نفع شخصی. اعراض از حکم شرع و قانون الهی به دلیل تأمین‌ نشدن منافع شخصی یا گروهی، امری نکوهیده و مذموم است^[۷].

↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج‌۲، ص‌۳۵۵.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‌۳، ص‌۲۹۴.
↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۱۰۰.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۲۸.
↑ «و چون به سوی خداوند و پیامبرش فرا خوانده می‌شوند تا (پیامبر) میان آنان داوری کند ناگاه گروهی از آنان رو می‌گردانند و اگر حقّ با آنان باشد با پذیرندگی به سوی او می‌آیند» سوره نور، آیه ۴۸-۴۹.
↑ سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۱۴۶.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۶۳-۶۴.