تحت الشجره
این مدخل زیرشاخهٔ بحث تحت الشجره است. تحت الشجره از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تحت الشجره در قرآن - تحت الشجره در حدیث - پرسش مرتبط نداردمقدمه
﴿قَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ...﴾[۱]. سخن در اینجا از بیعتی است که زیر یک درخت به سرانجام رسیده است. این درخت در کجا بوده است؟ پاسخ این سوال محل جغرافیایی که ما به دنبال آن هستیم را مشخص خواهد کرد. «هدف از این بیعت؛ انسجام هر چه بیشتر نیروها، تقویت روحیه، تجدید آمادگی رزمی، سنجش افکار و آزمودن میزان فداکاری دوستان وفادار بود. این بیعت، روح تازه‌ای در کالبد مسلمین دمید»[۲].
نام بیعت
برخی علما می‌گویند: «نام این بیعت به عنوان بیعت رضوان (بیعت خوشنودی خداوند) معروف شد و لرزه بر اندام مشرکان انداخت و نقطه عطفی در تاریخ اسلام بود»[۳]. برخی پژوهشگران می‌نویسند: «این بیعت را بیعت حدیبیه، بیعت رضوان و بیعت شجره نیز می‌گویند و کسانی را از اصحاب که در این بیعت حضور داشتند را شجری می‌خوانند»[۴].[۵]
نام درخت
صاحب تفسیر المیزان معتقد است: «بیعت حدیبیه در زیر درختی خمیده «سمرة» واقع شد»[۶]. کتاب اطلاعات قرآنی نظرش این است: «ظاهراً به مناسبت خمیده (حدباء) و کهنسال که کنار چشمه‌ای واقع بود به این اسم حدیبیه نامیده شد»[۷].[۸]
شرح ماجرا
مرور ماجرای تاریخی، می‌تواند برای ما روشن بسازد که جغرافیای آن درخت در کجا بوده است؟ مختصراً شرح ماجرا را از زبان روایی اطلس قرآن می‌شنویم: در سال ششم هجری «از آنجایی که رسول خدا و اصحابش نه به قصد جنگ و فقط برای انجام عمره راهی شده بودند تجهیزات جنگی خاصی به همراه نداشتند و تنها به سلاح معمول مسافران بسنده نموده بودند تا حجت بر قریشیان که تردید داشتند تمام باشد که آنها برای جنگ نیامده‌اند. وقتی مسلمانان نزدیکی مکه رسیدند در محلی به نام حدیبیه اردو زدند. پس از آن فرستادگان قریش در چند نوبت برای مذاکره با پیامبر آمدند عثمان بن عفان به سفارش ایشان وارد مکه شد به دلیلی نامشخص یک باره شایعه شد که قریشیان عثمان را کشته‌اند. در نتیجه پخش خبر خیانت احتمالی قریش، مسلمانان پیمان مشهور «بیعت رضوان» را در زیر درختی بستند»[۹]. به واسطه این بیعت در این آیه خداوند مژده داد که به زودی یک پیروزی پاداش آنان خواهد بود و آن جنگ خیبر شد.[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ «به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد هنگامی که با تو در زیر آن درخت بیعت می‌کردند پس آنچه در دل داشتند معلوم داشت، از این رو آرامش را بر آنها فرو فرستاد و به پیروزی زودرسی پاداششان داد» سوره فتح، آیه ۱۸.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۲، ص۷۷.
- ↑ آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۷۷.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ص۹۲۰.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۷۶.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۴۵۱.
- ↑ اطلاعات قرآنی، ص۲۳۴.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۷۷.
- ↑ اطلس قرآن، ص۲۷۶.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۷۸.