شناخت مسؤولیت در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث شناخت مسؤولیت است. شناخت مسؤولیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شناخت مسؤولیت در حدیث - شناخت مسؤولیت در اخلاق اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مسؤولیّت اجتماعی

1. سفیان بن عیینه گوید: شنیدم که امام صادق (ع) فرمودند: "بر تو باد که به خاطر خدا خیرخواه مردم باشی، چه خداوند را با هیچ عملی برتر از این ملاقات نخواهی کرد"؛
2. امام صادق (ع) فرمودند:"هرکس که هر روزه به امور مسلمین اهتمام نورزد، خود مسلمان نیست، و هرکس صدای کسی را بشنود که از مسلمانان کمک می‌خواهد امّا او را پاسخ نگوید و به کمکش نشتابد، مسلمان نیست"؛
3. امام صادق (ع) فرمودند: "از پیامبر اکرم (ص) سؤال شد: کدام یک از مردم نزد خدا محبوب‌ترند؟، فرمودند: آن کس که برای مردم پرفائده‌تر باشد"؛
4. امام باقر (ع) درباره آیه شریفه ﴿وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا﴾ فرمودند: "به مردمان بهترین چیزی که دوست دارید درباره شما گفته شود، را بگویید"؛
5. امام صادق (ع) درباره آیه شریفه: ﴿وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ﴾ فرمودند: "منظور آن است که مرا پر فائده و نفع برای مردمان قرار بده"؛
6. جابر جعفی گوید: در محضر امام باقر (ع) ناگهان به اندوه فروشدم، از این رو به آن حضرت گفتم: فدایت شوم! من گاهی از اوقات بدون آن که مصیبتی بر من وارد یا مشکلی برایم حاصل شده باشد، چنان اندوهگین می‌شوم که خانواده و دوستانم اثر آن اندوه را در چهره‌ام مشاهده می‌کنند. امام باقر (ع) فرمودند: آری چنین است!، چرا که خداوند مؤمنین را از سرشت بهشت آفریده و نسیم روح خود را در آنان وزیده است، از این رو مؤمن برادر حقیقی مؤمن از یک پدر و مادر است؛ از این رو هرگاه یکی از این روح‌ها در شهری از شهرها اندوهگین شود، این روح نیز اندوهگین می‌شود، چرا که از یک سرشت برخوردارند"؛
7. امام صادق (ع) فرمودند: "مؤمن برادر مؤمن است، چشم او و راهنمای اوست، نه به او خیانت می‌کند و نه به او ظلم می‌کند و نه در معامله ناراستی می‌کند و نه به او وعده‌ای می‌دهد که از آن تخلّف ورزد"؛
8. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "ای گروه قرآن‌خوانان! تقوای الهی را درباره آن‌چه از قرآن به شما بخشیده رعایت کنید؛ چه من مورد بازخواست قرار می‌گیرم، و شما نیز مورد بازخواست قرار می‌گیرید؛ ‌من از تبلیغ دین سؤال کرده می‌شوم، ‌امّا شما از آن‌چه از کتاب خدا و سنّت من فرا گرفته‌اید سؤال می‌شوید":
9. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: " ... من مورد سؤال واقع می‌شوم و شما نیز مورد سؤال واقع می‌شوید".
10. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "از خداوند درباره بندگانش و شهرهایش پروا پیشه کنید، چه شما حتّی درباره سرزمین‌ها و حیوانات مورد سؤال واقع می‌شوید".
11. امام صادق (ع) درباره آیه شریفه ﴿إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا﴾ فرمودند: "شنوایی درباره آن‌چه شنیده، و بینایی درباره آن‌چه بدان نظر انداخته، و قلب درباره آن‌چه بدان اعتقاد پیدا کرده، مورد سؤال واقع می‌شوند"؛
12. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "هر انسانی درباره آنچه خود و خانواده‌اش به‌دست آورده‌اند، مورد بازخواست واقع می‌شود".

منابع

1. مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۳