دیدار با امام مهدی در تاریخ اسلامی

دیدارهای عصر غیبت صغری

از آن جهت که در دوره غیبت صغرا امکان ملاقات با امام زمان(ع) منتفی نبوده است، در میان داده‌های این عصر در منابع کهن، گزارش‌هایی از ملاقات با حضرت حجت(ع) مشاهده می‌شود. ابراهیم بن ادریس، از اصحاب امام عسکری(ع)^[۱] از جمله افرادی است که در کتاب‌های مختلف، دیدار او با حضرت(ع) گزارش شده است^[۲]. ابراهیم بن عبده نیشابوری از یاران امام هادی(ع)^[۳] و وکیل امام عسکری(ع)^[۴] فرد دیگری است که به دیدار حضرت در عصر غیبت صغرا نائل آمده است^[۵]. عثمان بن سعید عمری^[۶] و فرزندش محمد^[۷] به عنوان نایبان امام زمان(ع) در زمره افرادی هستند که گزارش‌هایی از دیدار ایشان با امام مهدی(ع) در منابع کهن دیده می‌شود. دیدار عمرو اهوازی یکی از وکلا^[۸] و محمد بن جعفر حمیری و تنی چند از اهالی قم با حضرت صاحب‌الامر(ع) در واپسین روزهای شهادت امام عسکری(ع)^[۹]، از دیگر گزارش‌های دیدار شیعیان در روزگار غیبت صغرا با امام زمان(ع) است^[۱۰].^[۱۱]

دیدار در غیبت کبری

مسئله دیدار با امام زمان(ع) در دوران غیبت کبرا یکی از پرتنش‌ترین مسائل این دوره است که دو دیدگاه عدم ارتباط و وقوع دیدار در مقابل هم قرار گرفته‌اند^[۱۲]. در حالی که در دیدگاه نخست، عدم ملاقات اصل اولیه است^[۱۳] و بر اساس توقیع سمری، ادعای دیدار در غیبت تامه نباید با تأیید و پذیرش مواجه شود، نزد باورمندان ملاقات، حکایت‌های فراوانی از دیدار با امام عصر(ع) نقل می‌شوند^[۱۴]. نقل‌هایی که باید با سنجه‌هایی مانند شخصیت فرد دیدارکننده، شناخت امام زمان(ع) در زمان دیدار و نقل آن از سوی فرد ملاقات‌کننده و... مورد ارزیابی قرار گیرند. در آخر مسئله اصلی آن است که آیا خود دیدارکننده ادعای مشاهده داشته است یا پس از مرگش از دیدار وی یاد کرده‌اند^[۱۵].

منابع

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲

پانویس

↑ برقی، رجال، ص۵۹؛ طوسی، رجال، ص۳۸۳.
↑ کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۵۳؛ طوسی، الغیبة، ص۲۶۸.
↑ طوسی، رجال، ص۳۸۴.
↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۴۸.
↑ کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۵۲؛ طوسی، الغیبة، ص۲۶۸.
↑ کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۰؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۴۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۵۱ - ۳۵۲؛ طوسی، الغیبة، ص۲۴۴.
↑ طوسی، الغیبة، ص۲۵۱.
↑ کلینی، کافی، ج۱، ص۳۲۸؛ الارشاد، ج۲، ص۳۴۸؛ تقریب المعارف، ص۴۲۷؛ اعلام الوری، ج۲، ص۲۵۲؛ الغیبة، طوسی،؛ کشف الغمة، ج۳، ص۲۴۶. در این دیدار امام عسکری(ع) با اشاره به حضرت حجت(ع) به او و همراهان فرمود: «هَذَا صَاحِبُكُمْ بَعْدِي‌».
↑ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۷۶ - ۴۷۹.
↑ برای اطلاع بیشتر: ر.ک: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(ع)، ج۵، ص۲۹ - ۹۹.
↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۲۹۳.
↑ برای اطلاع از هر دو دیدگاه و مستندات: بنگرید: ذاکری، علی اکبر، «ارتباط با امام زمان(ع) در عصر غیبت»، فصل‌نامه حوزه، شماره ۷۰ – ۷۱، ۱۳۷۴.
↑ نعمانی، الغیبة، ص۱۶۰.
↑ برای آگاهی: ر.ک: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(ع)، ج۵، ص۹۹ - ۱۹۷؛ جعفری، دیدار در عصر غیبت، قسمت ضمائم؛ حکایت‌های دیدار.
↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲، ص ۳۱۴.

[1] برقی، رجال، ص۵۹؛ طوسی، رجال، ص۳۸۳.

[2] کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۵۳؛ طوسی، الغیبة، ص۲۶۸.

[3] طوسی، رجال، ص۳۸۴.

[4] کشی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۴۸.

[5] کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۵۲؛ طوسی، الغیبة، ص۲۶۸.

[6] کلینی، کافی، ج۱، ص۳۳۰؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۴۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۵۱ - ۳۵۲؛ طوسی، الغیبة، ص۲۴۴.

[7] طوسی، الغیبة، ص۲۵۱.

[8] کلینی، کافی، ج۱، ص۳۲۸؛ الارشاد، ج۲، ص۳۴۸؛ تقریب المعارف، ص۴۲۷؛ اعلام الوری، ج۲، ص۲۵۲؛ الغیبة، طوسی،؛ کشف الغمة، ج۳، ص۲۴۶. در این دیدار امام عسکری(ع) با اشاره به حضرت حجت(ع) به او و همراهان فرمود: «هَذَا صَاحِبُكُمْ بَعْدِي‌».

[9] صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۷۶ - ۴۷۹.

[10] برای اطلاع بیشتر: ر.ک: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(ع)، ج۵، ص۲۹ - ۹۹.

[11] پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۲۹۳.

[12] برای اطلاع از هر دو دیدگاه و مستندات: بنگرید: ذاکری، علی اکبر، «ارتباط با امام زمان(ع) در عصر غیبت»، فصل‌نامه حوزه، شماره ۷۰ – ۷۱، ۱۳۷۴.

[13] نعمانی، الغیبة، ص۱۶۰.

[14] برای آگاهی: ر.ک: محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی(ع)، ج۵، ص۹۹ - ۱۹۷؛ جعفری، دیدار در عصر غیبت، قسمت ضمائم؛ حکایت‌های دیدار.

[15] پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲، ص ۳۱۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]