گوشه‌گیری در حدیث

روایات مرتبط

امام صادق (ع) فرمودند: "اگر می‌توانید کاری کنید که اصلاً شناخته نشوید، چنان کنید. برای تو ضرری ندارد اگر مردمان مدحت نگویند، و نیز برایت ضرر ندارد اگر وقتی نزد خداوند پسندیده هستی مردمان مذمّتت کنند"^[۱]؛
امیرمؤمنان (ع) فرمودند: "ای مردم! خوشا به حال کسی که در خانه خود بنشیند و نان خشک خود را بخورد و بر گناهش گریه کند و از خود در رنج باشد و مردم از دست او راحت باشند"^[۲]؛
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "سه چیز نجات بخش است: آنکه زبانت را نگاه داری، و بر گناهت بگریی، و در خانه خود بنشینی و ملازم آن باشی"^[۳]؛
حضرت عیسی (ع) فرمودند: "خوشا به حال کسی که سکوتش تفکّر، و نگاهش عبرت باشد، خانه‌اش او را در برگیرد، و بر گناهش بگیرد و مردم از زبانش در امان باشند"^[۴]؛
به روایت علی بن مهزیار امام عسکری (ع) فرمودند: "زمانی بر مردم خواهد آمد، که سلامتی در آن بر ده جزء خواهد بود، نُه جزء از آن ده جزء در کناره‌گیری از مردم، و یک جزء دیگر در سکوت خواهد بود"^[۵]؛
امام عسکری (ع) فرمودند: "هرکس به خداوند متعال اُنس گرفت، از مردم وحشت و دوری می‌کند"^[۶]؛
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "عزلت از مردم عبادت است"^[۷]؛
بنابر آنچه در "غُرر الحکم" آمده، امیرمؤمنان (ع) فرمودند: "عزلت برترین خلق زیرکان است؛ چون دیدی که خداوند تو را به خلقش انس می‌دهد و از یاد خود دور می‌دارد، این علامت آن است که او بر تو غضب کرده است؛ در کناره‌گیری از دنیاطلبان، همه درستی نهفته است؛ چگونه کسی که از مردم وحشت و دوری نمی‌کند، به خداوند انس گرفته است؟!؛ هر کس مردم را شناخت، از آنان منزوی شد؛ خلوت‌گزینی روش صالحان است؛ سلامتی و دوری از گناهان در خلوت‌گزینی است؛ در گم‌نامی آسایش نهفته است؛ سالم ماندن دین انسان، در دوری از مردم است"^[۸].^[۹]

در مذمّت عزلت

"پس همراه این گروه میانه بوده از سواد اعظم پیروی کنید، زیرا دست خدای بر سر این جماعت است؛ و برحذر باشید از مخالفت و جدایی زیرا تنها و یک‌سو شده از مردم دچار شیطان است، چنان‌که تنها مانده از گوسفند طعمه گرگ می‌باشد"^[۱۰]؛
"پس از دورنگی و دورویی در دین خدا بپرهیزید، زیرا اجتماع در آنچه حقّ است و آن را میل ندارید بهتر است از تفرقه و جدایی در آنچه باطل است و آن را دوست می‌دارید، و خداوند سبحان بر اثر تفرقه و جدایی به هیچ‌کس از گذشتگان و باقی ماندگان خیر و نیکویی عطا نفرموده"^[۱۱].^[۱۲]

منابع

مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴

پانویس

↑ «عَنِ الصَّادِقِ (ع) قَالَ: إِنْ قَدَرْتُمْ أَنْ لَا تُعْرَفُوا فَافْعَلُوا وَ مَا عَلَيْكَ إِنْ لَمْ يُثْنِ عَلَيْكَ النَّاسُ وَ مَا عَلَيْكَ أَنْ تَكُونَ مَذْمُوماً عِنْدَ النَّاسِ إِذَا كُنْتَ عِنْدَ اللَّهِ مَحْمُوداً»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.
↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) أَيُّهَا النَّاسُ طُوبَى لِمَنْ لَزِمَ بَيْتَهُ وَ أَكَلَ كِسْرَتَهُ وَ بَكَى عَلَى خَطِيئَتِهِ وَ كَانَ مِنْ نَفْسِهِ فِي تَعَبٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِي رَاحَةٍ»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.
↑ «عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ (ع) قَالَ قَالَ النَّبِيُّ (ص) ثَلَاثٌ مُنْجِيَاتٌ تَكُفُّ لِسَانَكَ وَ تَبْكِي عَلَى خَطِيئَتِكَ وَ تَلْزَمُ بَيْتَكَ‌»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.
↑ «عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ‌: طُوبَى لِمَنْ كَانَ صَمْتُهُ فِكْراً وَ نَظَرُهُ عَبَراً وَ وَسِعَهُ بَيْتُهُ وَ بَكَى عَلَى خَطِيئَتِهِ وَ سَلِمَ النَّاسُ مِنْ يَدِهِ وَ لِسَانِهِ‌»؛بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.
↑ «عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ قَالَ: قَالَ (ع): يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ تَكُونُ الْعَافِيَةُ فِيهِ عَشَرَةَ أَجْزَاءٍ تِسْعَةٌ مِنْهَا فِي اعْتِزَالِ النَّاسِ وَ وَاحِدَةٌ فِي الصَّمْتِ‌»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۱۰.
↑ «قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ (ع): مَنْ آنَسَ بِاللَّهِ اسْتَوْحَشَ مِنَ النَّاسِ»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۱۰.
↑ «قَالَ رَسُولُ اللَّه‌(ص): الْعُزْلَةُ عِبَادَةٌ»؛ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۸۳.
↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ الْحِکَمْ: الْعُزْلَةُ أَفْضَلُ شِيَمِ الْأَكْيَاسِ‌؛ إِذَا رَأَيْتَ اللَّهَ يُؤْنِسُكَ بِخَلْقِهِ وَ يُوحِشُكَ مِنْ ذِكْرِهِ فَقَدْ أَبْغَضَكَ؛ فِي اعْتِزَالِ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا جِمَاعُ الصَّلَاحِ؛ كَيْفَ يَأْنَسُ بِاللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَوْحِشُ مِنَ الْخَلْقِ؛ مَنْ عَرَفَ النَّاسَ تَفَرَّدَ؛ مُلَازَمَةُ الْخَلْوَةِ دَأْبُ الصُّلَحَاءِ؛ السَّلَامَةُ فِي التَّفَرُّدِ؛ إِنَّ فِي الْخُمُولِ لَرَاحَةً؛ سَلَامَةُ الدِّينِ فِي اعْتِزَالِ النَّاسِ»؛ تصنیف غرر الحکم، ص۳۱۸ حدیث ۷۳۴۹ تا ۷۳۶۶.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴، ص ۴۹۰-۴۹۲.
↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): وَ الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْب‌»؛ نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام ذیل خطبه ۱۲۷ ج۱، ص۳۸۵.
↑ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): فَإِيَّاكُمْ وَ التَّلَوُّنَ فِي دِينِ اللَّهِ فَإِنَّ جَمَاعَةً فِيمَا تَكْرَهُونَ مِنَ الْحَقِّ خَيْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فِيمَا تُحِبُّونَ مِنَ الْبَاطِلِ وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يُعْطِ أَحَداً بِفُرْقَةٍ خَيْراً مِمَّنْ مَضَى وَ لَا مِمَّنْ بَقِيَ»؛ نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام ذیل خطبه ۱۵۶ ج۱، ص۵۶۷.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴، ص ۴۹۳.

[1] «عَنِ الصَّادِقِ (ع) قَالَ: إِنْ قَدَرْتُمْ أَنْ لَا تُعْرَفُوا فَافْعَلُوا وَ مَا عَلَيْكَ إِنْ لَمْ يُثْنِ عَلَيْكَ النَّاسُ وَ مَا عَلَيْكَ أَنْ تَكُونَ مَذْمُوماً عِنْدَ النَّاسِ إِذَا كُنْتَ عِنْدَ اللَّهِ مَحْمُوداً»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.

[2] «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) أَيُّهَا النَّاسُ طُوبَى لِمَنْ لَزِمَ بَيْتَهُ وَ أَكَلَ كِسْرَتَهُ وَ بَكَى عَلَى خَطِيئَتِهِ وَ كَانَ مِنْ نَفْسِهِ فِي تَعَبٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِي رَاحَةٍ»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.

[3] «عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ (ع) قَالَ قَالَ النَّبِيُّ (ص) ثَلَاثٌ مُنْجِيَاتٌ تَكُفُّ لِسَانَكَ وَ تَبْكِي عَلَى خَطِيئَتِكَ وَ تَلْزَمُ بَيْتَكَ‌»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.

[4] «عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ‌: طُوبَى لِمَنْ كَانَ صَمْتُهُ فِكْراً وَ نَظَرُهُ عَبَراً وَ وَسِعَهُ بَيْتُهُ وَ بَكَى عَلَى خَطِيئَتِهِ وَ سَلِمَ النَّاسُ مِنْ يَدِهِ وَ لِسَانِهِ‌»؛بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۰۹.

[5] «عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ قَالَ: قَالَ (ع): يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ تَكُونُ الْعَافِيَةُ فِيهِ عَشَرَةَ أَجْزَاءٍ تِسْعَةٌ مِنْهَا فِي اعْتِزَالِ النَّاسِ وَ وَاحِدَةٌ فِي الصَّمْتِ‌»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۱۰.

[6] «قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ (ع): مَنْ آنَسَ بِاللَّهِ اسْتَوْحَشَ مِنَ النَّاسِ»؛ بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۱۰.

[7] «قَالَ رَسُولُ اللَّه‌(ص): الْعُزْلَةُ عِبَادَةٌ»؛ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۱۸۳.

[8] «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي الْغُرَرِ الْحِکَمْ: الْعُزْلَةُ أَفْضَلُ شِيَمِ الْأَكْيَاسِ‌؛ إِذَا رَأَيْتَ اللَّهَ يُؤْنِسُكَ بِخَلْقِهِ وَ يُوحِشُكَ مِنْ ذِكْرِهِ فَقَدْ أَبْغَضَكَ؛ فِي اعْتِزَالِ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا جِمَاعُ الصَّلَاحِ؛ كَيْفَ يَأْنَسُ بِاللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَوْحِشُ مِنَ الْخَلْقِ؛ مَنْ عَرَفَ النَّاسَ تَفَرَّدَ؛ مُلَازَمَةُ الْخَلْوَةِ دَأْبُ الصُّلَحَاءِ؛ السَّلَامَةُ فِي التَّفَرُّدِ؛ إِنَّ فِي الْخُمُولِ لَرَاحَةً؛ سَلَامَةُ الدِّينِ فِي اعْتِزَالِ النَّاسِ»؛ تصنیف غرر الحکم، ص۳۱۸ حدیث ۷۳۴۹ تا ۷۳۶۶.

[9] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴، ص ۴۹۰-۴۹۲.

[10] «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): وَ الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْب‌»؛ نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام ذیل خطبه ۱۲۷ ج۱، ص۳۸۵.

[11] «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): فَإِيَّاكُمْ وَ التَّلَوُّنَ فِي دِينِ اللَّهِ فَإِنَّ جَمَاعَةً فِيمَا تَكْرَهُونَ مِنَ الْحَقِّ خَيْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فِيمَا تُحِبُّونَ مِنَ الْبَاطِلِ وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يُعْطِ أَحَداً بِفُرْقَةٍ خَيْراً مِمَّنْ مَضَى وَ لَا مِمَّنْ بَقِيَ»؛ نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام ذیل خطبه ۱۵۶ ج۱، ص۵۶۷.

[12] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۴، ص ۴۹۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]